lunes, 7 de febrero de 2011

cartulario montederramo

contra ela; e qualquer que o fezese, quanto ende leuase que o peytase en dobro e pollo ousío peytase mill morauedís al rey.
E depois mostrou logo outro traslado duma carta del rey don Alfonso feyta e señallada por Pero Çerceda, notario de Caldellas, en que mandaua a todollos conçellos das Pobras de Galliçia que non demandasen a os vasallos dos abbades e conuentos da Orden de Cístel que morauan nas herdades liures e quitas da Orden, que peytasen con elles en os peytos que lles él deytaua nen en os que contra elles aquiresen, saluo se ouvese ý alguns que teuesen herdade regaenga ou pedisen a pobra con elles.
E mostrou logo outra carta del rey don Fernando[II] que agora foy, seellada con seu seello de chombo, en que mandaua a o endeantado e a os meyrinos que por él andasen en Galliçia que se o abbade de Monte de Ramo ou o conuento les mostrasen algún ou alguns quelles pasaran ou passassen contra os preuilegios que o dito moesteyro auía dos reys onde él viña e confirmados dél, que os condenasen pola pea que se en elles contiña e que a gardasen pra façer dela o que él mandasse.
E outrosí lles mostrou hum preuilegio deste rey don Fernando, seellado con seu seello collgado de çera, en que deçía que por façer ben e mercee a o abbade e a o conuento de Monte de Ramo, que lles confirmaua todollos priuilegios e cartas que avyan dos reyes onde él viña e doutros homes qualesquer que lles algo deran e que lles outorgaua todas suas liberdades e franqueças e usos e boas costumes que sempre ouueran.
E depois mostrou hum traslado duma carta do infante don Filippe, escrito e siñalado por mao de Juan de Rauaal, notario de Caldellas, en que don Filippe mandaua a todollos conçellos, alcaydes, merynos, juyces justiçias da suas villas e dos seus lugares que visen os priuilegios e as cartas que o abbade e o conuento de Monte de Ramo tiñan dos reys onde él ven e que llos guardasen en todo, segundo o que en elles deçían e lles non pasasen contra elles, nen consentisen a outros que lles contra ellos pasasen, e os emparasen e defendessen con ellos, segundo se en ellos contiña. Os quaes priuilegios e cartas mostrados e leudos,o dito Frey Fernando frontou e pedio a os alcaydes, juyz, conçello e procurador sobreditos quellos guardasen en todo, segundo se en ellos contiña, e por quanto lles poseron talla nos homees que morauan no seu couto de Gán daras e de San Yoane da Coua e Diego Martín seu andador foy pinorar en o dito couto por ellos que lle entregasen aquella pinora que ende leuaran con dubro e pollo ousío que ý feceran que peytasen tres mill soldos e guardasen outros tres mill soldos pra el rey, segundo se contén nos priuilegios sobreditos. Et os alcaydes, juyz e conçello e procurador ia ditos diseron que non sabyan nen viran antes os priuilegios e cartas sobreditas e feceron logo a o dito Diego Martiz, andador de aqui adeante os preuylegios e cartas entregar a pinora que trouxera de Gándaras e mandaron guardar en todo segundo en ellas decía su a pea que se en ellas contiña e deffenderon daqui adeante que talladores nen andadores nen outros do conçello, nen en seu nome, non possessen talla nen pedido nos homes que moran nos coutos ou nas herdades do dito moesteiro, nen os chamassen, nen entrasen en elles nen os pinorasen por coussa, senon pellos moordomos do abbade e do conuento sobreditos. E se algún ou alguns dos que moran nos seus coutos ou nos seus herdamentos ouueren outros herdamentos porque deban apeytar, que eles pinoren eses herdamentos porque deuen apeytar ou os nouos delles. E de como esto pasou por ante mín, o dito Frey Fernando me pidió que lle dese ende hum estromento con meu signo, e eu dillo. Testigos que presentes estauan: Ruy Martiz, de Ventosa e Fernando Eanes, de Layosa e Fernán Pérez e Vidal e Juan Perez, moradores de Salçedo e Fernán Macía,de Lor e Pero da Venta,Johan Eanes,do Forno e Fernán Pérez,de Arraualdo,(Siguen otros más). E eu Juan Martiz, o sobredito, escriby este estromento por mía mao e puge ý este signo que e semellauel do que Ruy Vaasquez, notario sobredito,deu en testemoyo de verdade que tal he. (Hay un signo notarial).
Pergamino de cantos lisos, buena letra y regularmente conservado. Mide 21 x 42 cms.
Carpeta 1490, Nº 12
Dorso:“Innocencio IV para que no sean llamados ad synodos et conuentis forenses nisi pro fide. Traslado auténtico. Cajón 2, Leg. 5, Nº 68”.
Notum sit universis quod in presentia mei et testium subscritorum ad hoc specialiter[convocati]Frater Fernandus Iohannis, monachus monasterii Montis Rami et procurator abbatis et conuentus eiusdem, presentabit et legit(...)Viuiani Durario et(...)domini Gundisalui, Dei gratia episcopi auriensis vicarii generali,quodam priuilegium papale non rassum, non cancellatum, non vitiatum nec in aliqua parte sui corruptum, sed uera bula plumbea et fillo serico rubeo et.....sigillatum cuius priuilegii tenor dignoscitur esse talis:
 “Innocencius episcopus, seruus seruorum Dei,dilectis filiis abbati Cisterci eiusque coabbatibus et conuentibus uniuersis Cisterciensis Ordinis, salutem et apostolicam benedictionem. Cum a nobis petitur quod iustum est et honestum tan vigor equitatis quam ordo exigit....id pro sollicitudinem officii nostri ad debitum perducatur effectum. e parte siquidem nostra fuit propositum coram                    nobis quod licet Ordini uestro prepriuilegia Sedis Apostolice sit indultum ut nullus episcopus seu alia persona ad synodos uel forenses conuentus, nisi pro fide, uos ire compellat aut in uos uel monasteria seu ecclesia personas uestri Ordinis extentationis (?), suspensionis........ aut interdicti sententias promulgare presumat, quod si promulgare fuerint tanquam contra apostolice Sedis indulta prelato(...)pro eodem priuilegio irriti et inanes nichilominus tamen plerique prelati et iudices et alii ecclesiarum rectores eadem priuilegia quibus muniti estis euacuare(...)supersticiosis adinuentionibus [roto] asserunt nos pro quauis offensa ratione delicti existere fori sui sit nominatos nos ad.........et penitentiale forum sic ut alias ecclesias seculares nos super hoc multiplici uocatione fatigati [roto] nostri tam pro generale quam ecclesia(...)cotidiana capla. (?)quod fiunt in singulis monasteriis uestri Ordinis presumptionem penitentia puniatur. Quare nobis humiliter supplicastis ut ausum talium cohibere paterna sollicitudine........remus. Nos, igitur, attendentes quod etsi ex suscepti cura regiminis de uniuersis sancte matris ecclesie filiis curam et sollicitudinem gerere teneamur, de illis tamen, specialius cogitare nos conuenit qui postpositis uanitatibus seculi iugem impendunt Domino famulatum, ac uolentes quieti uestro supra  premissis, paterna in posterum sollicitudine prouidere(...)ut nullus uos seu monasteriorum uestrum personas ad sinodos uel forenses conuentus, nisi pro fide uel huiusmodi placita seu capitula uel forum penitentiale absque mandati Sedis Apostolice speciali euocare(...)ecclesia debiti ratione presumat, máxime cum Nos filii abbates punire excessus quoslibet secundum Statuta uestri Ordinis parati sitis, autoritate presentium districtius inhibemus decernentes eadem autoritate........si quis hac occasione per presumptionem promulgare contigerit irritus et inanes, saluo in omnibus apostolicae Sedis mandato. Nulli, ergo omnino hominum liceat paginam nostre inhibitionis et constitutionis infringere uel ei aussu temerario contraire. Si quis, autem, hoc attemptare presumpserit, indignationi Omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit incursurum. Datum Lugduni VIIII kalendas octobris, pontificatus nostri anno sexto. Quo priuilegio perlecto,predictus Frater Fernandus dixit quod timebat ppi.? Uiarum(...)discrimina et peruersorum hominum malitia ne dictum priuilegium igne, naufragio seu cassu aliquo fortuitu perderetur et sic ppi?.                     difficultatem prelationis dicti monasterii caderet a iure suo,petiit ad futuram memoriam pro eiusdem monasterio cautella perpetua memoratum priuilegium transcribi et in publicam formam reddigi de mandato, autoritate ac decreto vicarii supradicti. Quo......priuilegiom per eumdem vicarium uiso et diligenter inspecto, quatenus inuenit ipsum vicium suspeccione carere,rationabili petitioni eiusdem monachi annuens, mandauit mihi notario infrascripto ut illud priuilegium de suo mandato, autoritate ac decreto tanquam iudicis ordinarii,transcriberem diligenter et in publicam formam redigerem suam super hoc auctoritatem interponens atque decretum. Acta fuit hac in ciuitate auriensi XXVI die mensis aprilis, era Mº CCCº Lº prima, presentibus testibus Johannes Fernandi, canonico auriensi. Andrea Petri et Roderico Guterri, notario, clérici domini episcopi. Roderico Petri rectore ecclesie de Baruantes.  Johannes Petri, retore ecclesie Sancte Marie de Campo. Et ego García Petri, publicus notarius in ciuitate auriensi, autoritate domini episcopi eiusdem ad hoc specialiter nocatus et rogatus, predictum priuilegium tenore prout in ipso originali inueni uidi et legi ita hic ad instantiam et requisitionem predicti monachi, ac de mandato et autoritate ac decreto prefati vicarii transcripsi fideliter et diligenter et dictum priuilegium in publicam formam reddegi. (Hay un sello con una cruz interna)meumque signum apposui consuetum in testimonium premissorum.

Carpeta 1490. Nº 13                         Mandín         1313
Dorso: “Monterrey - Mandín. Carta de venta. Venden al monesterio vna leyra en término de Mandín. Era 1357".
Era de mill e CCC e cinquenta e VII annos, vinte e noue días dabril. Conusçuda cousa seia como eu Fernán Pérez, de Mandín, con mía moller Marina Lourença, por nós e por toda nossa uoz, vendemos a uós Frey Fernando, vistiario do moesteiro de Santa María de Monte de Ramo, para esse mesmo moesteiro huma leyra que yaz término de Mandín entre outra do dito moesteiro e a carreira que vay pra o monte, e en fondo fere en outra carreira e ençima en hum terreo de María Aluarez. E este terreo uos uendemos con sas entradas e saydas por de dízimo de Deus, por preço que de uós recebemos sesenta morauedís de brancos, da moeda del rey don Fernando de que contan dez e seys por tres morauedís, de que somos ben pagados. Et outorgamos por nós e por nosos bees de uos emparar.Quen contra esto quiser passar(pecte...) e a voz del rey çen morauedís. Testigos: (Siguen los nombres). Et eu Pero Padrón que esta carta escriuí en lugar de Martín André, notario público del rey en Monte Rey e en Val de Laça, e a todo foý presente. Eu Martín André, notario sobredito, a Pero Padrón esta carta en meu lugar mandey escriuir e en ela fiz meu signo que tal este. (Hay un signo. La letra final es distinta del resto que puede ser del notario).
Pergamino de cantos lisos, buena letra y buena conservación.Mide 12 x 17,50 cms.

Carpeta 1490, Nº 14      

Dorso:Testamento de María López de Lemos.Era 1351.Año 1313
En o nome de Deus. Amén. Conoszuda cousa seia a todos que eu Pero Songi de...)notario e das testemuyas que[no fondo]son escritas,Iohan Fernán,escudeyro,e Afonso Lopes de(...)morador en o(...)escudeyro(...)segundo el(...)que dizía que eran(...)testamento de dona María Lópes que foy{moller]do dito Afonso Lópes,presentou(...)clérigo e vigario xeral da iglexa(...)de don Frey Iohan Martís, abade do moesteiro de Montederramo e de don Frey Pero, abade do moesteiro de Junqueira dEspadañedo,do Orde do Cístel(...)de Ourense(...)e nos dous desses escudetes eran figuras en(...)de VIII(...)e nos outros dous eran figuras de bandas e meo desse seelo era a figura de Iesucristo(...)letereiro desse selo era + (Hay una cruz) dona María López(....)dos outros seelos era longo e en o meogo de cada un desses seelos era hun dos seelos era + [Hay una cruz]abbatis Montis Rami e o(...)do outro seelo era tal  + [Una cruz]abbatis dicendo esse Iohanis Ferrans que aquela carta era testanento da dita dona[María López]que era escrito e.....a dita carta que a dera por seu testamento(...)e a o abbade de Junqueira dEspadañedo sobreditos que posesen ý seus seelos por[que]na terra non auía[...].Et logo o dito vigario mandou a min notario que abrise a dita carta.Eu abria e[o tenor da]dita carta era tal
En o nome do Padre e do Fillo e do Spírito Santo. Era de mill e trecentos e inquenta e hun anno, XII días de oitubro. Sabean todos por este escrito como eu dona María filla[de don Lope Afonso de Lemos que foy e de doña María Alvarez,seendo con meu bo entendemento e con mia memoria,fago e ordeno]o meu testamento que(sea)estávil apos a mia morte pra sempre ualedeiro.
 Primeiramente mando mía alma a Deus e a Sancta María sua madre e[rogo a San Miguel o ángeo que me receba quando sayr da carne e mando meu corpo soterrar]en o moesteiro de Sancta María de Montederramo en huma capela que y eu ey.E mando y comigo a miña cama enteyramente[convén a saber]hun chamaço laurado e outro chamaço de cabeceyra de(...)coldra de(...)e hun alfama(...)e un uaso......e mando que se uenda logo e compren por el herdamento pra que aian cada anno pra sempre trigo pra os doentes da enfermería[de Montderramo].
Mando que en aquel dia que me soterrasen que provean a o convento  e aqueles que y comigo foren polo meo.
Et mando a  Frey Fernan Eanes monge[de Montederramo]que faça logo o mays cedo que poder una capela en aquel lugar hu eu[con él faley e en aquela  guisa que con el faley e pona y hun altar e o meu moimento en que hey de yacer.
Mando para  mantemento desta mía capela quantos herdamentos ey en terra de Andarey no meu casar de Lampaça que] ten Johan Péres dos Cavallos con todos seus dereytos e perteenças e o meu casar de Pineyra cabo o Burgo[que teño cambeado con Afonso López.E si él non quiser estar en o cámbeo,que entregue o meu que ten en terra de Montes para a capela].
E mando ý quanto herdamento ey en San Martiño de Fiones e en seus términos que est en Ual de Ferreyra.
Et mando que dos fruytos e partes que renderen estes herdamentos[sobreditos que dia ende cada hun ano a aquel ou a aqueles monges que cantaren en esta capela por min cen morauedís de brancas da moeda del rey]don Fernando ou a quantía deles[para ayuda da súa vestiaria],e do que sobrar,que dian cada anno uma pitança a o conuento sobredito en aquel día que me soterrar e que caanten aquel día por min misas e vaan por min sobre aquel moymento hu eu jacer e que canten aquel día e metan por min oración.
[Et mando a o abbade e a o conuento non possan uender,nen supinorar nen emprarzar,nen enallear estes herdamentos sobreditos nen parte deles que eu dou pra mia capela. Et se contra esto pasaren,mando e dou poder a o mays propinco] do meu linage[que por súa autoridade e]sen chamo e sen[empraçamento fiquen liuremente]os ditos herdamentos e[cumprea e faça teer]esta mia capela e estas perteenças sobreditas assi como eu mando(Sigue el testamento....).
 Et mando o Frey Fernan Eanes proveer en esta capela así como eu mando en toda súa vida et como eu dél fio e que ningún seia teudo de lle enbargar a dita capela nin os bees dela en toda a súa[uida.
Mando pra esta mia capela o meu livro boo que ey]e as mias reliquias e os[coraes].e os[alofres que andan en o ceran lombardo]e a mia[aramena]con que[servan]ó altar.E ningún non seia poderoso de as tomar ende.
Mando que todolos herdamentos que eu ey[tan ben do] moesteiros como de igresiarios que fiquen todos liures e quitos a cada un cuio foi e que os reçeban a meu passamento sen enbargo e sen contenda ninuna.
Mando a o conuento do moesteiro  de Montederramo toda a mia parte que eu comprey con Fernán García en a fregesía de San Bartholomeu[de Biuaal?]e con toda a mía parte de vina de[lagar]que está en término de Bragança con toda a mía parte das uoentades que ý ey. Et estas vinas e uoentades mando que[as aia por iur  de herdamento para sempre iamays que dían]`por elas a o conuento para branco por las festas do anno[en que o non ay].
Et mando que o abbade e o conuento non os possan uender,nen enprazar,nen allear,nen sopinorar. Et se Fernan García ou outro quenquer estes herdamentos e[uoentades quiser embargar ou quitar a o moesteiro sobredito]a o muy nobre señor o rey de Portugal e a o arçobispo e a a santa iglesia de Bragança que lles nombre en como a uoentade do pasado deue seer conprida e mayormente e mayormente (sic repetido) en as coussas piadosas e anparar[e defender a o moesteiro de Montederramo con estes herdamentos que lles eu dou e os garden]de força e de torto.
Mando a o couento do moesteiro de Montederramo todos quantos herdamentos ey e deuo aauer en Toreno. e en Portugal en o lugar que chaman Pilla[Jorlla?]pra que aia o conuento[pescado]en[esta maneyra]que aia por o de Toreno pescado para coaresma,e polo de Portugal,faueas e no tempo[para cada hun anno]por sempre iamais.
Mando unna[uestimenta]conprida a a iglexa de Santiago de[Seauria? para servir ó altar de ý por las cousas que]ende oue como non debería que Deus me perdoe.E seia a uestimenta comprida de todo.
Iten,mando un marco de prata de que faáan hun calis para a iglesia de San Mamede de Lubián con que seruan ó altar dessa iglesia por las cousas que ende ouue que Deus mas perdoe.
Et mando a o moesteiro de Ualverde hun calis de hun marco de prata con que seruean o altar principal[de y].
Iten mando a Cruzada L morauedís partidos.
Iten mando a a obra de San Martiño e de Santa Eufemia X morauedís desta dita moeda.
Iten,mando a a obra de San Francisco de ý V morauedís.
Iten,mando a a iglesia do Burgo para luminaria X morauedís desta moeda sobredita.
Yten, mando a Frey Francisco Eanes C morauedis monge de Montederramo.
Yten, mando a Sancta María de Montederramo para obra dy se en ela lauraren C morauedís de brancas.
Yten, mando a os laçerados de San Lázaro do Burgo X morauedís.
Iten,mando a Pero Pérez,dito de Marruuio,criado da miña madre,C morauedís.
Iten,mando a os de Ourense...
Yten, mando a os de Ribadauia X marauedis.
Iten mando a os de Lugo X morauedís todos partidos
Yten, mando a Roaiouales X morauedís partidos.
Iten,mando a San Antón V morauedis desta dita moeda.
Iten mando a abadesa e as donas de[Sadur]oyto moyos de pan do que me han a dar[en Congosto]e se o ý non ouuer, mando que o dían do que me a dar o abade de[Camba e mando] que partan este pan a abadesa  e as donas segundo parten o outro pan do moesteiro.  
Iten, mando a abadesa e as donas de[Louios]C morauedis[partidos]e que os partan en esta guysa.
Iten, mando a abadesa e as donas de San Fiiz de Cangas outros C morauedis[partidos]e que os partan como sobredito he.
Iten,mando ter tres anaes en o moesteiro de Montederramo en aquel anno que u morrer por min e por todos aqueles de quen eu ouue alguas cousas como non debería que Deus perdoe a min e a eles,e ténnanos en esta guisa:hun anal de missas de Santa María e[o segundo]de missas de San Miguel e o terceyro de Requiem.
Iten,mando ó moesteiro de San Salvador de Sobrado[a miña casa e a]vina de [Mendoya]por muyto[noxo]que ý fiz que Deus mo perdoe.
Iten, mamdo a [abadesa]Aldora Esteuees un manto e huna peltre e hua saya de pano tinto e huma[selade pequena]e hun almadraque pequeno e hun chumaço[e huma alfama Iten,mando a Ruy Vaasquez meu sobriño un casar de herdade dos que foron]da compra de María García que aian ende os nouos e as[paces]en toda sua uida, e a seu passamento fique liure e quite a a mia capela de Montederramo.
Iten, mando a mia sobrina Teresa Dias hun pelot e hua saya de hun pano[tinto e tres moyos de pan.
Iten,mndo a o capelán ceram e pelote e saya de ualencina e que a prouea de]comer ata que comprea seu anno por min.
Iten, mando a Moor Eanes hun moyo de pan.
Iten,mando a Johan Rodríguez CC morauedís partidos para hun rocín.
Iten, mando a Teresa Díaz mia sobrina duas sortelas que ey[e o aliafre?]en as arcas. Iten,mando a Eanes Pérez,de Sobrado o meu coramur? de breneta.
Iten, mando a María Tuacarina a mia saya[de bruneta]e as ouellas que ý andaren.
Iten, mando a Afonso,fillo de Pero Peres, huma saya de ualançina.
Iten, mando a Orraca Iohannis sua madre IIII us(?) e mea de hun[afrás? boo] Iten,mando o meu manto de sagra[a o moesteiro de Sampaio para facer]hun manto con que servean a o altar principal.
Iten, mando toda a mia parte da vina de[Celaueente]que conprey con Fernan García de Pero[Matella de Uiana]a o conuento do moesteiro de Montederramo que o aian por herdamento[para sempre iamays para uiño que ueuan en aquel tempo que uiren que lles compre e lles for mays]mester.
Iten, mando a Eluira Ferrans III moyos de pan.
Iten, mando a María Peres, muller de Roy Caluo,o meu[çeran lombardo e que tiren en aaliofre(?)]que ý anda pra mia capela de Montederramo.
Outrosý, reuogo a carta e a doaçon que figen[de feyto a o moesteiro de Santa Clara de Allariz.E esta revogación fago estando]en iur e en posesson de todo o meu,tan ben do que lles mandey por a carta de doaçon,como de todas las mias outras coussas. Et esta reuogaçon faço non seendo a dita doaçon perfeyta nen[acabada].
Outrosí, faço esta reuogaçón porque figen a dita doaçon estando presa[en o moesteiro sobredito contra]mia uoentade en guisa que me non leyxauan ende sayr e porque fuy enduzida por engano a o moesteiro.
Outrosí, porque o dereyto mando que se home ou muller de orden algua coussa der a aquel moesteiro hu asta en Orden[e se despois del sayr que leue todo aquelo que lle deu.
Outrosí reuogo eu porque estando en o dito moesteiro]contra mia uoentade,a abadesa e as donas foronme moyto engratas en quanto estiue en seu moesteiro como dito he;e en tanto me foron engratas que[ainda]que a doaçon fosse[perfecta]o que non foy,podía auer reuogada de dereyto.e por[todas estas caussa e por]cada una delas reuogo aquela carta de doaçon e todas las coussas que lles por ela mandey,non auendo elas possessión nen iur do que se conten en a dita carta,e assi mando que aquela carta e doaçon que non ualla desaquí[endiante e reteño pra min e para mia voz para sempre iamays a posisson e iur e propiedade compridamente]de todas las coussas que se conten en a dita carta de doaçon.
Outrosí, mando que todas las cartas que Fernan García e eu posemos en mao e[en fieldade]e en garde de dona Toda Dias,abadesa do moesteiro de[Santa Clara de Allariz] tan ben de compra como de doaçón,como de(...)prattos,coma doutras cousas quasquer que[recuda]con elas a os meus cabeceyros e compridores deste meu testamento que aquí adeante serán nomeados ou a cada un deles. Et quanto dereyto e poder ey eu, todo o dou e ponno en estes meus cabeçeyros e comprideiros deste meu testamento que aquí endeante serán nomeados e en cada un deles para comprir o que lles eu mando.
Outrosí, mando que dian traslado das ditas cartas que a abadesa ten en garda por notario a o abade de Montederramo ou a seu procurador.
Outrosý, mando a Esteuao Martis,notario dAllariz,que cate e note as partiçoes que fezémos Fernán García e eu de todos os nosos bees e faça un estrumento e o dia a o abade de Montederramo ou a seu procurador ou a os meus cabeceyros que aquí adeante serán nomeados ou a qualquer deles.E se a non der,dou comprido poder a o abade e a o conuento de Montederramo[ou a os meus cabeçaes ou qualquer deles que o posan por ela]chamar en dereyto assi como eu o mandaría se presente fosse.
Iten, quito a meu yrmao Afonso Lópes mill e dous marauedis de brancas que me deue. Iten, quito a meu yrmao Lopo Lopes CC marauedis de brancas que lle enprestey.
Iten, dou e outorgo[por sempre iamays]a o moesteiro de Montederramo por la sua grangia de Santa Marta que teuo meu[pai]don Lopo Afonso en sua uida e eu en a mia uida toda a mia parte da conpra que fezemos Fernan García e eu de sua yrmaa María García et a mia parte da conpra que fezemos Fernan García e eu das arras que me el deu que antes as ambos compramos.
Otrosí lle dou toda a mia parte da conpra que Fernan García e eu conpramos en Lagarellos su sino de San Pero de Uallespino.
Et outrosí,sabean todas las malfeyturas que eu figen tan ben en carne como en pan e en viño e en palla e en leña e en uerças e que o corregan.
Iten mando a Frey Francisco que mande facer tres talegos de prata,hun seia para miña capela,E façao tal qual eu con el faley.E os outros dous seyan de senllos marcos de lauor de(...)un para o mosteiro de Ualverde e o outro para  a iglesia de Lubián.
E para facer e comprir todas estas cousas sobreditas que eu mando,faço meus cabeçaes e compridores deste meu testamento a Fray Fernán Eanes,monge sosbredito de Montederramo,e a Ares Méndez e a Johan Fernández,das casas uiciñas do Burgo. Mouiles como rayces como(...)quitaçon assi como as eu[faría]se presente fosse. Outrosí, lles dou a todos estes meus cabeqaes e a cada un deles todo meu amplo poder liuremente pra demandar en juizo e fora de juizo(...)coussas que eu[faría]se fosse presente.Et se alguun de estes meus cabeçaes ante quen este meu testamento seia comprido ou foren negligentes en o conprir, mando que(...)que eu e meu padre teuemos(...)e por moyto ben e muito seruicio que recibí desse moesteiro e por tal que o abade e o conuento seian(...)faço meu(...)o moesteiro de Santa María de Montederramo en todos los meus bees mouel e rays tan ben en(...)como en(...)como herdamentos (...)que eu auia en(...)e en(...)en quasquer e de qualqueras(...)como en fillar todo(...) compridamente e liuremente a o moesteiro de Montederramo(...)de prata lauradas(...)e dous salseyros e IIII alfamares nouos e hun alfamar usado e IIII chumaços nouos e dous chumaços(...).....
Iten,Roy Martis,de(...)que é en terminos de Bragança IIII mill morauedis saluo o que ueer en boa uerdade que deu ende a Mi(...) Pero Miguel e a Vasco Ferran,
Iten(...)Pero Afonso(...)e amos de pagar en pan(...)que non morra nen leixe
Carpeta 1490, Nº 14         Cfr. con anterior
Dorso: "Testamento de dona María López de Lemos. Era 1351. Año 1313"
En o nome de Deus Amen. Conusçuda cousa seia a todos que en presença de mín Pero Songi,notario e dos testemuyas que en fondo son escritas, Johán Fernan, escudeiro de Afonso López de Lemos, morador en o Burgo de Caldellas, en nomen de sy e de Frey Fernando, monge do moesteiro de Monte de Ramo, e de Aras Méndez, escudeyro de Caldellas, segundo él diçía que eran compridores do testamento de doña María López, que foy yrmaa do dito Afonso López, presentou ante Pero de Barreyros, coengo e vigario da iglesia de Ourense,vacante a see,huma carta escrita en papel, serrada e seelada con seelo da dita doña María López e dous seelos de don Frey Johán Martiz, abade do moesteiro de Monte de Ramo,e de don Frey Pero, abade do moesteiro de Junqueira dEspadanedo, da Orden de Cístel, do bispado de Ourense, segundo por eles apareçía.O seelo da dita doña María López era quadrado e en cada una das fojas era figura de senllos escuderos; e nos dous desses escudetes eran figuras en cada un de XIII nielas (?) e nos outros dous eran figuras de bandas; e en o meo desse seelo era figura de Jesuchristo seente en una cadeyra,e tiña a mao dereyta alçada a maneyra de reyser (?) e e na mao seestra tiña una figura redonda departida en tres partes.E a escrición do letereiro desse seelo era tal: + S. doña María López. E cada un dos outros seelos era longo, e no meo de cada un desses seelos era figura de hun abade, teeente cada hun na mao destra figura de hum bayo(báculo?) e na mao seestra figura de hum liuro. E o letereiro de hum dos seelos era tal: + S. Abbatis Montis Rami e o letereyro do outro seelo era tal: + S. Abbatis Junqueyra. Diçendo esse Johán Fernández que aquela carta era testamento da dita doña María López e que a tempo de seu passamento que a cerrara e a seelara do seu seelo e que aquelo que era escrito e conteudo na dita carta que o dera por seu testamento,e rogava a o abade de Monte de Ramo e a o abade de Junqueyra Despadanedo sobreditos que posesen ý seus seelos por quanto na terra non auía notario pra que o feçese. Et pedio a o dito vigario asi como a auténtica persoa que fecese publicar ante sy o dito testamento e mandase a min notario que o tornase en publica forma ad perpetuam rei memoriam. Et logo o dito vigario mandou a mín notario que abrise a dita carta, e eu abría e fuy logo liida e publicada por min ante ese vigario e ante os testes suscritos. Et o tenor da dita carta era tal:
“En o nome de Padre e do Fillo e do Spirito Santo. En a era de mil e trecentos e cinquenta e hum annos, XII días de oytubro. Sabean todos por este escrito como eu doña María [López], filla de don Lope Afonso de Lemos, que foy e de doña María Aluarez, seendo con meu boo  entendemento e con mía memoria,fago e ordeno o meu testamento que  seia estauil após mía morte pra sempre ualedeyro.(Sigue el testamento antes  copiado...)
 Primeiramente mando mía alma a Deus e a Santa María sua madre e rogo a San Miguel o angeo que ma receba quando sayr da carne. E mando meu corpo soterrar en o moesteiro de Santa María de Monte de Ramo en huma capela que ý manda facer. E mando ý comigo a mía cama enteyramente, conuén a saber, hum chamaço laurado e outro chamaço de cabeceyra de (...) e quatro façeyroas e hum almadraque de froxel e mayor e dous alifafes e huma colcha e huma alfama noua e huma açemela e un uaso de prata e mando que se uenda logo e compren por él herdamento pra que aian cada ano pra sempre trigo pra os doentes da enfermería de Monte de Ramo.
Mando que en aquel día que me soterraren que  prouean a o conuento e a aqueles que y conmigo foren polo meo.
Et mando a Frey Fernán Eanes, monge de Monte de Ramo,que faça meu cabeçal que faça logo, o mays çedo que poder, una capela en aquel lugar hú eu con él faley e en aquela guisa que  con él faley e poña ý hum altar e o meu moymento en que ey de yaçer. Mando pra manteemento desta mia capela quantos herdamentos ey en terra de Anderey do meu casar de Lampaça que ten Johán Pérez,dos Caruallos,con todos seus dereytos e perteenças e o meu casar de Pineyra cabo o Burgo que teño cambeado con Alfonso López. E se él non quiser estar en o cámbeo, que me entregue o meu que ten en terra de Montes pra a capela.
E mando ý quanto herdamento ey en San Martino de Fiones e en seus términos que est en Ual de Ferreyra.
Et mando que dos fruytos e partes que renderen estes herdamentos sobreditos que dia ende cada hum anno a aquel ou a aqueles monges que cantaren en esta capela por min cen morauedís de brancas da moeda del rey don Fernando ou a quantía deles pra ayuda da sua vistiaria. E do que sobrar,que dían cada ano una pitança a o conuento sobredito en aquel día que me soterraren. E que canten  aquel dia por min missas e uaan sobre min a aquel muymento hu eu jazer e metan  por min oraçon.
 Et mando a o abade e a o conuento non possan uender nen supinorar nen emprazar nen enallear estes herdamentos sobreditos nen parte deles que eu dou pra mía capela. Et se contra esto pasaren, mando e dou poder a o mays prouinço da mia linagen que por súa outoridade e sen chamo e sen outro empraçamento fiqen liuremente os ditos herdamentos e cúmprea e faça teer esta mia capela e estas pitanças sobreditas así como eu mando.
E mando a Frey Fernán Eanes proueer en esta capela así como en mando, en toda sua uida et como eu dél fío e que ningún non seia teudo de lle enbargar a dita capela nen os beés dela en toda súa uida.
 Mando pra esta mia capela o meu liuro boo que ey e as mías reliquias e os coraes e os alofres que andan e o ceram lombardo e a mia aramena con que seruean a o altar. E ningún non sea poderoso de as tomar ende.
Mando que todolos herdamentos que eu teño ou outro por min, tan ben de moesteiros como de igresiarios,que fiquen todos liures e quites a cada un cuio for e que os receban a meu passamento sen embargo e sen contenda niuna.
 Mando a o conuento de moesteiro de Monte de Ramo toda a mía parte de herdamentos que eu comprey con Fernán García en a frigesía de San Bartholomeu de Biuaal e con toda a mía parte de uiña de lagar que esté en término de Bregançia, con toda a mía parte das voentades que ý ey. Et estas uiñas e uoentades mando que as aya por iur de herdamento pra sempre iamays que dían pra elas o conuento pra branco por las festas do anno en que o non ay.
Et mando que o abade e o conuento no nos possan uender, nen empraçar, nen allear nen sopenorar. Et se Fernán García ou outro quenquer estes herdamentos e uoentades quiser embargar ou quitar deles a o moesteyro sobredito(rogo)a o muy nobre señor el rey de Portugal e a o arçobispo e a a santa iglesia de Bragança que lles nombro en como a uoentade do passado deue seer comprida, e mayormente en as cousas piadosas,e amparen e defendan a o moesteyro de Monte de Ramo con estes herdamentos que llos eu dou e os garden da forza e de torto.
 Mando a o conuento do mosteyro de Monte de Ramo todos quantos herdanentos ey e deuo auer en Toreno e en Portugal e no lugar que chaman Jorlla? pra que aia o conuento pescado en esta maneira:que aia pelo de Torono pescado pra Quaresma e pelo de Portugal fauaas e no tempo pra cada un anno por sempre iamays.
Mando una uestimenta comprida a a iglesia de Santiago de Seauria? pra seruir o altar de ý por las cousas que ende oue como non deuería que Deus mo perdoe. E seia a uestimenta comprida de todo.
Item mando hum marco de prata de que façan hun calis pra iglesia de San Mamede de Lubián con que seruean o altar déssa iglesia por las cousas que ende ouve, que Deus mas perdoe.
Iten, mando a o moesteiro de Ualuerde hum calis de hum marco de prata con que seruean o altar principal de ý.
Iten, mando aa Cruzada L morauedís partidos.
Iten, mando aa obra de San Martiño e de Santa Oufemia X morauedís desta dita moeda. Iten, mando aa obra de San Francisco de ý V morauedís.
Iten, mando aa iglesia do Burgo pra luminaria X morauedís desta moeda sobredita.
Iten, mando a Frey Francisco Eanes C morauedís, monge de Monte de Ramo.
Iten, mando a Pero Pérez,dito de Marruuyo, criado de mia madre, C morauedís.
Iten, mando a iglesia de Santa María de Monte de Ramo pra obra de ý,se en ela lauraren,C morauedís de brancas.
Iten, mando a os laçerados de San Lázaro do Burgo X morauedís.
Iten, mando a os de Ourense X morauedís.
Iten, mando a os de Ribadauia X morauedís.
Iten, mando a os de Lugo X morauedís, todos partidos.
Iten, mando a Roçaiuales X morauedís partidos.
Iten, mando a San Antón V morauedís desta dita moeda.
Iten, mando a a abadesa e as donas de Sadur oyto moyos de pan do que me an a dar en Congosto e se o ay non ouver,mando que llo dían do que me a de dar o abbade de Camba.
E mando que partan este pan a abadesa e as donas segundo parten o outro pan que (...) do moesteyro.
Iten, mando a abadesa e as donas de Louios C morauedís partidos e que os partan en esta guisa.
Iten, mando a abadesa e as donas de San Fiiz de Cangas outros C morauedis partidos e que os partan como sobredito he.
Iten, mando ter tres anaes en o moesteyro de Monte de Ramo en aquel anno que eu morrer,por min e por todos aqueles de que eu ouve alguas cousas como non deuería que Deus perdoe a min e a eles e téñannos en esta guisa hun anal de missas de Santa María e o segundo de missas de San Miguel e o terceyro de Requiem.
Iten, mando o moesteiro de San Saluador de Sobrado a mia casa e a uiña de Mendoya por muyto noxo(?) que ý fiz, que Deus me perdoe.
Iten, mando a abadesa Aldora Esteuees un manto e un pelote e huma saya de pano tinto e huma sela de pequena quantía e hum almadraque pequeno de hum chumaço e huma alfama.
Iten, mando a Ruy Vaasquez meu sobrino hum casar de herdade dos que foron de compra de María García que aian ende os nouos e as paces en toda sua uida e a seu passamento fique liure e quite a a mia capela de Monte de Ramo.
Iten, mando a mia sobrina Teresa Diaz hum pelote e huma saya de hum pano tinto e III moyos de pan.
Iten, mando a o capelán çeram e pelote e saya de ualancina e que o prouea de comer ata que conprea seu anno por min.
Iten, mando a Moor Eanes hum moyo de pan.
Item mando a Johán Rodríguez CC morauedis partidos pra un roçin.
Iten, mando a Teresa Dias, mía sobrina, duas sortelas que ey e o aliafrese(?) que anda en as arcas.
Iten, mando a Eynes Pérez de Sobrado o meu coramur de breneta.
Iten, mando a María Tuscurina a mia saya de brineta e as ouellas que ý andaren.
Iten, mando a Afón, fillo de Pero Pérez, huma saya de ualançina.
Iten, mando a Orraca Johanis, sua madre, IIII us....e mea de hum afras(?) boo.
Iten, mando o meu manto da sarga branca a o moesteiro de San Payo pra façer hum manto con que seruean o altar principal.
Mando toda a mia parte da uiña de Celaueente que comprey con Fernán García de Pero Matella de Uiana a o conuento do moesteyro de Monte de Ramo que o aian herdamento pra sempre iamays pra viño que ueuan en aquel tempo que uiren que les cómpre e les for mais mester.
Iten, mando a Eluira Fernández III moyos de pan.
Iten, mando a María Pérez, muller de Roy Caluo, o meu çeram lombardo e que tiren en aliofre (?) que ý anda pra mia capela de Monte de Ramo.
Outrosí, reuogo a carta e a doaçón que figen de feyto a o moesteiro de Santa Clara de Allariz. E esta reuogaçón faço estando eu entrega? e en jur e en possissón de todo o meu tamben do que lles mandey por la carta de doaçón, como de todas las outras mías cousas. Et esta reuogaçón faço non sendo a dita doaçón perfeyta nen acabada.
Outrosí, faço esta reuogaçón porque figen a dita doaçón estando presa en o moesteyro sobredito contra mia uoentade en guisa que me non leyxauan ende sayr e porque fuy enduzida por engano a o moesteiro.
Outrosí, porque o dereyto manda que se homen ou moller de orden algua cousa der a aquel moesteiro hu está en orden e se despoys dél sayr,que leue todo aquelo que lle deu. Outrosí, o reuogo eu porque estando en o dito moesteiro contra mia uoentade a abadesa e as donas fóronme moyto engratas en quanto estuuen en seu moesteiro, como dito he. E en tanto me foron engratas que, posto que a doaçón fosse perfeyta, o que non foy, podía seer reuogada de dereyto.
Et por todas estas cousas e por cada una delas reuogo aquela carta de doaçón e tódalas cousas que lles por ela mandey, non auendo elas ayuda a possisón nen iur do que se contén en a dita carta. E así mando que aquela carta de doaçón que non ualla des aquí endeante e retenno pra min e pra mia uoz pra sempre iamays a possisón e iur et propiedade compridamente de todas las cousas que se conteñen en a dita carta de doaçón.
 Outrosí, mando que todalas cartas que Fernán García e eu possemos en mao e en fieldade e en garda de dona Toda Diaz, abadesa do moesteiro de Santa Clara de Allariz, tan ben de compras, como de doaçoes como de pratos como doutras cousas quasquer,que recudan con elas a os meus cabeçeyros e compridores deste meu testamento que aquí adeante serán nomeados ou a cada hum deles. Et quanto dereyto e poder eu en eles ey todo o dou e poño en estes meus cabeçaes e en cada un deles que aquí adeante serán escritos pra compriren o que lles eu mando.
Outrosí, mando que dian o traslado das ditas cartas que a abadesa ten en garda por notario o abade de Monte de Ramo ou a seu procurador.
Outrosí, mando a Esteuoo Martínez, notario de Allariz que cate a nota das partiçoes que feçemos Fernán García e eu de todos los nosos bees e faça hum estrumento por ela e o día a o abade e a o conuento de Monte de Ramo ou a seu procurador ou a os meus cabeçaes que aquí adeante serán nomeados ou a qualquer deles. E senon der, dou comprido poder a o abade e a o conuento de Monte de Ramo ou a os meus cabeçaes ou qualquer deles que o possan por ela demandar, chamar en direyto, así como eu demandaría, se presente fosse.
Iten, quito a meu yrmao Afonso López mill e dos morauedís de brancas que me deue. Iten, quito a meu yrmao Lopo López CCC morauedís de brancas que lle emprestey. Iten, dou e outorgo por sempre iamays a o moesteiro de Monte de Ramo por la sua grangia de Santa Martha que teuo meu padre don Lopo Alfonso en sua uida et eu en a mía uida,toda a mía parte da compra que feçemos Fernán García e eu de sua yrmaa María García. Et a mia parte e a compra que feçemos Fernán García e eu das arras que me él deu caben sabe él que as arras que me él deu que as ambos compramos.
Outrosý, lle dou toda a mia parte de compra que Fernán García e eu compramos en Lagarellos su sino de San Pero de Valdespino.
Et outrosí... sabeam... todas las malfeyturas que eu figen tan ben en carne como en pan e en vino e en palla e en leña e en uerças que o corregan...
Iten, mando a Frey Francisco que mande façer tres talegaas de prata.Huma seia pra mia capela. E façao tal qual eu con él faley. E os outros dous seyan de senllos marcos de lauor,un pra o moesteiro de Ualuerde e o outro pra iglesia de Lubián.
 E pra comprir e façer todas estas cousas sobreditas que eu mando, faço meus cabeçaes e compridores deste meu testamento a Frey Fernán Eanes, monge sobredito de Monte de Ramo e Aras Méendez e a Johán Fernández das casas uicinas do Burgo e rógolles que cumplan este testamento en todo, segundo que eu mando polo meu e sen seu daño. Et mando e defendo que non seian desapoderados de todos meus bees nen parte deles ata que seia comprido este meu testamento. Et dou comprido et abastado poder a estos meus cabeçaes e a cada un deles que possan receber todos meus bees tan ben mouiles como rayses, como déuedas, como outras cousas quaesquer que a min perteescan e mias seian e receuer contas e pagas a aqueles a quen eu ey de recebir e dar carta de pago e de quitaçón asi como as eu daría,se presente fosse.
Outrosí lles dou a todos estes meus cabeçaes e a cada un deles todo meu poder comprido liuremente pra demandar en juyço e fora de juyço todas aquelas cousas que entenderen que a min perteeçen ou perteeçer deuen de dereyto e que façan sobre elo todas aquelas cousas que eu podería façer si uiua fosse e presente.
Et se morrer algún destes meus cabeçaes ou os dous antes que este meu testamento seia comprido,ou fosen negligentes en o comprir, mando que qualquer dos outros o possa comprir en todo segund que está escrito. Et por quanto os herdamentos que eu dy a Monte de Ramo por raçón da sua grangia de Santa Martha que eu e meu padre teuemos son pomos? e por moyto ben e moyto seruiço que reciby desse moesteyro e por tal que o abade e o conuento seian teudos specialmente rogar a Deus por min e por aqueles onde eu veno e por onde algua cousa ouvemos como non deuiamos,que non sabemos quen son faço meu heree ó moesteyro de Santa María de Monte de Ramo en todos los meus bees mouil e rayz, tan ben en coutos como en igresiarios, como en herdamentos como en outras cousas quaesquer de qualquer maneira que seian, e todo iur e possissón e propiedade que eu auya en moesteyros e en igresiarios en quaesquer e de qualquer estado tan ben en aposentar como eu (...)fillar, todo o pono compridamente e liuremente a o moesteyro de Monte de Ramo.
Et pra comprir todo esto que eu mando, esto é o que eu teue e me deuen
Primeyramente cinquo uasos de prata laurados e cinquo taças e duas escudelas e dous salseyros e III culleres e quatro alfamares nouos e hum alfamar usado e IV chumaços nouos de laa e dous chumaços ou tres e quatro fuceyros e hum chumaço uermellos e III aras.
Iten, me deue don Guillelme Bodín de Çamora XI mill e D morauedís de brancas(...). Iten, Ruy Martínez de Marrache (?) que é en término de Bragança, III mill morauedís, saluo o que ueer en boa uerdade que deu ende a San Miguel e a Vasco Fernández.
Iten, me deue Rodrigo Johán de Burgo, marido de María Lourença, quinentos e XX morauedís.
Iten Afonso Páez, abade de Coba (?) D morauedís de brancas e amos de pagar en pan(...)de Portugal o ferreyro (?) que non monte nen leyxe por la una parte nen por la outra.
Iten, deue o abade de Monte de Ramo tresentos morauedís portugueses partidos.
Iten, o viño que se(?) en Santa Marta deste anno e os porcos que  tengo. E por este auer mouil mando que cumpran todalas mías mandas que se contén en este testamento; saluo os herdamentos que mando,e se o mouil non auondar, mando que se cumprea polas nouidades dos meus herdamentos e des aly fiquen liures e quites como sobredito he.
 Estos son os lugares que a min doña María.....Fernán García(...)a meatade de Requeyxo e a meatade de Bauaal e a meatade do lagar e a meatade da compra de María García e as mias arras que foron de compra que comprey con él de que auía de auer a meatade de Çelauaente que compramos de Pero Martín ... de Lagarellos que son su sino de San Pero de Valdespino.
Et prego por mercee a o infante don Felippe que mos faça entregar e amparar con eles a estes meus cabeçaes pra comprir o que eu mando en este testamento.
E rogo e dou podér a Alfonso López meu yrmao (ampare)estes meus cabeçaes a comprir todo o que eu mando, e os amparar de força e de torto e qual él por min feceer a tal depare Deus que façan por él.
Et mando e quero que todas las cousas e mandas pra o conuento sobredito de Monte de Ramo que seian sempre oucercal?.....das esmolas, saluo o que eu mandey a os das (...) e o da capela e o oucerçal? sobredito recadeo e diao a o conuento assí como llo eu mando dar e dia tres ueces no ano conta a o abade e a o conuento en esta guisa:por San Martino do que monta o que (ilegible).
Iten, mando a o abade e ao conuento de Santa María de Junqueyra Despadanedo quatro moyos de pan pra pitança que roguen a Deus por min. Et quero e mando que ualla este meu testamento pra sempre assi como testamento. Et,senon ualer como testamento, ualla como codicilo e,senon ualer como codicillo,mando que ualla por mia principal........[E quen quiser]esto britar ou contra ela passar ou contra ela ueer en algua maneira, aia a yra de Deus e a mia maldiçon e peyte dez mill morauedis da moeda noua, os meos a a uoz del rey e os outros meos a quen ten este testamento e o testamento ualla pra sempre iamays. Testemoyas que aqui foron presentes specialmente chamados e rogados: Don Diego Eanes,da Graña. Don Miguel do Burgo.Johán Pérez,de Villariño  Diego Uidal,do Porto. Eu Frey Johán, abade de Monte de Ramo, fuy presente. Eu Frey Johán, abade de Junqueyra, fuy presente. Et eu Johán ....da iglesia de Santa Marina,fuy presente. Et eu Johán Peris, capelan de doña María,fuy ý presente. Eu Pero Pérez, escriuán,fui presente e escriuí este testamento por mandado da sobredita doña María (ilegible) porque notario non á en esta terra Eu doña María mando seelar este testamento cerrado con meu seelo e por mayor firmidue roguey a don Frey Johán, abade de Monte de Ramo, que posesse ý o seu selo e a don Frey Pero Eanes,abade de Junqueyra,que posesse o seu seelo, que foron presentes. E rogo e preço a o onrado señor obispo de Ourense ou a o vigario ou vigarios que esteueren pola dita iglesia que ueian este testamento e mia postrimeyra voentade e que façan a o seu notario por sua autoridade que o torne en pública forma e en pergameo de coyro e poña ý seu sino e o día a estes meus cabeçaes ou a cada un deles pra que ualla pra sempre como possan comprir mia uoentade. A qual carta liuda e publicada ante o dito vigario en presença dos testigos en fondo escritos,esse vigario a pedimento do dito Johán Fernández mandou a min notario sobredito que por sua autoridade assí como de auténtica perssoa o tornasse en pública forma e fecesse un strumento testamento ad perpetuam rei memoriam. Et eu, a pedimento do dito Johán Fernández, e por mandado e por autoridade do dito vigario torney o dito testamento en esta pública forma ad perpetuam rei memoriam. Esto foy feyto en Ourense, dous días de nouenbro, era de mill e tresentos e çinquenta e hum annos. Testemoyas que presentes foron: Fernán Eanes,da Escola e Fernán Eanes, capelán, clérigos do coro de Ourense . Johán Dabelles, ferreyro. Fernán Miguez, peliteyro. Diego Díaz, mercador. Martín Afonso,carpenteyro, moradores en Ourense. Et eu García Pérez, público notario de Ourense por o bispo e pola iglesia desse lugar, chamado e rogado do dito Johán Fernández, fuy presente a todas estas cousas e en mya presença o fiz escriuir e meu sinal ý puge En testemuyo de uerdade. Por mandado e por autoridade do vigario sobredito. (Hay un signo notarial con cruz interior).

Carpeta 1490. Nº 15                                                            1315
Dorso:"Toural. Monterrey. Donaçion. Es una cláusula de un testamento en que se manda a este monesterio vna cortiña que está en Toural. Era 1351".

Era de mill e CCC e çinquenta e hum anos, des e sete días de oytubro. Connusçuda cousa seia como en presença de min, Durán Fernández, notario jurado en lugar de Fernán Fernández, notario público del rey en Monte Rey e en Val de Laça, e dos testemoyos que aquí son escritos, Frey Johán Pérez, çelereiro do moesteiro de Monte de Ramo, pedió a min notario sobredito de dereyto que huma manda que eu tinna en término de Fernán Eanes, alcalde del rey en Monte Rey que foy, que lles desse ende o que perteeçía a o dito moesteiro, na qual manda se contiña en huma cláusula:
"Iten, mando a o moesteiro de Monte de Ramo a mía cortiña que está no Toural, a qual comprey eu de Esteuo Eanes".
Et o dito Johán Pérez o sobredito pedióme que lle desse ende esta cláussula signada con meu signo e eu de meu offiçio dilla. Testigos: Ayros Pérez, de Monte Rey, Pero Moro, de Aluarellos, Frey Diego, da Grania de Tamagoos e Johan Rodríguez, de Paaços e outros. Et eu Durán Fernández, notario público de Monte Rey que esta carta en mía presença fiz escriuir e en ela fiz meu signo que tal este. Esta carta foy tirada da nota na era sobredita. (Hay un signo con una cruz interior).
Pergamino de cantos lisos,buena letra y buena conservación.Hay al dorso una estrella de 15 puntas con el anagrama IHS en medio de un círculo central. Mide 17,50 x 9,50 cms.

Carpeta 1490. Nº 16                         Pineira
Dorso: "Pineyra. Carta de una viña en Pineyra dó chaman O Souto a Diego Pérez. Era de 1351".
Conoçuda cousa seia a quantos esta carta viren como nós don Frey Johán, abbade de Monte de Ramo, e o conuento desse meesmo lugar, damos a uós Diego Pérez, dito Yaneyro, e a uossa muller Marina Díaz, aquesta con quen ora seedes casado, e a uosso fillo ou filla que seya dambos, o qual nomear o postremeyro de uós, a nossa uiña de Pineyra que uós ora teedes hú chaman O Souto, como parte dun cabo con a nossa seara da graña e da outra con aquelles uossos parteyros con quen uós partides, convén a saber, con Diego Páez Palasín e con Johán Díez, de Vila Marín, e do outro cabo como parte pola uina de Diego Fernández, de Ualina. Et esta uiña uos damos sú taes condiçioes que a lauredes e paredes ben de todo lauor cada anno en guysa que non desfalesça por mengua de boo paramento. E nos diades dela cada ano por nosso moordomo terça de tódalas cousas que Deus ý der, saluo figos. E as figueyras, se as ý ouver, estaren hú non façan dano nos outros nouos, ou non estaren ý. E eso mesmo das outras áruores que ý esteueren. E dardes cada ano huma boa galina e dous paes trigos de senos dineiros leoneses como est huso dessa fraga. E façerdes seruiço a don abbade e a o uistiario cada que foren en Pineyra, ambos ou cada un deles. Et dardes cada anno quatro días de seara a nossa graña de Pineyra, un día a escauar e outro a podar e outro a cauar e outro a rendar; e que uós Diego Pérez e uossa muller quitedes e renunciedes por uós e por toda uossa uoz pra sempre outra carta que dela auiades e quanto dereyto por ela auiades na dita uiña e nos entreguedes a dita carta. E se vola alguen testar que nola non possades entregar, que a poñades en fieldade dun ome boo a nosso prazer e daqueles que a testaren e que a uós e aqueles outros que a testaren ualla seu dereyto sobre ela. E su estas condiçoes ayades uós e uossa muller e uosso fillo a dita uiña en todos uossos días. E a morte do postremeyro de uós esa uiña fique liure e quite a o moesteiro con todas suas boas paranças. Et eu Diego Pérez así a recibo sú estas condiçoes. Et quen contra esto passar, peyte mill morauedís, os meos al rey e os meos a parte querelosa. Feyta en Monte de Ramo, oyto días por andar de dezembro, era de mill e CCC e LI annos. Testigos: Frey Johán, prior, Frey Francisco, vistiario Frey Johán Pérez, celareyro, Frey Hierónimo, camareyro. Et eu Frey Johán López que a escriuí. E se quixerdes uender, supinorar a nós antes ca outro, e se a nós non quixermos, uenderdes a tal ome como nós, que seya manso e non seya fidalgo nen dorden nen moordomo alleo nen amo, e cúmprea os foros sobreditos a o moesteiro ben e en paz.
Pergamino partido por a b c en su lateral superior. Bien conservado y con buena letra. Mide 15,50 x 50,50 cms.

Carpeta 1490, Nº 17                         1314         Vilachá
Dorso: "Villachaa-Transmonte-Lemos. Es una quexa que el çillero da al alcalde y concejo de la Puebla de Entre Ambas Aguas que lleuauan y prendían a los de Transmonte que eran vassallos del monesterio e los alcaldes mandaron pagar la pena que en los priuilegios reales estaua al que entendiese con los vasallos del monesterio,y el que les prendió pidio perdón al monesterio diziendo que él no sabía los priuilegios que tenían ni el conçierto y carta que del conçejo tenía. Era 1352".

Era de 1352 anos, 28 días de genero. Ante mi Alfonso, notario público del rey don Alfonso en toda terra de Lemos e ante los testigos de iuso escritos Frey Fernando, monge del moesterio de Monte de Ramo e procurador del dicho moesterio,affrontó e dixo Aluar Rodríguez, alcalde en lugar de Ruy Fernández su padre, alcalde de la Puebla de San Pedro de Entrambas Aguas,que el dicho monesterio hauía carta con el concejo de esta Puebla en que mandaran los alcales que eran a la saçón, seyendo en concejo apregonado que mandauan e defendían que andador ni otro home de esta Puebla en nombre del dicho concejo entrasen en los coutos que este monesterio auía en todo su alfoz ni llamasen los homes que en ellos morassen por ninguna cosa ni los penorasen si non por los mayordomos que ý andasen por el abad de este monesterio. E esto que ge lo defendían so la pena que se contenía en los priuilegios e cartas que el dicho monesterio tiene de los reyes que fueron fasta aquí. E dixo que después que esto mandaran los alcaldes, que homes suyos de este Aluar Ruiz que entraron en Transmonte que es coto de este monesterio e fiçeron ý pénora non llamando ý mayordomo que ý andaua por el abade e pidió a este Aluaro Ruiz que le pechase la pena que se contenía en los priuilegios de los reyes e cartas que el dicho monesterio tiene e segundo los alcaldes mandaron que eran a la saçón,seis mill soldos,los tres mill soldos para el rey y los tres mill soldos para el dicho monesterio. E Alvaro Ruiz dixo que él que mandó penorar a fiadores de Francisco Guerrero por labores que Francisco Guerrero feciera, mays que non mandara ende penorar en este coto de Trasmonte,e pues ý entrou él non sabiendo los priuilegios e cartas que el monesterio tenía de los reyes ni la carta que el consejo auía con el monesterio,que le rogaua que le perdonase esta pena e de aquí adelante que guardaría las cartas e preuilegios que el monesterio tiene en esta raçón. E el dicho Frey Fernando dixo que, atreuiéndose en la outer del dicho monesterio, que le perdonaua esta pena. E luego el dicho Frey Fernando Yáñez afrontó a Juan Yáñez de Sidrán, alcalde de esta Puebla que le entregase a Martino e Johan Miguélez de Bayrán que él tenía pressos que son del coto de Saucedo que es de este monesterio e porque entró en este coto sin mandado de mayordomo,que pechase esta pena soludicha que en los priuilegios e cartas de los reyes se contiene. E el dicho alcalde dixo que él que los prendió a querella de Payo de Bayrán por hurtos que estos soludichos ficieron no sabiendo el dicho los priuilegios e cartas que el dicho monesterio tiene. E agora por quanto le mostraua los priuilegios e cartas,que él ge los entregaba e que les quitaba los fiadores que ellos tenían dados por esta querella. E luego el dicho físose entregado destos Martino e Johán Miguélez. E desto en como pasou el dicho Frey Fernando pedió a mi tal Alfonso, notario sobredicho,le diese ende este testimonio signado con mío signo. Testigos: Lopo Páez (Siguen otros nombres). Yo Alfonso, notario sobredicho, por ruego del dicho Frey Fernando, escriuí este testimonio e puse en él este mio signo. (Hay un signo con cruz interior).
Pergamino muy deteriorado y muy poco legible.Tiene una copia antigua adjunta no carente de errores.Mide 24 x 22 cms.

Archivo Histórico Provincial de Orense. Nº 10                              Año 1331
Sabean quantos esta carta viren como nós don Frey Gonçalo, abbade e o conuento de Monte de Ramo fazemos foro et carta a uós Saluador Pérez, morador en Queyranes et a uossa moller María Eanes esta con quen uós agora seedes casado dunha nossa peça de viña que a nós ficou de Frey Martín Peláez, nosso frade que foy,et de Gonçaluo Martínez seu fillo, que iaz en Enfestella; a qual viña iaz en braço con unha viña de Frey Martín Peláez et do outro cabo iaz en braço con outra viña de Goyo Menéndez, fillo de Andreu Menéndez que foy, et fere en a carreira que vay pra San Saluador et do outro cabo entesta en a que foy de Esteuo Martínez por tal preço que a lauredes et a paredes ben como se non perda por mingua de lauor et de todo boo pagamento et nos diades della cada anno por nosso moordomo terça de viño que Deus ý der et prouerdes a o moordomo quando fora a o lagar. Et daredes por directo cada anno pola festa de San Martiño hunha mi(...)de brancas da moeda del rey don Fernando ou a contía dellas et duas rigeyfas ou duas teegas de trigo et hua quarta de boo viño. Et uós et uossa moller aueredes esta viña en toda uossa vida por estas condiçoes sobreditas. Et non seerdes tiudos se a uenderdes non se a supinorardes nen se a enaleardes. Et a uossa morte dambos fique esta viña liure et quita en paz a Santa María de Montederramo. Et quen contra esto passar, peyte LII marauedís, os meos a el rey et os meos a a parte querelosa. Feyta en a graña de Tamagonos, vynte e sete días de febreiro era de mill e CCC LXIX annos. Testigo Frey Iohan Eanes, de San Mamede - Frey Pero Vidal,monges de Montederramo  Frey Pero, morador en Tamagonos  Andrés Saluadoris, morador en Tamagonos. Et eu Frey Domingo, que a escriuí.
Dorso: Foro que Fray Gonçalo, abbad, haze a Saluador Pérez, vecino de Queyranes, de vna viña en Enfestela para la tercia que diere un maravedí de derecho, duas rigeyfas, duas tegas de trigo y vna quarta de buen vino. Era 1369. E Nº CCLI. Montederramo - 1331". Mide 159 x 120 mms.


Archivo Histórico Provincial de Orense. Nº 12                              Año 1351
Sabean quantos esta carta virem como nós Don Frey Iohan, abbade de mosteyro de Santa María de Mont de Ramo e o convento desse lugar,fazemos foro et carta a uós Afonso Martínez et a vossa muller Marina Martínez esta con quen agora sodes casado et a hum vosso fillo ou filla quen seia dambos, da nossa viña Denfestela que tevo de nós Estevo Vidal et Lo.... Vidal seu criado et con hum lagar que ý está, por tal condiçon que a lavredes et paredes ben et ponades viña hu compra,et en estos dous annos primeyros non daredes nada et dende adeante, os primeyros tres anos, daredesnos quinta do viño que Deus ý der por nosso mordomo. Et acabados os tres anos, deredesnos quarta et proueerdes o mordomo et mantenades o lagar. A qual viña uos damos con esta condiçon, se a nos podemos dar de dereyto. Et outrosí vos façemos foro e carta a vós o dito Afonso Martínez doutra nosa viña que iaz Enfestela ençima e sobre la carreyra que vay pra Cabreyroaa et iaze en par da carreyra que vay pra o Castelo,e da outra parte iaz hua viña que laura Arias Martínez et entesta ençima en o monte et iaz acurtiñada, a qual foy de Pedro Moreyras, por tal condiçon que a lauredes et podedes ben et ponades vina hu for mester et daredes dela cada anno quarta en o lagar do viño que Deus ý der et eyradiga segundo e usu da terra,et proveeredes o maordomo. Et quen contra esto pasar, peyte CCIII maravedís da moeda de nosso señor el rey Don Pero a meatade a el rey et a meatade a parte querelosa. Testigos que foron presentes Estevo Fag...de Villarino Fryo... escudeyro,et Afon. Fag...seu home et Pero Vassquez et Lo.... López,de Teyxeyra et....de Monte de Ramo. Feyta a carta en Monte de Ramo a quatro dias de febreyro era de mill CCC et outenta et IX anos.
Dorso: “Enfestela. Foro de Frai Joan, abbade, de dos viñas en Enfestela. Pagan la quarta de todo el vino. Hízole a Alfonso Martínez y a otra voz. Año 1399. Nº CLXXX. E.
Este pergamino tiene el Nº 12 en Archivo Histórico de Orense.
ide 15,50 x 50,50 cms.
Carpeta 1490. Nº 18                                      Mandín                                                        
Dorso: “Monterrey en Mandín. Es vna carta de venta echa a este monesterio de vna heredad en término de Mandín u chaman O Barreo do Monte. Era 1352. Ay aquí otra carta de venta echa al monesterio de otro heredamento en término de Mandín en el mesmo año”.
Era de mill e CC e çinquenta e dous anos, vinte e hum días de feureiro. Conusçuda cousa seya como eu Martín Díaz, de Mandín con mia muller Eluira Díaz.por nós e portodas nosasa uoces.. uendemos a uós Frey Fernán Yánes, monge de Monte de Ramo, e a toda uossa uoz pra sempre vn herdamento, término de Mandín, que iaz ú chaman O Barreo do Monte e yaz entre o terreo do moesteiro e da outra parte parte pela carreira que vay pra a ayra ante as casas do dito moesteiro. E este herdamento uos uendemos con sas entradas e saydas e perteenças per uquer que as aya e deue aauer de dereyto por de dízimo a Deus, por preço que de uós recebimos vinte e çinco morauedís de brancas da moeda del rey don Fernando de oyto en soldo, onde nós somos ben pagados. Et por este preço o ayades uós e toda uossa uoz pra sempre. Et des este día endeante nos relinquimos do dito herdamento e metemos a uós e a uosa uoz no iur e na posesión e na propiedade del que o aiades uós e a uossa uoz para sempre.E des este di endiante nos relinquimos do dito herdamento et metemos a uós e a uossa uoz no iur e na posesión e na propiedade del que o aiades para sempre por iur de herdasde para dar e uender e doatr e subpeñorar e emprazar a quen quiserdes e pra fazerdes del e en el toda uossa uoentade como de uossos herdamentos propioa así en morte como en vida.E se mais val que o dito preço, dámosuolo en doaçón por amor que de uós rezebemos. Et obligamosnos e todos nosos bes ganados e por gaanar assy mouil como ray de uos ampararmos con esto que nós uendemos a uós e a quen uossa uoz touer a todo tempo de quenquer que uos demande.Et quen contra esto quiser passar,non possa e peyte a a parte quanto demandar doblado e a uoz del rey cent marauedís.Testigos:Fernán García, escudeiro de Lama Darcos,Martín Duraes e Gonzalo,moradores en Mandín Frey Pero,sacristán de Monte de Ramo , Juan Pérez, ome do dito Frey Fernando e outros. Eu Durán Fernández, notario de Monte Rey que esta carta fiz escriuír e en ela fiz meu signo que tal este. (Hay un signo con cruz interior).
Era de mill e CCC e çinquenta e dous anos, vinte e hum días de feureiro. Conusçuda cousa seia como eu Steueiyna Faiaan, de Mandín, filla de Esteuoo Faian e de María Aluares, por min e por toda mía uoz vendo a uós Frey Fernán Yánez, monge de Monte de Ramo e a toda uossa uoz para sempre un herdamento que eu ey en Mandín ú chaman O Barreo do Monte que yaz açima do outro voso herdamento que comprastes de Fernán Pérez e parte por un marco que poseemos na testada deste uosso herdamento que foy de Fernán Pérez e vay a dereyto açima a outro marco que possemos entre este herdamento que uos eu vendo e outro meu. E desy açima a o outro marco que possemos na testada da viña de Asenso cabo as penas. E ençima, parte en dereyto este marco con a viña de Asenso Duraes e do outro cabo parte con a viña que he de María Baneta e en fondo entesta no herdamento de Montederramo.E este herdamento uos uendemos con sas entradas e saydas e iures e pertenças por dízimo a Deus por preço que de uós recebimos setenta morauedís de dineiros nouos partidos de que contan dez e seys por tres morauedís, onde soo ben pagada. Et por este preço o ayades uós e toda uossa uoz pra sempre.E des este día endeante me relinço do dito herdamento e meto a uós e a uossa uoz no iur e na poseçon e na propiedade dél  que o aiades para sempre por iur de herdade... Et se mays ual que o dito preço,dóuvolo en doaçon por amor que de uós reçeby... Et quen contra esto quiser passar,no possa e peyte a a parte quanto demandar doblado e a a uoz del rey çent morauedís. Testigos: (Siguen los nombres del documento anterior). Et eu Durán Fernáns, notario de Monte Rey que estas carta fiz escribir e nela fiz meu signo que tal este,foy presente (Hay un signo).
Pergamino de cantos lisos, con buena letra y en buena conservación.Mide 12,50 x 53,50 cms.

Carpeta 1490. Nº 19                         Nucedo                                 
Era de mill e CCC e cinquenta e dous anos, vinte e tres días de março. Conuszuda coussa seia como en presença de min Fernan Dias, escribano público en lugar de Fernan Ferrans, notario público del rey en Monte Rey e en Val de Laza, e das testemuyas que aquí son escriptas, Frey Fernan Yanes, monge e procurador do abade e conuento do moesteiro de Montederramo, demandou a Johan Fernans de Nuzedo, marido de Dominga Peres, hua leyra que yaz hu chaman Barreo,térimino de Nuçedo, aquela que foy de Loba Pelaes e que parte de un lado con outra leyra de fillos de Martín e de Fernan Peres e da outra parte con outra leyra de Montederramo que foy de fillos de Martín Lourenço e ençima fere en outra leyra que foy de Pay Lorenzo,e en fondo parte con outra leyra que teuo Martín Pelaes, yrmao da dita Loba Pelaes,a qual leyra a dita Loba Pelaes vendera a Montederramo e se partia dela. Et Frey Fernando reçebeo logo a leyra(...). Et dessi foy a a leyra e entrou ha possessón dela e a propiedade e fillou logo a leyra dizendo que a fillaua e reçebía por possessón e propiedade.Testigos(...)todos de Nuzedo Diego Peres, de Castrelo  Duran Peres, de Monterrey  Frey Pero e Frey Diego, frades de Montederramo  Fernando, ome do abade de Montederramo, y outros. Eu Durán Ferrans,notario de Monterrey,puge en esta carta meu signo que tal este por hua nota que fillou Ferran Duran

Carpeta 1490. Nº 20                          Nocedo                                  
Era de mill e CCC e cinquenta e dous anos, vinte e quatro dias de março. Conusçuda coussa seia como en presencia de min Fernan Dias, escriuano por en lugar de Fernan Fernans, notario público del rey en Monterrey e en Val de Laça,e dos testigos que aquí son escriptos, Frey Fernan Yanes, monge e procurador do abade e conuento de Montederramo, demandou a Eluyra Méndez e a Fernan Méndez de Nuçedo os foros de hua cassa do dito moesteiro que está en Nucedo hú chaman.........entre as cassas de Eluira Dias e outra de Eluira Méndez e en fondo parten contra outra cassa de Pero.....a qual cassa estes Eluira Méndez e Fernan Méndez tragian do dito moesteiro. Et por quanto a cassa estaua derribada, o dito Frey Fernando pedio a os ditos Eluira Méndez e Fernan Méndez lla desenbargasen. Et eles disseron que a cassa que a derribara Nunno García e a non poden eles fazer, mays que non querian andar con él en pleyto sobrela e lle desenbargauan a dita cassa a o moesteiro por si e por toda a sua uoz pra sempre, e que o moesteiro que fezer dela daqui endeante o que por ben touesse, sen contenda ninhua et se carta auia da dita cassa ou aparecesse en algún tempo, que eles que a renunciauan por sí e por sa uoz que nunca mays valesse en juyzo nen fora de juyzo por que aparezese. Et Frey Fernando disso logo que recibia a cassa pra o dito moesteiro. Testigo, Miguel Dias e Pero Dias e Pero Dias, de Nuzedo  Ayras Péres, de Monterrey - Frey Pero e Frey Diego, frades de Montederramo e outros. Et eu Durán Fernans, notario de Monterrey, que esta carta fiz meu signo que tal este por hua nota que fillou Ferrans Dias.
Era de mill e CCC e cinquenta e dous anos,vinte e tres días de março.Conusquda coussa seia como en presença de min Fernan Dias, escriuano por en lugar de Fernan Fernans, notario público del rey en Monterrey e en Val de Laza, e dos testigos que aquí son escriptos. Eu Eluira Méndez, de Nuzedo, con outorgamento de Fernan Méndez meu genrro que está presente e outorgante, dou a uós Frey Fernan Yanes, monge e procurador do abade e conuento de Montederramo, en nome e en uoz do dito moesteiro hua mia leyra de terreo con sa messe que yaz hu chaman o Foyon, término de Nuzedo, a qual leyra parte de un lado con outra leyra de Fernans e da outra parte con outra leyra de Junqueyra dAmbía que he do casal do Caruallo, e ençima fere en outra de(...)e de seus yrmaos, e en fondo fere en outra da iglexa de Nuzedo e en outra de Martis Ruis. E esta leyra uos dou de dízimo a Deus, e uos entrego logo estando en ela por outra leyra do moesteiro que lla enalley que yaz cabo doutra leyra do moesteiro a que chaman.......de dona Godina. Et des oy endeante todo jur e possessión e propiedade e outros dereytos quasquer que eu e o dito Fernán Méndez auiemos ou podremos auer en a dita leyra, tollémolo a nós e a toda nossa voz et ponémolo en uoz o dito Frey Fernándo en nomen do dito moesteiro pra sempre jamays. Et outorgamos por nós e por todos nossos bees gaanados e por gaanar de deffender e amparar a o dito moesteiro con esta leyra a todo tempo de quenquer que lla demande por qual razon quer. Et quen contra esto quiser passar,non possa e peyte cent marauedis, os meos al rey e os meos a a parte. Et eu Eluira Méndez rogo a uós o dito Frey Fernando que me quitedes os foros que perdió o dito moesteiro da leyra que asi eu alleey. Et eu Frey Fernando.......      so esta condiçon que          anparardes esta leyra ou uos ou uossa uoz.....que possa demandar aquela leyra que uós enaleastes(....)que podemos dala. Testigos Esteuo Ruis,Gonzalo seu fillo,Fernan Méndez e Miguel Diaz, de Nuzedo, Diego Paez, de Castrelo  Ayras Peres, de Monterrey  Frey Pero e Frey(...)frades de Montederramo,Fernando, ome do abade de Montederramo. Et eu Durán Fernanz, notario de Monterrey,esta carta fiz[    e nela meu sino puge]que tal este por hua nota que fillou Fernán Diaz.
Carpeta 1491. Nº 1                           Nocedo                                 

Era de mill e CCC e cinquenta e dous anos, vinte e......dias de março. Conusquda coussa seia como en presença de min Fernan Diego, escriuan y en lugar de Fernan Ferrans, notario público del rey en Monterrey e en Val de Laça, e dos testemoyos que aquí son escriptos, Frey Fernán Yanes, monge e procurador do abade e conuento de Montederramo,e fillos de Fernán Esteues,de Nuzedo carta do aforamento porque o dito Fernán Esteues(....)herdamento de Montederramo en Nuzedo que era o que seus fillos tragian que foron(...)e de sa muller dona Estevania e de María Ferrans e seu marido Miguel Diego mostrou hua carta scripta e signada do dito Diego Péres, notario por Miguel Yanes en Monterrey, que dezía que era feyta na era de mill e CCC e vinte e tres anos, a qual carta era comesta en lugares que(...)non podía ( ... ) et auerá todalas outras coussas que se en ela podían.....continase que o abade do convento de Montederramo dera a Fernán Esteues e a sa muller dona Estevania o seu bazelo de Val de Lobos e contra sa leyra de Lonba que conprara de Fernán Péres e de sa muller María Esteues,e hun quarteiro de semeadura,e hun dos cabos de fondo açima.
Et outrosí, lle daua outra leyra que fora de donna Godina, que trouxera seu padre Diego Estéues,e outra leyra en Barreiros que comprara de María Pelaes. Et aynda se contiña na dita carta que o dito Fernan Esteues dera a o moesteiro sobredito hua sa viña que yazía hu chaman Puspe entre a dos freyres de Codesedo e a de Junqueira de Limia.
E outrosí, que lle dera a o foyon noue tullas de semeadura de erdade dizimo a Deus. Et que este Fernan Esteues e seu fillo e seu neto desto todo dessen a o moesteiro meo de viño e quarta de eyradiga de pan por moordomo do moesteiro et dessen cada ano a don abade por San Martiño duas pixolas e duas regueifas e seys morauedís de moeda da guerra por dereytura, e seeren uasallos seruentes e obedentes a o moesteiro, e a morte de Fernán Esteues e de dona Estevania que ficase todo esto ó fillo e ó neto de Fernan Esteues e o  neto dar a o moesteiro hun sexteiro de semeadura de herdade dízimo a Deus, e o herdamento que andasse sempre a hua mao(....)a qual carta mostrara o dito Frey Fernando disso a esta María Ferrans que Martín Ferrans, juyz de Monterrey, pussera prezo a ela e a Esteuo Ferrans seu yrmao que estaua presente e a outra sa yrmaa que dessen hun persoeiro dentre si e Frey Fernando en nome do moesteiro que trouxesse os herdamentos sobreditos ajuntados e comprasse os foros deles segundo a dita carta mandaua. Et a o prezo a que lle (....) a dar o persoeiro que era passado e llo non deran. Et agora por mays abastanza que frontaua(....) quanto ela era filla lidima deste Fernan Esteuez e os outros hyrmaos eran de(...)logo a o moesteiro as noue tullas de semeadura que lle Fernan Esteues(...)que a recebería por(...)Martín Ferrans disso que o quería todo conplir. Et logo entregou a o dito Frey Fernan Yanes(...)do dito Ferrans Esteues seu padre por dízimo a Deus, que dezía que eran noue tullas de semadura, e sy non ouvese nove tullas de semeadura en outro herdamento tan boo dízimo a Deus, a qual leyra esta María Ferrans e seu marido Miguel Diego dezían que trouxeran des a morte do dito Ferrán Esteues(...)dízimo a Deus. Et esta leyra jaz hu chaman Panis Caes e(...)leyra de Pero Fernan,de Nuzedo e ençima fere na(...)obrigaronsse(...)a o moesteiro con esta leyra de quenquer que lla demandasse por todos seus bees gaanados e por gaanar. Et logo a dita María Ferrans beygou (?) a mao a o dito Frey Fernando en nome do dito moesteiro e tornousse sa vasalo e obrigouse a conprir as condiçoes que eran contenidas na dita carta. Et Frey Fernando entrou logo a dita leyra corporalmente e disso que a recebía pra o dito moesteiro e en seu nome. Et despoys desto disso que entregava a dita leyra a a dita María Ferrans con os outros herdamentos que se contiñan na dita carta, por tal condiçon que os trouxese e posuysse en nome do dito moesteiro e conprise a o dito moesteiro todas las coussas que eran conteñidas na carta sobredita. Et María Ferrans,presente e outorgante e seu marido, disso que assí o recebía. Et Frey Fernando disso logo a os ditos Miguel Diego e María Ferrans,por quanto eles troxeron a dita leyra que lle entregaua de dízimo a Deus e non deran dela quarta e eyradiga a o moesteiro des que morreran Fernan Esteues aa có,que lle entregassen a quarta e eyradiga dos anos que o moesteiro ende ouuera a auer ou senon que os enprazaba(...)que lle fosse sobre elo fazer dereyto por ante os juyzes de Monterrey esta sesta feyra primeira que ven. Testemoyas: Fernán Méndez e Esteuo Ruis e María Fernan, de Nuzedo; Esteuo Fernán, de Castrelo  Johan Vázquez, carpenteiro de Vençes; Frey Pero e Frey Domingo, frades de Montederramo, e outros. Et eu Durán Fernans, notario, puge a esta carta meu signo que tal este por hua nota que fillou Fernán Díaz

Carpeta 1491. Nº 2                           Queirugas                             

Era de mill e CCC e çinquenta e dous anos, vinte e oyto días de março. En presença de min Pero Padrón, escriuano jurado en lugar de Martín André, notario público del rey en Monterrey e en Val de Laça, e das testemoyas que aquí son escriptos, Rodrigo, andador do conçello,estando ante Martín Ferrans, juyz en Monterrey, disso a este juyz que él fora a Teresa Méndez, de Queirugaes por duas vezes a dous prazos a querela de Frey Fernando, monge e procurador do moesteiro de Montederramo, por razón de hun cassal que a dita Teresa Méndez traya do dito moesteiro o qual foy de Ruyz Veles. E o dito Pero disso que esta Tereia Méndes non......a os sobreditos e que lle diseron que fosse o dito Frey Fernando a o dito cassal, ca ela non o quería.
Et outrossí, disso Johan Méndes, andador do dito conçello, ante o dito juyz que él enprazara a a dita Tereia Méndez a outros dous prazos, como sobredito he, et ela non veu nen se enviou escussar. Et disso que ela lle dissera que o dito Frey Fernando fosse a o dito cassar, ca ela non o quería. Et o dito juyz Martín Ferrans, veendo e oyndo o que os ditos andadores dizían et por quanto ela nen outro por ela non veeron nen se presentaron a escussar, mandou por sentença de juyzo que o dito Frey Fernando fosse e entrasse o dito cassal que fora do dito Ruy Veles en nome do moesteiro de Montederramo. Et este cassal lle mandou entrar a sua reuelión da dita Tereia Méndez e segundo o que os andadores dezían, e o dito Frey Fernando assí a recebió en juizo. Et desto en como passou por ante min, escriuán sobredito, o dito Frey Fernando pedióme ende esta carta e eu de meu offizio dilla. Testemuyas: Alfons Yanes, procurador; Viçent Peres, ome de Martín Ferrans; Fernán Diego, escriuán; Frey Pero, monge de Montederramo e outros. Eu Martín André, notario sobredito do dito Pero Padrón, esta carta en meu lugar mandey escriuir e nela fiz meu signo que tal este.

Carpeta 1491. Nº 3                           Tamagos                               

Era de mill e CCC e cinquenta e dous anos, vinte e sete dias dabril. En presença de min Pero Padron, escriuán jurado en lugar de Martín André, notario público del  rey en Monterrey e en Val de Laça e das testemuñas que aquí son escriptas, Fernán Pérez, de Tamagoos, marido de Sancha Ruis, entregou a Frey Fernando, monge e procurador do moesteiro de Montederramo, pra o dito moesteiro hua leira de terreo que yaz término de Tamagoos ú chaman A Aldea, que iaz contra houtra leira do moesteiro de Montederramo que traya Esteuo Martís, e da outra parte fere na leira da iglexa, e entesta no Regueiro Seco e da outra parte fere na leira de Martín Martís que traye do dito moesteiro, que he de cassal do Eirón, a quel leira eu Fernan Peres conprey de Johan Migueles, clérigo, et entregoulla porque dizían que lla dera con sua moller Maria Sanches por o cassal de fondo de Vila que lle aforaron, do dito moesteiro. Et todo o jur e propiedade que auya na dita leyra,tolleo a si e meteo a o dito Frey Fernando en nome do dito moesteiro no jur e na propiedade dela. Et obrigousse por quanto avya que se en esta leira non ouvesse dous quartos semeadura,que llo refezesse en outro tan boo terreo como este, daquí a hun anno. Et Frey Fernando disso que andasse a dita leira en llo cassal de fondo da vila que aforaron a este Fernán Peres e fezesen dela aforo como das outras que ý o moesteiro ha no dito cassal. Et o dito Fernán Pérez outorgou por sy e por seus bees gaanados e por gaanar de amparar a o dito moesteiro con esta leira a todo tempo de quenquer que o demandasse. Et quen contra esto quiser passar, non possa e peite a outra parte quanto demandar doblado, e a a uos del rey cent marauedis. Testemuñas: Durán Martis; Frey Johan Péres; Johan Nalma e Martín Ferrans, de Tamagoos; Ayras Péres, de Monterrey, e outros. Et eu Pero Padrón, presente foý. Eu Martín André, notario sobredito do dito Pero Padrón,esta carta en meu lugar mandey escriuir e nela fiz meu signo que tal este.

Carpeta 1491. Nº 4                                                             

Era de mill e CCC e çinquenta e tres anos......Conusçuda coussa seia como por ante min Martin Ferran, juyz del rey en.......entre os judeus, don Jacobo, judeu, morador en Monterrey, genrro de don Elías, mostrou dous documentos et era un deles feyto en tal tenor:
“Era de mill e CCC e çinquenta e dous anos, vinte e seys días de mayo. Conusçuda coussa seia como eu Martín Martis, de Tamagoos, yrmao de Frey Domingo, outorgo e conosco que deuo a uós don Jacobo, genrro de don Elías, de Monterrey, ou a quen este documento por uós mostrar, vinte e çinco marauedís de dineiros nouos portugueses de que contan dez e seys por tres marauedís, que de uós recebí en dineiros (sen) usura ninhúa, et outorgo por todos meus bees de uos pagar estos vinte e çinco marauedis sobreditos e hun quinteiro de çenteo ata día de Santa María de agosto primeiro que ven so pea de tres....cada día quantos días pasaren delo endeante. Et se uós a este.....non pagar, de uos poder delo endeante que tomedes de mias peñoras mortas e vivas huquer que as achedes e as vendades sen coomia? ninhúa ata que entregue tan ben da pea como do cabo e dizimo sea y......Et por esto renunço carta do rei e da reina e do Infante e o quarteiro e todolos outros dereytos que por min ey, ou podería xauer tan ben en juyço como fora del,que mingúa coussa me non ualla, senón pagaruos. Testemuñas: Martin do Viño, de Monterrey  Miguel Diego, de       Padrón, Johán Ferrán e outros. Et eu Martin Ferran, notario do rey ý fiz meu signo que tal este por húa nota que yaz no meu registro”.
Iten, mostrou outro documento feyto en tal tenor:
“Era de mill e CCC e çinquenta e dous anos, cinco días dabril. Conusçuda cousa seia como eu Macías Martis, de Tamagos, yrmao de Frey Domingo,outorgo e conosco que deuo a uós don Jacob, genrro de don Elías, ou a quen este documento por uós mostrar,vinte e çinco marauedís de dineiros nouos portugueses de que contan dez e seys por tres marauedís,que de uós recebí en dineiros sen usura ninhúa et outorgo por todos meus bees de uos pagar estos vinte e çinco marauedís sobreditos ata dia.....de setembro primeiro que veen, so pea de quatro......cada día quantos días passaren delo endeante. Et damos poder que tomedes tantos de mias peñoras mortas e vives uquet que as achedes e as vendades sen coomia? ninhúa ata que seyades.....tan ben da pea como do cabo e dizimo      a Deus Et por esto renunço carta de rey e de reina e do Infante e o quarteiro e todolos outros dereytos que por min ey,tan ben en juyzo como fora dél que ninhua coussa me non valla, senon pagarvos. Testemuñas:......omes de Martín Ferran, Juan Peres, ferreiro,Lourenço e outros Et eu Pero Padrón que esta carta escriuí en lugar de Martín André, notario, e a todo foý presente signo......de Martín André, notario, os quaes sesenta marauedís montan a.....por tres nouenta e tres marauedís e terça e un quinteiro de çenteo, e posserono todo en cent marauedis con los dineiros  e dez marauedís de dizimo. Et este don Jacobo, judeu, pedió a este Martín Ferran, juyz, que lle fezesse auer o seu, e o dito juyz disso que enbiara mandaruos a o dito Macías Martís e non quisso venir, e mandoulle vender o que auía por Rodrigo, pregoeiro do conçello de Monterrey e que os trouxesse a o Leylan como manda o foro e dereyto, et o pregoeiro, estando presente,[disso] que non achara quen desse por estes bees de Macías Martís mays de setenta e çinco marauedís de.....de oyto....       Et ora que veo Frey Domingo e deu por......cinco marauedis de.....doyro.....a o dito judeu;et en juyz sobredito veendo ......confessón do dito pregoeiro, e veendo como este Frey Domingo era yrmao do dito Macias Martis......o seu por dereyto preço antes ca outros, mandey por.....os ditos bees e herdamentos......achou o pregoeiro quen tanto desse. Testemuñas:.......Juan Ruuio, andador - Martín Martis.......Eu Martín André, notario público en Monterrey por Afonso Eanes e en Val de Laça,que esta carta en mia presença fiz escriuir e en ela puge meu signo que tal este

Carpeta 1491, Nº 8

Conoçuda coussa seya a quentos esta carta viren como nós don Frey Johan Martis, abbad de Montederramo, e o conuento desse meesmo lugar, aforamos a uós Martin Piñeyra e a primeira muler de Fiancas con quen seerdes casado, da terça da nossa plaça do rial que non est aforada a a outro,todo aquelo que uós ora teedes e o que lavraua María e Johan das Pereyras. E esto uos aforamos por taes condiçoes que o prosuiades en nosso nome e que o lauredes e paredes ben, en guisa que non defalesca por mingua de lauor nen de boo paramento, e que o chantedes de uiña hú for pra chantar cada ano e nos diades del cada anno por nosso moordomo terça de uiño a bica do lagar e do al que Deus ý der, saluo dos figos,e as figueyras se as ý ouuer,que estian en lugar hu non façan dano nos outros nouos e se o feseren que as talen,e que non criedes ý outras aruores nouas e as que ý están que as taledes deste janeyro que uen a un anno e que nos diades cada anno duas galinas boas e IIII paes brancos de senos deneiros da moeda del rey don Fernando ou a contía deles e que nos diades cada anno tres dias de seara a a nossa graña de Pineyra en aquelo que uos mandar o frade que ý morar ou o uestiario. E este erdamento uos aforamos por las condiçoes sobreditas se morades na frigias (sic) de Sanmamede ou na de San Cosmede ou na de Roçauales, senon non,e que fasades seruiço a don abbat e a o uistiario cada que foren a terra e a cada un deles,e a passamento de uós ambos fique a un uosso fillo ou filla que seya dambos a o que leyxardes esta carta,e a morte do uosso fillo fique o erdamento liure e quite a o moesteiro con todas suas benfeyturas como estuuer. E se quiserdes uender ou supinorar.a nós antes ca outro e se a nós non quissermos, venderdes ou supinorardes quanto en uosso tempo a tal ome que seya semilauel de uós e non seya fidalgo nen dorden nen moordomo alleo nen ruano. e nos guarde as condiçoes sobreditas e nós ampararmos uós a dereyto con esto que uos damos e a a força non. E eu Martín Piñeyra renuncio o outro aforamento se o ý auía feyto desta plaça por min e por mía uoz que nunca me a el chamen e se ý ouuer carta, que non ualla. Et quen contra esto passar,peyte CC marauedís, os meos a a uoz del rey e os meos a parte querelosa. Feyta en uespera de natal, era de mill e CCC e LII annos. Que presentes foron: Frey Afonso, prior Frey Fernando,uistiario  Frey Lopo,sucelareyro  Frey Johan de Santo Adriao  Frey Pero de Pineyra -Pero Caldelao,de Pineyra - Pero Pigarço,de Uila Chaa. Et eu Frey Johan Lopes que a escriuí.

Carpeta 1491, Nº 9                           Pineira

Conoçuda coussa seya a quantos esta carta viren como nós don Frey Johan Martis, abbat de Montederramo,e o conuento desse meesmo lugar,aforamos a uós Francisco Martis, clérigo de Roçaualles,a nossa plaça do monte que uay a par con o bacello de Ualboa e da outra parte yas a plaça que de nós teuo Macía de Trasmonte e en fondo fere con outra plaça que de nós ten Johan Seoane e ençima fere na carreyra que uay pra Pineyra. Et outrosí, uos damos a foro hua vina que yaz na cortiña de Pineyra de Susaa que de nós teuo Pero Ferrans  sobre de lo camino que vay pra graña e entre la plaça que de nós teuo Johan Bertolomeu e a outra que de nós teuo seu yrmao Fernando e yas cabo da outra que de nós teuo Johan Ferrans,de Saluadur. E outrosí uos damos aforamos outra uina que yas entre la que de nós teuo Pero Eanes,de Salcedo,e uay ferir na carreyra que uay pra a Graña e uay ferir na outra carreyra que uay pra Trasmonte. E estas uinas e monte uos aforamos por taes condiçoes que as posuyades en nosso nome e chantedes o monte de uina ata V anos primeiros que ueen,e laurárdelas e parárdelas ben todas en guysa que non defalescan por mingua de lauor nen de boo paramento,e que nos diades delas cada anno por nosso moordomo terça de uino e dos outros froytos que Deus ý der, saluo este primeiro anno que non diades quinon de monte de su carreyra. Outrosý,que non diades quinon dos figos seos y fezerdes e se esteueren figueyras ou as ý fezerdes estaren en tal lugar que non enpeescan a as uinas nen a os outros nouos e se les enpeçeren ou les fezeren dano,que as talen,e non criardes y nen manteerdes outras aruores,e dárdesnos cada anno de renda pola festa de San Miguel boas duas galinas e VI paes de trigo ualentes senos dineiros da moeda del rey don Fernando ou a contía delles,e a uossa morte fiquen estas plaças todas tres a dous uossos amigos, hun qual uós nomeardes a uosso passamento e o outro qual nomee aquel a quen uós leyxardes,por todas las condiçoes sobreditas e demays estes dous amigos daren cada anno tres III dias de seara a nossa graña de Pineyra en aquel lauor que les o frade que ý mora demandar ou o uistiario e uós e eles fazerdes seruiço a don abbat e a o uistiario e a cada un deles cada que foren a terra. E estes amigos a quen estas plaças ficaren,seeren moradores des Cameda ata Pineyra e non seeren fillosdalgo e seeren lauradores, senon non aueren estas plaças. E se quiserdes uender ou supinorar, a nós antes ca a outro e se nós non quissermos, uenderdes ou supinorardes por las condiçoes sobreditas a tal ome que non seya fidalgo nen dorde, nen moordomo alleo nen amo nen ruano e moren des Cameda ata Pineyra. E uós Francisco Martis non uos chamardes sobre estas plaças nen sobre las coussas que se conten en esta carta a foro de santa Iglexa e seerdesnos boo e ajudárdesnos cada ú uirdes nossa prol e nós uos ampararmosuos a dereyto con esto que uos damos. E a morte de uós e daqueles uossos amigos,ficaren estos erdamentos liures e quires a o moesteiro como esteueren con suas benfeyturas e boas paranças. Et quen contra esto passar, peyte CC marauedis,os meos a a uoz del rey e os meos a parte querelosa e a carta fique en seu rouor e ualla como dito est. Feyta en Montederramo en uerpera de natal, era de mill e CCC e LII annos. Que presentes foron: Frey Afonso,prior. Frey Fernando, uistiario -Frey Lopo, sucelareyro. Frey Johan de Santo Adriao  Frey Pero de Pineyra. Et eu Frey Johan Lopes que a escriuí.

Carpeta 1491. Nº 10                         Cabreiroá                             

Era de mill e CCC e çinquenta e tres anos, quinse días dabril. Conusuda coussa seya, como en presenca de min Pero André, notario del rey en Monterrey por Afonso Yanes e en Val de Laça, e dos testemuñas que aquí son escriptas, Tereia Ruis...en Monterrey feze sua manda, una manda que faz mandar a Santa María de Montederramo que foy de Pero Moreiras que yaz término de Cabreiroá que lle perteecera a André Méndez seu marido que foy....aló con...viren frades e en os bees que se pode fazer sen pecado de sua alma. Testemoyas: Martín Pérez, fillo de Fernán Yanes que foy; Pero André;          Miguel, clérigo; Bartolomeu e Miguel,Ruy Méndez, perlado de Nuzedo; Fernán Diego, Durán Fernán,  Diego Sánchez e outros. E eu Martín André, notario sobredito, que esta carta tirey da dita manda fiz meu signo que tal este

Carpeta 1491, Nº 11                         Cidones

In nomine Domini. Amén. Anno a nativitate eiusdem 1315, indicción XIII, die 23 mensis maii. Apostolica Sede per obitum felicis recordationis domini Clementis Papae Quinti,pastore vacante. In praesentia mei Jacobi Macharii, notarii publici, et testium infrascriptorum ad hoc specialiter uocatorum et rogatorum, religiosus vir frater Martinus, monachus monasterii Montis Rami, Ordinis Cisterciensium, auriensis diocesis, procurator et nomine religiosorum virorum fratris Johanis, abbatis et conuentus eiusdem monasterii Montis Rami, exhibuit in prima figura et in publicum legi fecit quandam patentem litteram veneravilis viri domini Bernardi ... archidiaconus ... sigillo in cera rubea...sigillatam protestationem continentem infra scriptam cuius tenor de uerbo ad uerbum dinoscitur esse talis:
“Omnibus praesentes litteras inspecturis Bernardus...archidiaconus....domini Papae capellanus ac litterarum....auditor...monachus monasterii Santae Mariae Montis Rami, Ordinis Cisterciensium, auriensis dioecesis, procurator religiosorum virorum fratris Johanis abbatis et conuentus monasterii Sanctae Mariae Montis Rami, Ordinis cisterciensium praedictae dioecsis auriensis, in praesentia nostra constitutus procurator nomine ipsorum ac pro ipsis protestatus fuit quod sibi et eisdem abbati et conuentui suis in caussa apellationis pro ipsos abbatem et conuentum aut eorum procurator ad sedem apostolicam interpositae pro eo et ex eo...gravaturum et gravar...a Revdo. Patre domino Johane, electo, confirmato in archiepiscopum Bracharensis super eo quod dictus electus monuit dictos abbatem et conuentum quod non reciperen décimas nec primicias ab habitatoribus Grangiae Sanctae Mariae de Cydones dictae diocesis bracharensis, qui ut dictus procurator asseruit....receperunt sine aliqua contraditione ac adhuc recipiunt et fuit in possessione praedictarum et etiam ex aliis multis...per dictum dominum electum praedictis abbati et conuentui et habitatoribus praedictae grangiae illatis prout haec et alia in huiusmodi apellatione super hoc confecta anno domini 1314, die XVII mensis iulii per dictum procuratorem coram nobis exhibita et ostensa plenius et clarius continetur non currant tempora et quod sibi et dictos abbati et conuentui...suis nullum in prosecutione....praedicte in posterum generetur neque ad negligentiam...Cum paratus sit idem procurator ut asseruit...prout tenetur et moris est prosequi cum effectu. Verum, quia propter obitum felicis recordationis domini Clementis Papae V nondum alio creati summo pontífice vaccat et cessat audienciam litterarum romanae curiae ac....bullato et omnimoda expeditio earumdem prout notorium hoc existit, non....idem procurator .... huiusmodi prosequi quoad praesens nec super.....litteras appostolicas et iudicem seu iudices...et sic per dictum procuratorem et dictos dominos suas non stat nec stabit quandiu appostolica sedes uacauerit pastore quin appellationem praedictam cun effectu debito prosequatur Obtulit tamen idem procurator nomine quo supra.....dictam appostolicam prosequi et super....litteras appostolicas et iudicem seu iudices ... ac ... mnia alia et singula facerem cum effectu........in huiusmodi appellationis prosequant ....fuerit seu etiam optima oportuna quam cito post....futuri summi pontíficis comode poterit et postmodum....prefata fuit audientia reassumpta et eius curia stabilita...cuius protestationis testimonium praesentis litteris fieri fecimus et audientiae.......sigillo muniti. Datum Avenioni XVI kalendas iunii,appostolica sede pastore uacante,sub anno natiuitatis domini quintodecimo. Qua quiden littera protestationis predictae per dictum fratrem Martinum procurator nomine quo supra coram me notarium infrascripto et et...subscriptionis exhibita et ostensa ac lecta et publicata per me dictum notarium fidem frater Martinus nomine quo supra de contentis in ea sibi petiit fieri publicum seu publicata instantia acta fuerint...auenionem.......mei notarii infrascripti praesentem Reuerendo in Christo domino fratre Laurentio abbate monasterii Celle Noue Ordinis Sancti Benedicti, auriensis dioecesis, Martino Dominici electo et facio dicti domini abbatis et Stephano auenionen electo Bitren...testibus ad praedicta uocatis et rogatis. Et ego Iacobus Michari,clericus notarius qui predictam litteram protestationis predicte sigillatum....tenui et legi ac publicaui et de........in ea ad...seu requisitionem dicti fratris Martini procurator nomine quo supra hoc instrumentum superius scripti copiaui et exemplaui et in hanc publicam forman redegi signoque nostro signaui

Carpeta 1491. Nº 12                                                           

Era de mill e CCC e çinquenta e tres anos, vinte e oyto dias de juyo. Conusçuda coussa seya como en presença de min Martín André, notario del rey en Monterrey por Afonso Yanes e en Val de Laça, e das testemuñas que aquí son escriptas, entregou Gonzalo Rois, alcalde, a Frey Johan, çelareyro do moesteiro de Santa María de Montederramo....que foy de Pero Moreyras que yaz en Enfestela, segundo lla mandou Tereia...e como se contén, e manda que a dita dona Tereia fezo. Testemuñas: Pero, clérigo dAluarellos; Esteuo,clérigo de Vilela; Ayras Peres;Pero,caualeiro; Fernán,ome de Juan Martis, clérigo e outros. Et eu Martín André, notario sobredito, que esta carta en mia presença fiz escriuir e nela fiz meu signo que tal este.

Era de mill e CCC e çinquenta e tres anos, vinte e oyto dias de juyo. Conusçuda coussa seya como en presença de min Martin André, notario del rey en Monterrey por Afonso Yanes e en Val de Laça, e das testemuñas que aquí son escriptas Martin Ferrans...oo toural como ac   acompañada que foy e esto.....a Frey Johan, çelareiro do moesteiro de Santa María de Montederramo, dos....como lla mandou Fernan seu padre....a o moesteiro de Montederramo....con suas aruores...Montederramo auian na cortiña do...que foy de Fernán...que está en dereyto das cassas de Montederramo...que era seu...Testemuñas: Macía Mendez; Juan Lumira,clérigo; Martin Miguez, escriuan.Et eu Martin André, notario sobredito, que esta carta en mia presença fiz escriuir e en ela fiz meu signo que tal este.

Carpeta 1491. Nº 15                                                           

Sabean quantos esta carta viren, como eu donna Mayor Lopes, filla que foý de don Lopo Afonso, de Lemos et de donna Tereyia Aluares, monga do moesteiro de Santa María de Torqueymada, con liçencia e otorgamento de donna María Ferrans, abbadessa desse mosteiro, entendendo o bon déuedo que ey con o moesteiro de Santa Maria de Montederramo, porque yazen ý meu padre e mia madre et por[todo o]seruiço que sempre desse mosteiro fezeron e fazen a aqueles unde eu venno, et outrossí, por moytos seruiços que ý fazen [a todos] meus yrmaos e aqueles por quen eu sóo teuda de rogar a Deus dou a o presente e outorgo a uós don Johan Martis, abbade e a o conuento desse mosteiro de Montederramo, por jur de herdamento pra sempre pra esse mosteiro, todo o meu herdamento que ey e deuo aauer en o couto de San Thomé de Entença e en todos seus términos e...todo o meu quinón desse couto e do padroadigo dessa yglexa de San Thomé e con todas coussa que ý ey e deuo aauer. Et outrossí, uos dou todo quanto herdamento ey eu en Monterrey e en seus términos. E estos herdamentos e couto e igligario uos doy con todos seus dereytos e perteenças a montes e a fontes húquer que os ajan e deuan aauer, e con cassa e con áruores e con todas llas outras cousas que a min perteeçer deuen de dereyto. E estos herdamentos e couto e ygligario sobreditos uos dou por taes condiçoes que toda propiedade e possissón que ey seya uossa e de uosso moesteiro por sempre yamays, e que eu donna Mayor Lopes en toda mía vida reciba e aja dela todos los froytos e todas llas...que ý ouuer, assí como os recebía antes que uos esta doaçon fezese mays os herdamentos e couto e yglegario sobreditos[non]possa uender nen supinorar nen enalear...a meu finamento...froytos...poder....das esmollas, e que día cada anno por elas húa pixota a o conuento de Montederramo. E quen esto[quiser britar]dia cada anno tres vezes...a o abbade e a o conuento das rendas delas de como os reçibe e de como os despende, e estos.....dia unha vez por San Martiño do que renderen e outra por páscoa e outra por.....de como despender. Et mando que o abbade non possa toller estos herdamentos nen as.....delles a o conuento. E outrosí que o abbade e conuento sobreditos non possan vender nen supinorar nen enprazar nen canbear estes herdamentos e couto sobreditos nen parte deles en nehún tenpo, mays seyan [sempre] para o moesteiro assi como sobredito est, e por estas condiçoes todas....a possisson e propiedade pra senpre dos herdamentos, couto e iglexa por esta carta. E se uós ou uossos sucesores contra estas condiçoes ou contra algúa delas verdes, mando que o mays...da mia linage fille todo o que uos dou ata que façades as ditas condiçoes.
Et outrossí...por...al rey de Castilla e a o arcebispo e a iglexia de Sanctiago, e roggo a aqueles que por elles andaren en aquela terra, que lles...en como a ezmolla que...sas por sua alma deue seer conprida e anparen e defendan o dito moesteiro con esto que lle eu dou. Mays se algún de mia parte ou da estraya contra esta mia doaçon e esmolla quiser vir en juyço ou fora de juyço, aya a maldiçon de Deus a mia, e quanto ende filar, peyte o dobrado a o dito moesteiro, e demays peyte dous mill marauedis da boa moeda, os meos al rey e os meos a o abbade e conuento sobreditos, e esta carta e doaçon seyan firmes e vallan pra senpre como dito est. E quen esto quebrantar seya(maldito?)e non venna en...eu donna Mayor Lopes sobredita seeley esta carta con meu seelo pendente e roguey a donna María Ferran, abbadesa sobredita que a esto fomos presentes e de mi liçencia a a dita donna Mayor Lopes de façer esta doaçon a seu roguo e con outorgamento do nosso conuento fezemos seelar esta carta de nosso seelo pendente e mandamos que valla como dito est. Feyta en nosso moesteiro, oyto dias de mayo, era de mill e CCC e LIIII annos, reynante rey don Afonso en Castilla e en León e en todos seus reynos, vispo en Pallença don Gómes. Que presentes foron por testemoyas, roguados pra esto e chamados: Marti Roys, Martin Peres, Gunçaluo Peres e Matheu Peres, clérigos e capelaes do dito moesteiro de Torquemada, Frey Martino, monge de Beneuiuas,(?) conffesor del dicho moesteiro de Torrequeymada, Donna Leonor, monja e priora del dicho monesteiro de Torrequeymada, conffirmó, Donna Mayor Gunçalues, del dicho monesteiro de Torqueymada, confirmo, Donna Orraca Fernan,del dito moesteiro de Torqueymada, confirmó - Donna Orraca,del dito moesteiro de Torqueymada, confirmó, Donna Eluira,del dito moesteiro de Torqueymada, confirmó

Carpeta 1491, Nº 16                         Cidones          1354

Sabean todos que en presença de min Vaasco Rodriguez, publico tabelio de Bragança,e das testemojas que adeante son escritas, don Johan Martiz, abade de Montederramo .....fez hun testemojo...por mao de Johan Ferrans,tabelion de Bragança, segundo pareçia do qual[o tenor]de uno a uno tal e:
“Connoscan quantos este testemojo viren, que en presença de min Johan Ferrans, publico tabelión del rey en Bragança, e das testemojas adeante escritas, estando en Cidones e teendo tomadas as...do dito....Frey Johan Parente que estaua no dito lugar dito cauallo....clérigo de....mostrou hua precaçon scripta en pergameo e asinaada do sino de Johan Ualbo, tabelión de...segundo na dita precaçon parecía, da qual precaçon o tenor tal he:
“Sabean quantos esta precaçon viren e leeren ouuiren como eu....Gil das leis, clérigo del rey, faço e estabelesco por...lydimo a....como mellor e mays firme pode....e mays compridamente ualla....meu clérigo portador desta presente precaçon pra recibir por min e en meu nome a ermida de Santa María de....e pra auer e....desa ermida pra pagar...fruytos e nouos e...destes outros....ermida e pra arrendar se....fezer...dar por quite aquelas que....e todollos bees e berancas? que...a o dito logo,et pra fazer todallas outras cousas que....e lydimo precador poda....e que eu faría se[a miña]persoa presente fosse, e eu ey e auerey por firme e por estáuil pra todo....dito meu precador foi e percurador nas coussas de susu ditas e en cada hua dellas soi obrigamento....bees do dito lugar. Feita a percuraçon en....dias de nouenbro, era de mill e trezentos e cinquenta e quatro anos. Testemoyas: Gonçaluo Paes, clérigo de San Pedro e Pedro,clérigo e Gonçaluo Eanes.E eu Johan Uallo,tabelión de Ouruche,(?) a rogo das partes a o estabellimento desta....presente fuy e nella con miha mao escriuí e este meu sinal hi puge que tal he. Et eu Juan Eanes,caualeiro,e o dito Viçente Domiz, clérigo precador do dito....Gil esta procuraçon a o dito Frey Johan Parente como de susu dito he, ho dito frade apellou logo....e todollos bees do dito lugar su poder da apellaçon e dezía que en tanto que lle non fezesen forza et....Eanes Cauallon disse que lle non fazía forza porque dezía que era natural e sse husara senpre....do dito lugar quando fosse sa uoontade e....quen quissem....do dito lugar...Vicente,clérigo precador de......Gil por nome de...Gil que quanto él ou cada hun do dito lugar lle quisessem toller o dito lugar de Cidones e a dita posseson que lla tollessen e non a podesse......fosse uoontade deles E Vicente Daniz assy recebeu o dito lugar e todalas cousas que de dereyto deue aauer por nome do dito...Gil. E despois desto...o frade e outro frade que dezía que auya nome Frey Diego ficaron as chaues e todalas outras cousas que fijeram no dito lugar a o dito Vicente Domiz precador do dito....Gil. E o dito Frey Johan Parente dize que nunca renunçara a profisson que fizera a o moesteiro de Montederramo nen......E desto en como passou o dito Frey Johan Parente pidiu a min Johan Ferrans, tabelión sobredito, este testimujo e eu porque a todo presente fui ende est testimoio e aquí ponllo meu sinal que tal é en testimoio de uerdade. Testemuias: Diego Vaasques Afonso Rois  Affonso Lourenço  Pero Rois Lourenço García, abade de....e outros muytos....no dito lugar de Cidoña, cinqo días de dezembro, era de mill e trezentos e cinquenta e quatro annos o qual...a min Vaasco Rodríguez, tabelión o treslado e pública forma...meu signal...foi sellado en Brare? na audiençia dos tabelions vinte e quatro días de feureiro, era de mill e trexentos cinquenta e cinqo anos. Que presentes foron: Afonso...,morador en Ual dOliua, e eu Vaasco Rodriguez, tabelión de susodito,este tresllado scriuí e nel este meu signal puge.

Carpeta 1491. Nº 17                                                           

Era de mill e trezentos e cynquenta e oyto anos, vinte e sete días de junio. Sabean quantos esta carta viren como nós don Frey Gonzaluo, abade do mosteiro de Santa María de Montederramo, por onrra da donna......Ferrans, abadesa do mosteiro de Santa Clara dAllaris e por lle fazer amor e gracia, consentimos a uós Tomé Gomes, procurador da dita abadesa e en nome dela que uós por mandado da dita abadesa queredes...en a casa da dita abadessa que está na villa de Monterrey...en a parede da cassa nosa de       Monterrey na dita rúa. E que non......   ençima da dita nosa casa.Et outrossí, que a parede do fondo que está contra o muro da dita......da dita villa que o con...      en o tanto da casa de Gonzalo Rois,de Monterrey e ven a juntar con o outro tanto da dita nossa  casa. Et que non uos estendaades a mays que a nossa casa. Et pra esto...da dita abadessa que o outorgue.Et eu o dito Tomé Gomes procurador da dita abadessa en nome dela,outorgo.Esto foy en Monterrey no día e era sobreditos. Testemuyas que a esto foron presentes: Aras Méndez, de Nuzedo es........alcalde de Monterrey, Ruy García, de Nuzedo,vesino da dita vila. Esteuo Péres, coengo do mosteiro de Santa María de Junqueyra dAmbía, Frey Pero Vidal, frade de Montederramo. Et eu Gonçalo Peres, notario público del rey en Monterrey e en Val de Laça que a esto foý presente e esta carta fis escriuir en mia presença e este meu signo aquí fis que tal este.

Carpeta 1491, Nº 18

Era de mill e CCC e LV anos. Conosçuda coussa seya a quantos esta carta viren como nós don Frey Johan,abade de Montederramo,e o conuento desse meesmo lugar aforamos a uós Pero Fernan e a uossa muller María Peres, esa con quen ora seedes casado e a uossos fillos Fernan Diego, Tereiyga Diego, Moor Diego,Eanes Diego, todo o nosso erdamento da Poussa [que a]nos ficou de donna María[Lopez],filla que foy de don Lopo Afonso de Lemos e de donna Tereyga Aluarez, con todas suas[pertenças]a montes e a fontes huquer que as aya e deua aauer que est frijgisia de Santomé do Pineyra...onde...casares de Broylón e de Cernele con saas pertenças e saluo ende os outros herdamentos se son afforados deste lugar...ou por donna María Lópes sua fila,a qual poussa e erdamentos uos afforamos por taes condiçoes que os...en nosso nomen e os moredes por uossos corpos e os lauredes e chantedes e paredes ben en guysa que non desfalescan por mingua de lauor nen de boo paramento,e que fazades as casas que ý están que fazades nessas....e seruentes leaes uós e todos los outros que moraren en essas cassas e erdamentos sobreditos....que ý moraren que nos diades loytosa e nos diades cada anno terça de pan e de uino e de castanas por nosso moordomo e nos guardedes o nosso quinon do que ý ouer cada anno por día da pascoa e nos recebades a nós e a cada un de nós e a nossos omees cada que ý aqueecermos(?) e nos[fazades]onrra e seruiço cumunalmente e que procuredes uós e cada un de uós prol de nosso mosteiro e que nos diades cada anno de foro pola cassa e por cortiña e por pomar VI pixotas cumunais por San Martiño e se por ela non foramos a este.....que no las guardedes ata pascua e de quanto erdamento britardes de nouo...dardesnos quinta e se os outros que britaren nouo daran mayor quinon do que britaren que nos diades a nós cada anno quinon como eles daren e proueerdes a o nosso mayordomo en...alo a nosso,e a passamento de uós e de uossa muller e de uossos fillos sobreditos fique este erdamento a uosso neto Johan Pérez filo de Tereyga Diez,que cómprea estas condiçoes sobreditas,e a morte deste Johan[Pérez]uosso neto fique a nós este erdamento liure e quite con todas suas boas benfeyturías...de seu passamento e uós Pero Ferran e os outros sobreditos....condiçoes ayades e posuyades este erdamento asy como dito est.Et quen contra esto passar,peyte seyscentos marauedis a outra parte e a carta fique en seu rouor. Feyta en Montederramo XI días de nouembro. Testemoyas Frey Johan,prior Frey Fernando,uistiario  Frey Johan,celareyro  Frey Martiño,suprior. Testemoyas Pero Carneyro,de Chandigreya  Johan  Peres e eu Frey Johan Lopes que a escriuí....Añadido: con estos erdamentos.

Carpeta 1491. Nº 19                                                           

Era de mill e CCC e çinquenta e tres anos e dous dias de março. Esta he a manda que eu Dominga Méndez, muller de Martin Peres, çapateiro de Monterrey faço ....na...de Deus e temendo a ora do meu passamento.
Primeiramente dou mia alma a Deus e a Santa María sua madre e mando enterrar as mias carnes en Santa María de Monterrey e mando pra roupa e pra lenço que comigo foy seys narauedís.
Iten, mando o altar dessa yglesia dez marauedís.
Iten, mando a obra desta yglesia trinta marauedís, por min e por Pero Miniaez meu fillo. Iten, mando a esta yglesia de Santa María de Monterrey dous [moyos de] viño.
Iten, mando a yglesia de San Pero de....una viña que jaz ú chaman Outeyro, término de Genaes a par doutra viña que foy de Johan Ganyan.
Iten, lle mando un terreo hú chaman as Gándaras, término de Cabreiroá,que jaz a par doutra que foy de Diego Vimyrás.
Iten, leixo a Rodrigo e Affriedo, fillos de Bernardo Méndez meu yrmao, hun terreo hú chaman Penelas, término de Cabreiroáa, que jaz a par doutro de Rodrigo Pérez, e léixollo por tal pleyto se...e mester que o possa uender.
Iten, mando que den a o dito Bernardo Méndez una carga de...de rroda.
Iten, leixo a María Joanis un terreo, término de Genaes entre as casas que foron de Lourenço Esteues e aas que foron de Pero Vilaça, por tal pleyto que o aya en sua vida e se aproveyte dél e a a sua morte fique a Martín Peres meu marido.
Iten, leixo a María, filla de Bernardo Méndez, una viña,término de Genaes, e o cassal do Mato que topa en outra nossa e jaz a par doutra de Johan André, a qual viña he de foro de moesteiro de Vilaça.
Iten, lle mando...que se en cassa de Rodrigo Peres...por min e por Pero Vimaez.
Iten, mando a Santo Anton un marauedí e a a cruzada un marauedí e a os [descalços] de Monterrey un marauedí.
Iten, a a ponte de Verín un marauedí.
Iten, mando a Pero Eanes, clérigo dous marauedís.
Iten, mando a meus afillados senos [moyos] de viño.
Iten, mando a Fernan, clérigo, un terreo a a carreyra,término de Cabreiroáa que entesta en outro seu.
Iten, lle leixo outro terreo ú chaman Aa Pena da Figeyra, término de Cabreiroáa que jaz a par doutro dAndré Diegues.
Iten, lle mando un puçal de viño.
Iten, mando que me ofrenden cada domingo por un anno dous...de viño,un pan branco de dous[dineiros?]en Santa María de Monterrey.
Iten, mando que as dévedas que ueeren en uerdade que eu deuo, que se pagen [do] meu. Iten, mando que estes dineiros que se contan en esta manda que seian de portugueses. Iten, mando se este meu cabeçal e heres? poder conprir esta manda de esta vendimia primeira que uen, que a cunpra dela o que poder, e o que lle fique por pagar e pra cunprir dela, mando que se cunpra a outra vindimia primeira que ueer depús desta vindimia primeira.
Et faço meu cabeçal e cunpridor desta manda a Martín Peres meu marido que a cunpra por o meu e sen seu dano...

Carpeta 1492, Nº 1
Sabean quantos esta carta viren como ante Afonso Minaes dobreyro e vigario geeral do onrado Padre e señor don Gonçaluo,pela gracia de Deus...a a sazón pareceron en juyzo Frey Fernando, monge e procurador de don Frey Johan, abbade,e do conuento do moesteiro de Montederramo, da hua parte,et Pero Gómez,abade do moesteiro de Torueo,da outra,et o dito Frey Fernando en nome dos sobreditos abbade e conuento do moesteiro de Montederramo,disso contra o dito Pero Gomes, abbade de Torueo, que como Inés,moller que foy de Pero de Caldelas, yacendo doente daquela door que se finou, fezera seu testamento por Johan de Raaual, notario de Caldelas, no qual mandara suterrar seu corpo no moesteiro de Montederramo, no qual moesteiro jacía suterrado don Lopo Afonso e dona Tereyia Aluares,padre e madre,e dona Tereyia Ulles,auoa da dita dona Gomes e mandara ý consygo....e pannos e hua mua et o testamento de dona Inés contra a sua uontade e contra o dito fora enduzida pelo dito Pero Gomes....outro de seu...en guysa que reuogara o dito testamento e[se mandou]suterrar no dito moesteiro de Torueo et mandara ý consigo...que auya mandadas a o dito moesteiro de Montederramo o qual enduzemento e reuogamento dezía que o dito Pero Gomes, abbade de Torueo,outorgara e...por...segundo parezía porque...quando ela....e rogara a o dito Pero Ulles seu marido en presença do dito Pero Gomes, abbade e doutras testemuyas por Deus que a leixassen suterrar en Montederramo et o dito abbade de Torueo disya logo essa era a a dita donna Eynes que auya dito de se suterrar no moesteiro de Torueo porque....en casares que lle el dera et se se ý non mandasse qali non daría outros e depoys que faría...torto a Torueo se se ý non suterrasse. Et despoys que a dita donna Eynes reuogara o dito testamento,segundo dito é, que sse... mandara...a supultura no dito moesteiro de Montederramo u se mandara da...Et essa donna Eynes finada que foy,don abbade de Montederramo...seus monges e depoys foy el por ela que a adussesse a Montederramo. Et o dito Pero Gomes, abbade de Torueo, non lla quiso dar nen leyxar aduzer pra Montederramo, segundo ela mandara e fora sua uoentade.Et que o dito abbade de Montederramo fora a Torueo e defendera a o dito Pero Gomes abade que non recebesse a dita donna Eynés en essa yglexa nen a suterrasse no dito seu moesteiro de Torueo poys ela mandara a Montederramo et que o sobredito abbade de Torueo, auendo firmado o enduzemento que fora feyto a a dita donna Ines, contra[a sua voentade]e contra defendemento do abbade de Montederramo e contra a voentade da dita dona Eynes, recebeo essa donna Eynes na iglexa do moesteiro de Torueo et que esse abbade de Torueo e seus clérigos, indo con ela a a yglexa depoys suterrárona e jazía suterrada en o dito moesteiro de Torueo. Et pidio a o vigario que mandasse por sentença a o dito abbade de Torueo que entregase o corpo da dita dona Ynes con todalas cousas que recebeo por razon de sa sepultura a o abbade e a o conuento de Montederramo, segundo a dita manda. Et de parte do dito abbade de Torueo foy negada a petiçon do abbade e conuento de Montederramo. Et recebido o juramento dambalas partes,juramento de calupnya e de decir uerdade, o dito Frey Fernando deu suas raçoes e o sobredito abbade de Torueo respondeo a elas. Et o dito Frey Fernando obligouse a...quanto abastasse a entenco do abbade e conuento de Montederramo et o dito vigario asignoulles aquelas produçoes que deuya a auer de dito... De parte do abbade e conuento de Montederramo foron dadas aquelas testemuyas porque entenderon a....sua....Et as testemoyas recebidas e pubricadas e excepçoes e razoes postas contra elas,depoys desto...as partes,en juyzo ante don Pero Ulles,arcidiago de Vimal e vigario geral a a sazon na iglexa dOurense, vagando a see. Et depoys de moytas razoes que foron ditas e alegadas da hua parte e da outra, estando asy o preito, anbas las partes pareceron en juyzo ante don Pero de Barreyros, chantre e vigario geeral do onrrado Padre e señor don Gonzaluo,pela graza de Deus bispo dOurense. Et o dito Frey Fernando razoou que pelos ditos das suas testemoyas e pelas...que o dito Pero Gomes, abbade de Torueo, fezera a as suas posiçoes,era ben prouada a[petición]do abbade e do conuento do moesteiro de Montederramo et pidió a o vigario que lle julgasse as causas que pedía en sua pretenson e condenase a outra parte nas custas ditas, et de parte do dito Pero Gomes, abbade de Torueo, foy dito e rassoado que os ditos abbade e conuento de Montederramo non provaron a sua contençon et pidio a o vigario que llo julgase asy por sentença e los condenasse nas custas ditas. Et depoys de moytas razoes que foron ditas e alegadas da hua parte e da outra, anbalas partes concluyron finalmente e pidiron sentença. Et porque o chantre vigario sobredito era enbargado doutros feytos e negoços grandes en guysa que non podía agora lugar este feyto tan grande de este preito con todas suas...e ecesorios,[mandou]a min García Martis, coengo dOurense, que vise e exsaminase o proceso e liurase por sentença como achasse por dereito. Et mandou a as partes que parecesen ante min o dito García Martis oyr sentença en este preito o dia que lles foy assignado.No qual Roy Peres, çapateiro, procurador dos ditos abbade e conuento de Montederramo et Lourenzo Diaz procurador do dito Pero Gomes, abbade de Torueo, pareceron ante min en juyzo e pidíronme que recebesse en min este preito, segundo o tiña ordeado o vigario sobredito.Et asigney término a as partes en que viesen ante min oyr sentença.No qual término Roy Peres e Lourenço Dias, procuradores sobreditos, pareceron ante min en juyzo e pidiron sentença et eu o sobredito García Martis, coengo dOurense, juys delegado en este preito dado por don Pero de Barreyros, chantre e vigario sobredito, visa e exsaminada a petiçon do abbade e do conuento de Montederramo e a resposta do dito abbade de Torueo o preito e dado juramento de calupnia seu de ueridade dicenda de cada hua das partes e dadas posiçoes e a elas feytas responsoes e as testemoyas dadas e os ditos delas probados, en presença dambalas partes e rasoado contra elas, depoys de moytas rasoes que foron ditas e alegadas por ambalas partes,visto o proceso e exsaminado, avido consello con omes boos e letrados, dia asignado pra oyr sentença, seendo en lugar de julgar chamado a nome de Jesuchristo as partes presentes e sentença demandantes jugado primeiro este preito e por sentença a Pero Gomes abbade de Torueo seu a Lourenço Dias seu procurador en nome del que entregue o corpo da dita donna Eynes con todalas cousas que recebeo por razon da supultura da dita a o abbade e a o conuento de Montederramo, segundo que é dito...manda et a...da parte,condano nas custas ditas o dito abbade de Torueo, seu o dito Lourenço Dias seu procurador en nome del e reseruo a cayxaçon delas en min pra despoys. Dada foy esta sentença en Ourense na iglexa de San Martiño XXVII dias de jullo, era de mill e CCCLVI anos. Testemuñas que a esto chamados e rogados presentes foron: Martin Dias  Gonçaluo Peres, dito Tostado, clérigos de coro de iglexa dOurense  Martín Dias, yrmao de Fernan Vimaez, coengo dese lugar  Pero Eanes,dito das Pias Pero Eanes, alfayate da corredoyra, moradores en Ourense  Pero...Lugo...Gonzaluo Munis, esleyto de Lugo...e exsaminasse o processo e desse aquela sentença que entendesse.Et eu recebi en min este preito...Et eu Afonso Eanes, notario jurado en Ourense pola yglexa que a esta sentença fora mays eu García Martis, juys sobredito, puge aquí seelo en testimuyo de uerdade.
Carpeta 1492, Nº 2
Sabean todos que en presença de min Pero Eanes, publico tabelión del rey na...de Mont Fort de[Lemos]e das testemoyas que adeante son escritas Afonso...meteu en possesión  a Frey Domingo, procurador do abade e conuento do moesteiro de Montederramo de quantos casares que foron de Johan..,caualeiro que foy na aldeia....Lourenço Eanes, caualeiro antecesor do dito Johan e esta entrega faz por poder dos ditos casares e casseiros  dos ditos casares que non...dos ditos casares senon a o dito abbade e conuento de Montederramo.Presentes foron Afonso Eanes, tabalión e Martín da Serra e Martin Dominguez e Pero Peres e outros, e eu tabalión,e desto fuy presente e fiz testemojo con ....escriuó e meu sinal puge que tal est. Feyto en...dez e noue dias de agosto, era de mill treçentos e çinquenta e sete anos.Sigue el documento
Carpeta 1492. Nº 3                           Cabreiroá                             
Era de mill e CCC e çinquenta e tres anos, vinte e çinco dias de nouenbre. Conusçuda coussa seya como eu Johan Peres con mia muller Maria Ferranz, moradores en Monterrey, vendemos a uós Domingo Eanes, fillo de Martin Johanis e a vossa muller Sanchez e a toda uossa uoz pra sempre, una viña con seu terreo que he dícimo a Deus, hú chaman O Calderón que jaz entre o terreo que foy dOrraca Ferranz, de Vilaça, e a viña de Martín André, e en fondo entesta na viña de dona Esteueyna e no terreo de María Ferranz. Iten, uos uendemos duas viñas con seus terreos que son de Fernán Eanes hú chaman Val de Coenllos que parten por as viñas que foron de Diego....E estas viñas jazen término de Cabreiroáa. Et vendémosvolas con sas entradas e seydas e jures e perteenças pro húquer as aian e deuan aauer de dereyto por preço que de uós recebimos seseenta e cinco maravedís de dineiros nouos portugueses de que somos e nos outorgamos por ben pagados. Et por este preço os aiades uós e uossa uoz pra sempre pra vender e dar. E fazerdes delas e en elas toda vosa voentade, assy como de voso herdamento propio. Et outorgamos por nós e por todos nosos bees gaanados e por gaanar de uos defender e enparar con esta venda que nós fezemos de quenquer que vola demande. E quen contra quiser passar, non possa e peite a outra parte quanto demandar dobrado e a a uoz del rey çent maravedis. Testemoyas: Fernan Diego;Pero Vaasquez;Johan Dieguez, de Vilamayor. Eu Durán Ferrans, notario público del rey en Monterrey que esta carta en mia presença fiz escriuir e en ela fiz meu signo que tal est.
Carpeta 1492. Nº 4                           Monterrey                            
Era de mill e treçentos e çinquenta e oyto anos e dez e seys días de março. Conoçuda cousa seya como eu Dominga Sánchez, moradeyra en Monterrey e muller de Lourenço Ferranz, carniceyro que foy, outorgo que ayades uós Martín Pelaes, morador en Monterrey, e uossa muller Sancha Eanes e toda uossa uoz pra sempre, hun terreo que yaz término de Monterrey na veyga, ú chaman Os Caneyros, que yaz entre o que foy de Hyrmiyo Esteues que uós aora auedes de una parte,e da outra entesta no que foy de Pero Eanes que uós aora auedes e entesta no rio de Támega, o qual terreo a uós vendeu Lourenço Ferran, meu marido que foy, por preço que de uós reçebo dez marauedis de portugueses da oyto en soldo e dez un....da dita moeda que me outorga da dita uenda e a eu non outorguey en sa vida,outórgoa agora e outorgo por min e polos meus bees e polos bees que foron do dito meu marido de uos anparar con a dita uenda a todo tempo de quenquer que uola demande. E quen contra esto quiser passar, non possa, e peyte a outra parte quanto demandar doblado e a uoz del rey cen marauedís. Testemoyas: Johán Ferrans, notario de Vila de Rey, Pero Rodriguez, andador de Monterrey...de santa Olalla, de Souto Vermud, Domingo André, de Terroso. Eu Durán Ferrans, notario público del rey en Monterrey, que esta carta en mia presença fiz escriuyr e en ela fiz meu signo que tal este, fuy presente.
Carpeta 1492. Nº 5                                                              
Era de mill e trezentos e çinquenta e oyto anos, vinte e oyto días de maio. Connosçuda coussa seya como eu Johan García, dAllaris,genrro de Fernán Eanes, renunçio todallas demandas que eu auía contra Martín Peres, morador en Monterrey, por razón dos moynos e da pressa que el feso ú chaman Os Caneyros, termino de Monterrey  Testemuyas:Johán Domingues, Esteuan de Monterrey, Domingo dOurense, que moran con Ferran Esteuan Peres e Domingo Domingues Eu Durán Ferran, notario público del rey en Monterrey, que esta carta en mia presença fiz escriuir e en ela fiz meu signo que tal este.
Carpeta 1492. Nº 6                                                             
Era de mill e tresentos e çinquenta e noue annos, dous días de feuereyro. Connosçuda cousa seia como eu Martín Pelaes, morador en Monterrey, con mia moller Sancha Eanes, aforamos a uós Domingo Peres, morador de Cabreyroáa, e a uossa moller Marina Domingues, e a uossa morte a hun uosso fillo e a hun uosso neto, e se non ouverdes a uossa morte dambos fillo ou neto, que fique a huna uoz qual nomeardes a uossa morte que seia convenybre de uós, todos beens que Pero Bertolameu, que foy morador en Berini e sa moller María Rodrigues avyan en Quicaes e en Cabreiroáa e en seus términos, a monte e a fonte, por tal pleito que os lavredes e os paredes ben, que non desfalescan por mingua de boo paramento, e que deades a a nossa capela e nossa albergaría de Sant Frys que fazemos en Monterrey terça e eyradiga do viño que ouver nas viñas que foron de Pero Bertolameu. Et a morte de Rodrigo Peres da Veiga, morador en Queiçaes, que dedes das viñas que foron da dita María Rodrigues e das de Pero Bartolameu meo de viño que Deus en elas der e mea de fruyto. Et do lauor dos boys dardes quarta dos fruytos que Deus ý der. Et esto que seia por la alma de Pero Bertolameu e de María Rodrigues. Iten, uos aforamos una viña que jaz nos Barraes, término de Queiças entre outra nossa e outra de Mateus Migueles, e en fondo entesta na que foy de Pero Bartolameu e na que foy de Martiño Viniras et ençima entesta na que foy de Pero Compañeiro. Et aforámosuola sen condiçon que uos aforamos as viñas que foron de Pero Bertolameu, e esta seer por la alma de Martín Peres. Et todo esto que sobredito he uos aforamos por tal pleito que dedes esto que ende auedes de dar per lo capelán da capela ou a o albergueyro da albergaría sobredita ou por seu moordomo. E todo esto que sobredito he, andar a hua mao, que se non parta. E a uosso finamento dambos e do uosso fillo e do uosso neto ou da uoz en que o posserdes, ficar todo esto que sobredito he liure e quite a albergaria e a a capela. Et entre tanto, se o quiserdes uender ou enpeñorar a aquel que ouuer de procurar a capela e a albergaría seia, e se o el non quiser, a a tal ome o vendede ou sopeñorade que a albergaría e a a capela faça estos foros en paz e en saluo, como dito he, e non seia fidalgo nen ome dordine. Et obligámosuos os bees da capela e da albergaría pra nos anpararmos a dereito con esto que uos aforamos o que foy de Pero Bertolameu e de María Rodrígues. Et obligamos os bees que foron de María Peres pra uos ampararmos con la dita viña que foy de Martin Peres a dereito, como dito he. Et nós os ditos Domingo Peres e Maria Domingues recebemos o dito aforamento e obligamos nossos bees a comprilo. Et que esto seia certo e non uenna en dubra, nós os ditos Martin Pelaes e Sancha Eanes e Pero Peres e Marina Domingues mandamos ende fazer duas cartas partidas por a b c que teñamos ende as partes señas en testemoyo de uerdade. Et quen contra esto quisser pasar, non possa e peyte a a outra parte quanto demandar doblado e a a uoz del rey cen marauedís. Testemoyas: Fernan Vello; Pero Martis, de Quiçaes; Viçent Peres, çapateyro; Saluador Lopo, de Queyrogaes, moradores en Monterrey; Domingo Peres, de Campo de Beserros; Domingo Péres. Eu Durán Ferrans, notario público del rey en Monterrey que esta carta en mya presença fiz escriuir e en ela fiz meu signo que tal este.
Carpeta 1492. Nº 7                                                             
Era de mill e tresentos e çinquenta e noue annos, dous días de feuereyro. Connosçuda cousa seia como eu Martín Pelaes, morador en Monterrey, con mya muller Sancha Eanes, aforamos a uós Domingo Peres, morador en Cabreyroáa e a uossa muller Marina Domingues e a uossa morte a hun uosso fillo e a hun uosso neto et senón ouverdes a uossa morte dambos hum vosso fillo ou neto, que fique a unha uoz qual nomeardes a vossa morte que seia convenybre de uós, todos beens que Pero Bertolameu que foy morador en Berini e sa moller María Rodrigues avian en Queiçaes e en Cabreyroáa e en seus terminos a monte e a fonte, por tal pleito que os lauredes e os paredes ben e non desfalescan por mingua de boo paremento, e que dedes a a nossa capela e nossa albergaría de Sant Fins que fazemos en Monterrey (Sigue todo lo mismo que el anterior número 6)
Carpeta 1492. Nº 8                           Año: 1322       Cerdedelo    Arcucelos
Era de mill e CCC e sesenta anos, dez e oyto dias de fevereiro. Conosçuda cousa seia como eu María Yanes, de Nuzedo e eu Rodrigo Ruis, escudeyro, fillo da dita María Yanes, damos a vós Tereiya Paes, filla de García Ruis, cabaleiro de Vilameá, en doaçon seys casares de herdade en esta guisa: Os tres casares vos damos, hum destes casares he en Cerdedelo o qual goza Salvador Péres, et o outro he en...o qual goza Johán Peres, et o outro casal he en Arcuzelos o qual casar goza Pero... Este casal de Arcuzelos he de Martin Rodríguez Rodrigo Ruis; et polo dito casal de Arcuzelos et polo dito casal de Cerdedelo outorgamos, se volos non demos, que os diamos por eles dous mill maravedís de portugueses, de oyto en soldo. Et os tres casares vos damos eu Rodrigo Ruiz como os gaanar que asy volo día a vós a dita Tereiya Paes. Et estes seys casares de herdade vos damos, como dito he.a vós a dita Tereiya Paes casando comigo Rodrigo Ruiz. Et pra esto cumprir, nós obligamos os nossos bees et damos pra cumprir, como dito he, fiadores Gonsalvo Yanes,de Vilar Seco e Martín Paes, moradores en Monterrey, e Mateus Migueles, perlado da iglexa de San Martín dessa mesma vila, eles presentes et outorgantes. El obligan seus bees a dita fiadería. Et nós os sobreditos Martín Yanes e Rodrigo Ruis outorgamos que vós a dita Tereiya Paes, casando comigo Rodrigo Ruis, que aiades a dita doaçon que sobredita he con sas entradas e saydas e jures e perteenças pro uquer que as aian e devan aver de dereyto. Et outorgamos que as aiades vós e vossa voz pra sempre pra vender e doar, e fasades delo toda vossa propia voentade, como de vossos herdamentos propios. Et quen contra esto quiser passar, non possa e peyte a a parte quanto demandar doblado e a a voz del rey cen maravedís. Testemoyas: Salvador Lourenço, de Vilaça; Fernán Román, procurador de Monte Rey; Martín Ayres, escudeiro; Martín Yanes, escudeyro de Ferrans; Johán Martís, alfayate; Afonso de Gaaça; Ruy Pan, clérigo de Vilaça; Ruy Vasques, clérigo de Vilamayor, moradores en Monte Rey; Afonso Péres, clérigo de Santa María de.....; Johán Ruis. Eu Durán Ferrans, notario público del rey en Monterrey, que esta carta escriví e en ela fiz meu signo que tal este.
Carpeta 1492. Nº 11                         Castrelo                                
Era de mill e tresentos e seseenta e hun anos, vynte e oyto dias dabril. Conosçuda cousa seia como eu María Ferrans, filla de Fernán Esteues e dEluira Peres que foron moradores en.....uendo a uós Maria Martís, moradeyra en Monterrey, muller que fostes de Lourenço Ruis,e uossos fillos Gomes Lourenço e Sancha Pelaes e a todas uossas uoces pra sempre todo quanto eu ey en Castrelo da cerca de Monterrey e en seus términos, a monte e a fonte, tan ben viñas e casas e árvores e herdades e foros e dereytos e dereyturas e naturas, como todalas outras cousas que eu ý ey a monte e a fonte, saluo o yglisario....vendo todo o al que eu ý ey uos uendo con sas entradas e seydas e jures e perteenças pro úquer que as aia e deua aauer de dereyto, por preço que de uós recebí vynte e cinco marauedís de diñeiros nouos portugueses. de que contan dez e seys....por tres marauedis de que soo ben pagada. Et se mays ual ca o justo preço, dóuuolo en doaçon por boo.Et por este preço o.posuades uós e uossa uoz pra sempre pra vender e doar e fazades delo toda a uossa liure propia uoentade, como de uossos herdamentos propios. Et outorgo por min e por meus bees gaanados e por gaanar, de uos emparar con esta venda que uos faço a todo tempo de quenquer que uos demande. Et quen contra esto quiser passar, non possa e peyte a a parte quanto demandar doblado e a a uoz del rey cen marauedís. Testemoyas: Fernan Vello,morador en Monterrey; Johan André,e Johan Lourenço, de Queyrugaes. Eu Durán Ferrans, notario público del rey en Monterrey, que esta carta en my presença fiz escriuir e en ela fiz meu signo que tal este.
Carpeta 1492. Nº 12                         Trasestrada                          
Era de mill e CCCLXII anos, VII dias de feuereiro. Connuçuda cousa seia a quantos esta carta viren como nós don Frey Gonçaluo, abade do moesteiro de Montederramo, con o conuento dese lugar, damos a uós Fernan García, escudeiro de Villameaa, fillo que fostes de García Ruis, vos damos o cassar de Villameáa que ten de nós aforado Bertolameu e Saluador Peres; e demays uos damos o herdamento que nos deu Vicente Diego, a a tal preito que o aiades todo en toda uossa vida, e apús uossa morte fique a hun fillo ou filla que seia lydimo. Et dámosuolo en tal maneira, que esta herdade nunca se parta, nen se enallee a o moesteiro. Et eu Fernán García, escudeiro sobredito, por este ben e por esta gracia que a min uós abade e conuento sobredito fazedes faço con uosco enprasamento que seia firme e estáuil pra sempre iamays, conuen a saber: dou a Santa María de Montederramo e a o abbade e a o conuento sobredito todos quantos herdamentos eu ey, assy casas como árvores, como viñas como jur e posisón como de gaanças que eu aia en estos herdamentos sobreditos, conuen a saber.....no rreyno de Portugal e en Val de Patoáa e o que ey en Villaverde e en Santa Cruz e o que ey en San Gemir e en Odraso e en Gyrar e en Paaços e en Mandin e en Villarino e no Pino e en Cisterna e quantos herdamentos eu ey en Souto Uermud, en Covellas, e en Romaris, e en Mañoás e en San Cristóual e en Villarino e en Villar da Uoos e en San Pero e en Progo e en Santo[Estevo]de Tras Estrada e quanto herdamento ey en Montenegro, en Argemyl, e en Fumaces, e en Quinteella, e en Villar dOuro, e en Argerys e en Castro,e nas Travancas que he en término de Monforte de Rio.Et estes herdamentos uos dou por tal pleito que eu ou fillo ou filla de susoditos que posuamos todo aquesto tan ben o nosso como o uosso e apús nossa morte fique todo a o moesteiro de Montederramo, desembargadamente tan ben o meu como o uosso, assy como achardes. Et prometo a a boa fe de nunca esto passar en nehun tempo e ser amigo a o moesteiro e a os que ý viveren cada que eu poder e faserlles amparamento e defendemento e ajuda. Et quen contra esto susodito quiser passar, tan  ben de myna parte como doutra, aian a yra de Deus e de Santa María e a mya maldiçon, e deste día endeante que non possa estos herdamentos de susoditos vender, nen enallear, nen emprazar, senón a o moesteiro de Montederramo, assy como sobredito he, e se fezer mester de uender ou de pinorar, que uenda ou apinore a o moesteiro sobredito tanto por tanto como me outro der. Et prego por mercee al rey de Portugal e meyrinos que andaren por el rey en Galliza, que uos amparen e defendan esta doaçon que uos eu faço. Et quen contra esto passar, peyte....de nosso señor el rey de Castella, os meos a a[voz del rey e os]meos a a parte querelosa, e a carta fique firme e ualla.E questo fique certo e firme,nós abade e conuento sobreditos,presente outorgante, mandamos fazer cartas partidas po a b c....o moesteiro hua, e eu Fernan...en testemuyo de uerdade. Testemuyas que presentes foron: Roy García, escudeiro de Porto; Roy Fernán e Eanes,fillos de Fernán Ruis, de Villameáa; Pero Martin, escudeiro de Codesedo; Frey Johán; Frey Johán Parente; Frey Johán Lopes,.Domingo Mendes, prelado de San Saluador de Junqueyra. Et eu Viuian Uls?,notario da terra de Seyoan? e de costa de Sadur en lugar dAfonso Eanes, notario del rey en Limia, que a rogo das partes estas cartas partidas por a b c feytas por hun tenor, escriby e presente fuy e meu signo ý fiz que tal he.
Carpeta 1492, Nº 13                         Vilar de Cas
Era de mill e tresentos e seseenta e dous annos, çinqo dias dabril. Conuçuda cousa seia a quantos esta carta viren como nós don Frey Gonçaluo, abbade do moesteyro de Santa María de Montederramo, con o conuento desse mesmo lugar, damos a uós Gonçaluo Rodrigues, caualleyro,en prestamo nos nossos días todos los nossos herdamentos que nós avemos na villa de Giinzo que he na costa de Sadur su sino de San Miguel de Villar de Canes a montes e a fontes e perteenças por enpraçamento e tal pleito que os[aiades]en toda uossa vida e a uosso finamento fiquen estos herdamentos liures e quitos a o moesteiro de Santa María de Montederramo. Eu Gonçaluo Rodriguez sobredito, por este ben que min vos don abbade e conuento sobreditos fasedes de todalas demandas que uos eu façia contra direito nos uossos herdamentos na villa de Giinzo tan ben dos que foron de....como de todoslos outros de qualquer parte que os uós y aiades. Et douuos demays a uós don abbade e a o conuento sobredito e a o vosso moesteiro de Montederramo pra sempre iamays hun meo casar derdade en Candeendo que eu conprey de Gomes Ferrans. Et douuos outro meo casar derdade en Giinzo. Et estes herdamentos uos dou por mia alma e pola de Berengela Perez e pola de...Mendes por tal pleito que eu que teña todos estos herdamentos en meus días Et a meu pasamento fiquen estos herdamentos todos liures e quitos e desenbargados con todas suas perteenças a o moesteiro de Santa María de Montederramo. Et defendo que nunca uollos demanden nen enbarguen e se polla ventura uollos demandassen,peyten pea a a uoz del rey mill marauedis da moeda branca del rey don Fernando e a o moesteiro de Montederramo outros mill marauedis desta meesma moeda e demays a o moesteiro os erdamentos dobrados e a carta e o outorgamento seia firme e estauil e ualla pra sempre. Testemoyas que foron presentes: Ares Péres, caualleiro de Giinço  Pero Mendes, escudeiro de[Villarriño]Frio - Gonçaluo Peres, escudeiro morador en Todosedo, dito da Lagarteira. Frey Johan Sardella,prior de Montederramo. Frey Johan Lopes, monge desse lugar. Frey Martín Lopes, monge de Junqueyra dEspadañedo et eu Vivian Ules,notario da terra de Seyoan e da costa de Sadur, en lugar de Fernan Eanes, notario del rey en Limia, que esta carta escriuy e presente foy e meu signo ý fis en testemuyo de uerdade que tal he. Et eu Johan Peres, notario de Caldellas, en lugar de Diego.......,notario publico del rey en a dita terra, que esta carta[fiz]polo dito noario,meu signo ý fis.......
Era de mill e tresentos e seseenta e seis anno, des e seis dias de jullo. Sabean quantos esta carta viren que en presença das testemoyas adeante escritas a esto chamadas e rogadas, don Frey Gonçaluo, abbade do moesteiro de Santa María de Montederramo pidio a min Uiuian Ules, notario da terra de Seyoan e da costa de Sadur que lle desse o traslado das cláusulas do testamento de García Rodrigues.das que perteecian a o moesteiro de Montederramo con a era e día e con as testemuyas do dito testamento. Et eu, porque fis o dito testamento e o tiña escrito e sinado por mia mao,a rogo e a pedimento do dito don abbade e de meu offizio tirey as duas cláusulas con o comezo e con a era e dia e testemoyas que foron presentes a o dito testamento quando foy feito, e con os nomes dos compridores deste testamento e dias, a o abbade sobredito;o qual testamento se começa assi:
"Era de mill e CCLXV a anos, vinte dias de jullo. Sabean quantos esta carta viren como eu Gonçaluo Ruis,dos Maos, iazendo enfermo no corpo e sao na voentade e con todo meu siso e con todo meu entendemento.... e temendo despoys de mya morte non ueese contenda sobre meus bees, faço meu testamento en esta maneira. Primeiramente mando mya alma a Deus e a Santa María sua madre, e mando meu corpo en sepultura a Santa María de Junqueyra....
Iten, mando a Santa María de Montederramo a mia herdade de Abaualde que a min leyxou Martin Peres a sua morte, polla mya alma e polla sua. Iten, mando a Montederramo hun meo casar en Candeendo. Iten, desenbargo a Montederramo a sua herdade de Giinzo assi como eu teño posto con Montederramo por hua carta e seia maldito quen lla enbargar...
Iten, mando a Santa María de Montederramo C marauedis pra pitança....Et faso meus compridores desta mya manda Garcia Ruis, de Villameáa e Martina Mendes mya moller e Lourenço Eanes, prelado de San Pero das Maos,que o cumpran pello meu e myas devedas e myas mandas pagadas faso mia heer mia filla Sancha Gomes e Sancha...presente e outorgante. Esta mia manda mando que ualla como testamento e como codeçilo....Testemoyas que a esto presentes foron: Lourenço Eanes, prelado da iglexa das Maos e Miguel Eanes, clérigo de Porto  Johan Eanes, de Porto  Pero Paes e García Peres e Johan Furtado, das Maos  Johan Peres, alfayate das Maos  Gil Ferrans,homes de Gonçaluo Ruis, das Maos. Et eu Vivian Uls,notario de terra de Seyoan e de Costa de Sadur,en lugar de Afonso Eanes, notario del rey en Limia, que este testamento escriuy e meu sino ý fis que tal he.
Feyto foy este testamento strumento das cláusulas e das outras cousas sobreditas que en él conten en o moesteiro de Montederramo, no dia e na era e con as testemuyas primeiramente escritas. Et outros testemuyas que a este estromento presentes foron chamados e rogados Frey Martín Lourenço, monge de Junqueyra dEspadañedo  Johan Eanes e Domingo Eanes, ditos do Barro de Renuyde........clérigo de Renuyde  Pero Peres, morador en Chandiglexa  Johan Peres.......Eu Viuian Uls,notario sobredito, que estas clausulas en este estrumento escriuy e meu sino ý fis en testemuyo de uerdade que tal est. Et eu...notario de Caldellas en lugar.....,notario del rey.....carta feita e liuda polo dito notario, segundo por ella...meu signo ý fis en testemoyo de uerdade.



Carpeta 1492, Nº 14
Sabean todos que eu Afonso....,procurador na corte do nosso senhor el rey, connosco e conffesso que...Frey Matia...            frayre da Orde do Cistel e procurador do abade e do conuento de Santa María Monte de Ramo todolos salayros e todos los aprestamos que min os ditos abade e conuento e nós en seu nome ata o día que este instrumento he feyto de todo. Conhosco e conffesso que soo ben pagado e ben entregado E dou ende uos os ditos abade e conuento por quitos e por liures pra todo sempre,en testemonho da qual cousa fiz ende a uos fazer este instrumento por mao de Johan Perez, publico tabalión de Lisboa. Feyto en Lisboa vynte e cinqo dias dagosto, era de mil trezentos e seseenta e dous anos. Testemoyas.Rodriguez Eanes, Vaasco, Afonso, precadores, e Francisco Martiz e outros.E eu Johan Peres tabalión sobredito, a rogo das ditas partes, este instrumento scriuí e en el meu signal pugi que tel e este.
Carpeta 1492, Nº 15                         Cidones
Conoscan quantos este strumento viren como en presença de Afonso López, público tabelión del rey en Bragança e das testemoyas que adeante son scritas,Pero Viçente, juiz en a dita vila,Sueyro Martis, ome do Maestre Gil disso e fez que ele en nome do dito Maestre Gil estaua aquí en Bragança pra receber quarenta lbs.......que tiinha en prestamo do abade e conuento de Montederramo pela grania de Santa María de Cidoes,as quaes lbs...ouueron a dar por día de San Martiño e mostraua logo hua carta con seelo do dito Maestre Gil en que mandaua dar estos diñeiros a o dito Sueyro Martis. Et Domingo Joanis de Vilar,procurador de Frey Domingo Prol,de Santa María de Cidoes,disse que o dito frey Domingo Prol uiera a Bragança en día de San Martiño fazer estos diñeiros pra os dar a Maestre Gil ou a seu mandado, e que non achara a quen nos dar segundo era obrigado e era que lhi disseron e fezeron certo que nosso señor el rey mandou que todolos prestamos que auia, tan ben de Ordes como de eiglexas e de moesteiros, que os revogaua que os non ouiesen nen hun e que esto mandara poblicar por todo seu reyno por sas cartas e que sobre esto pasara por aquellos que os desen e que o dito Maestre Gil lhi mostrasse carta do dito señor el rey en que lhi manda dar o dito préstamo e que ele logo de boa. voentade lho aría a ele ou a seu mandado. Et o dito Sueyro Anes disse que lhi fezesse certo qualquer porque enbargaua o dito prestamo a o dito Maestre Gil. Et o dito Domingo Johanis disse que o dito Frey Domingo Prol era dito e fama pública que esta defensa era feita por nosso señor el rey....que lhi mostrase carta del rey porque lho mandasse dar que logo lho daría e desenbargaría o dito prestamo. Et desto en como passou, o dito Domingo Prol pidió a o dito Afonso López este istrumento. Testemoyas: Garcia Romeu  Antón Peres, uogado  Johan Ruis, mercader  Ayras Peres, clérigo de Parada. Et eu Steuan Gonçalez, scriuan jurado do nosso señor el rey,por mandado de Afonso López,este stromento eescriuy. Feyta          vynte   dias de nouembro, era de mill trezentos e sasenta e tres annos. Et eu Afonso López, público tabelión del rey en Bragança, a esto presente fuy e este stromento mandey  scriuer e en él meu sinal que tal he en testemoyo de uerdade.
Carpeta 1492, Nº 16            Testamento
Era de mill e CCCLXII annos, VI días de dezembro. Sabean quantos esta carta viren que en presença de min Johan Peres, notario público del rey en Caldellas, e das testemoyas que en fin de esta carta son escritas, estando en o Burgo de Caldelas ante Pero Fernandez, jujz da dita villa, don Frey Gonçaluo, abbade do moesteiro de Santa María de Montederramo, pidió a este sobredito juyz que fezese parezer un testamento que Lope Mendez, fillo de Andreu Mendez e de Tereyia López, que foron,fezera e ordinara a tempo de seu passamento que disso que se contiñan en él cousas que perteecian a él por nome do dito moesteiro, e o juyz preguntoulle quen auía o dito testamento e el dísso que o auía eu notario sobredito, e o juyz mandou a min notario que o mostrase e amostreyo logo o dito testamento scrito auirado con meu signal e entre las clausulas que se en o dito testamento contiñan,contíñase en el hua clausula que dezía assi:
 "E mando que as casas que foron de meu coyrmao Ruy Vaasquez que estan en o Burgo de Caldelas e todalas outras herdades que eu tyña tomadas a o moesteiro de Santa María de Montederrao, mando que llas entregen todas e que llas desenbargen e que nengún que llas non tome nen llas enbarge, ca eu logo llas desenbargo e me quito delas".
 Outrosí, se contiña en o dito testamento outra cláusula que dizía assy:
"Et mando a o moesteiro de Santa María de Montederramo as mias cassas que de min ten Paulo Peres en que él agora mora, que están en o Burgo de Caldelas, e mando mays a este dito moesteiro de Montederramo todo quanto herdamento eu ey en Celeyroos e en Buaço de dizimo a Deus"
O qual testamento leudo, este sobredito abbade pidió a o juyz que de seu officio mandase a min notario que lle tornasse estas clausulas en púbrica forma e con meu signo e me desse sua auturydade pra elo, e o juyz sobredito mandou a min notario e deume sua auturydade pra elo. Testemuyas que foron presentes: Viçente Peres, juyz del rey en Caldelas Domingo Peres Caluo  Domingo Peres, da Rua Noua. Johan de Raaual. Et logo depúes desto, este dito abbade fuy a a casa en que mora Martín Canbella e María Martis su moller e recéboas para o dito moesteiro e posso fora María Martis e tomoulle a chaue e depoys entregou a en as ditas casas que morase en elas polo dito moesteiro e María Martis disso que si a reçebía.E depoys fuy logo este dito abbade a as casas en que moraua Paula Peres que estauan ante a dita iglexa e recebeoas e Afonso Méndez, yrmao do dito Lopo Mendez, disso que llas entregaua e desenbargaua segundo Lopo Mendes mandara en o seu testamento. Et desto todo en como passou o dito abbade pedio a min notario sobredito que lle desse hun testimoyo e eu dillo que é tal.
Era de mil e CCCLXIIII annos, XXV dias de juyo. Sabean quantos esta carta viren que en presença de min Johan Peres, notario público del rey en Caldellas, e das testemoyas que en fin desta carta son escritas, estando en a iglexa de Seoan o Uello don Frey Gonçaluo, abbade do moesteiro de Santa María de Montederramo, mostrou e feço leer por min notario sobredito[a Johan Arias]reytor da iglexa de Seoan o Uello hua carta de Martin Domingues vigario de Pero Suares,coengo...o prestamo de Caldellas aseelada con seu seelo de la qual o tenor he a tal:
"Marin Dominguez...e vigario de Pero Suarez,coengo de Ourense e...prestamo de Caldellas a uós Johan Arias, reytor da yglexa de Seoane o Uello, saude. Sabede que o abbade e o conuento do moesteiro de Santa María de Montederramo demandaron ante min por seu procurador a Pero Suares...da capela que ordenou don Vasco Peres,de Caldellas en o moesteiro de Torueo dous cassares que foron de doña...moller que foy de Pero Vasquez, de Caldellas,hun en...e outro en Villarino da Torre os quaes dezía que lle perteeçían por razon que venderan o corpo da dita doña      con todas las cousas que proueeran a o dito moesteiro de Torueo por sua sepultura que foron propios.......por ante min que eu...polo moesteiro de Montederramo, porque uos mando que vaades a os ditos cassares e metades en possison deles a o abbade de Montederramo ou a seu procurador e mandedes de mia parte su pea descomoyon a os casseyros e moradores dos ditos cassares que lle respondan ben compridamente a todos los dereytos dello. E non façades ende al. A carta liuda da della. Dada en Ourense (?) XXI dias de juyo era de mill e CCCLXIIII annos.
A qual carta liuda, o dito Johan Arias, disso que a compria en todo e logo este Johan Arias e a o dito abbade e entregolle o cassar en que soyan morar Pero Marrubio pra o dito moesteiro e entregoullo pra colmo e pra chaue e que por aquello que lle entregaria outras perteenças que perteecían a dita casa su pea descomoyon a os caseyros que ý moraran que non{cumprisen]con ningua coussa senón a don abbade e a o conuento de Montederramo e logo Marina Diogo que ý staua, que moraua en o dito cassar, leyxo a mao a don abbade e tomou a chaue de sua mao del. Outrosy,foy logo este Johan Arias et Frey Fernando a Villarino da Torre e entregoulle o cassar que ý staua en que moraua Domingo Miguelez para o dito moesteiro e entregoulle a chaue del e que non [entregase]o dito cassar senón a don abbade e a o conuento sobredito su pea descomoyon e logo este Domingo Migueles leyxou a mao a don Frey Rodrigo en nome de don abbade de Montederramo e.a chaue de sua mao. Testemoyas: Pero Ferrans - Diogo Peres  Viuian Ferrans, clérigo Pero Ruis e Pero Eanes, omes de don abbade  Domingo Peres Juan Varella de Lomeas  Pero Paes, ome de don Frey Fernando. Et eu en como passou o dito abbade e conuento pidio a min notario sobredito que lle desse testemoyo e eu dillo
Carpeta 1492, Nº 17                         Trasmonte
Sabean quantos esta carta viren como nós don Frey Gonçaluo, abbade, e o conuento de Montederramo,fazemos foro e carta a uós Domingo Esteuao e a uossa muller Dominga Johanis e a hun uosso fillo ou filla que seia dambos a o qual o postrimeiro de uós leyxar esta carta das duas terças do nosso casar de Trasmonte de fondo da vila do nosso moesteiro...saluo os foros que uos ia ende tirados, por tal condiçon que seiades nosos uasalos seruentes e obedientes e o lauredes e o moredes por uosos corpos e o paredes ben como se non desfalesca por mingua de boo paramento e nos diades del cada anno por noso moordomo quarta de todo graa que Deus ý der e de viño e duas terças de hun moyo de pan do e X soldos da boa moeda cada anno por día de San Martiño. Et fazades seruiço a don abbade e a o uistiario quando foren a a terra. E dardes cada anno a a nossa grania de Pineira dous dias de seara en aquel lauor que uos mandaren os frades de Pineira. Outrosí, uos damos hun lugar cabo o loureiro de Santa María ú façades hun lagar...e se por ventura o alugardes a outro que nos, diades ende ben e compridamente a meatade do alugo. Outrosí, uos damos no rigueiro do ouliuar hú façades hun moyno, por tal condiçon que...o frade de Pineira cada semaa hun día e hua noyte sen maquía e nos e nos aguisardelo asi como pra nos e dárdesnos cada anno del hun...cada...conosçença. Et se por uentura uos demandar María Dias uossa tya...a hua terça ou parte alguha deste casar,que uós que nos amparedes della...auenades con ella e nós non seiamos tiudos a uos anparar nen uos deffender della. Feita a carta en Montederramo dous días de nouenbro, era de mill e CCCLXVI anos. Testemuñas: Frey Steuo, vistiario. Frey Pero de Santo Adriao. Frey Pero, de Piñeira  Diego Steuoo e Johan Feyoan, moradores en Trasmonte e eu Frey Domingo que a escriuí.
Outrosí, uos damos hun leyrato o qual foy de Uilar?de Uacas que ias...que nos diades terça e terça de viño e quarta de graa

Carpeta 1492, Nº 18                         lvedo - Pineira
Sabean quantos esta carta viren, como nós don Frey Gonçaluo, abbade, e o conuento de Montederramo, fazemos carta a uós Johan Conde e a uossa muler Dominga Dieas, esta con quen ora sodes casado, e a un uosso fillo ou filla que seia dambos apús uossa morte qual nomear o postrimeiro de uós da meatade da nossa....de e da viña que ias no Yuedo a que dizen a viña do Oliueyros que...parte con a que foy de García Gonçaluez e ven ferir no camiño do Yuedo. Et esta meatade desta viña uos aforamos contra ambas mestas por taes condiçoes que a lauredes e enviñedes e a paredes ben, en guisa que non desfalesca por mingua de lauor e de boo paramento, e que seia laurada e enviñada hu for pra envynar ata seys anos primeiros que veen e non criedes nen mantenades ý aruores hú fazan danno a o viño nen a os outros nouos e nos diades cada anno por nosso moordomo terça do que Deus ý der e hua quarta de viño do nosso quiñon e duas galmaas(?) con seu pan como he huso da fraga,e III días de seara cada anno a a nossa grania de Piñeira en aquel lauor que uos mandar o frade que ý morar,e faserdes seruiço cumunalmente a o abbat e a o vistiario quando foren a Piñeira ambos ou cada hun deles. E a morte de uós ambos, o fillo ou filla a quen ficar esta viña cumpra todas estas condiçoes sobreditas, cada hua delas. Et a morte de uós todos tres fique esta mea desta vina liure e quite e desembargada a noso moesteiro.E se quiser uender ou supinorar, a nós antes ca outro,e se nós non quisermos,uendererdes ou supinorardes a a tal ome que non seia de mayor condiçon ca nós, nen clérigo, nen ome dorden, nen fillodalgo, nen amo, nen moordomo alleo e compra e garde todalas condiçoes sobreditas e cada hua delas.Et quen contra esto pasar, peyte C marauedis, os meos a el rey, e os meos a a parte querelosa.Feyta a carta en Montederamo, dous dias de noeumbro, era de mill e CCCLXVI annos. Testemoyas: Fernando, vistiario. Frey Pero de Santo Adriao  Frey Pero, de Piñeira .Johan Seoane, morador en Trasmonte et eu Frey Domingo que a escriuí.
Carpeta 1492, Nº 19                         Cidones
In nomine Domini. Amén. Anno a Nativitate Domini millessimo CCCXXX sexto, ultima die mensis mai. Nouerint uniuersi quod in presentia...Johanis Gundisaluu...ciuitatis auriensis...eiusdem et testium infrascriptorum ad hoc specialiter uocatorum et rogatorum et religiosus uir dominus Frater Gundisaluus, abbas Montis Rami, Ordinis Cisterciensium, auriensis dioecesis, presentauit et per me legi fecit coram venerabili et discreto viro Johani,vicario generali Reuerendi in Christo Patri ac domini Velasci, Dei gratia auriensis episcopus, quasdam constituiones.......sigilli Reuerendi in Christo Patris Gundisalui, Dei et apostolicae sedis gratia bragarensis archiepiscopi et capituli eiusdem et...abbatis...sigillatas ac de signo dominici Martini tabelionis bracarensis signatas prout in...sigillis et signo....apparebat...michi...ad dictas litteras inscribendas dicens quod timebat nec...casualiter...tenor dictarum literarum sequitur in hunc modum:
“In nomine Domini, Amen. Nouerint universi quod nos Gundisaluus, Dei et apostolicae sedis miseratione, sanctae ecclesiae bracarensis archiepiscopus...et peteremus a religioso viro...monacho monasterii Montis Rami, diocesis auriensis...parrochialis Sanctae Mariae de Cidoes nostrae diocesis, quod ostenderet nobis exceptiones uel iura alia si quas haberet...tenebat et possidebat dictam ecclesiam de Cidoes que est sita in dicta nostra dioecesis a parrochianis ipsius ecclesiae precipiebat et eorum conffessiones audiebat easque pennas iniungebat ibi...paruulos baptizabat ac curan animarum exercebat et ecclesiastica sacramenta. Cum nullus monachorum dicti monasterii confirmationem uel institutionem aliquorum ostenderet, vel haberet a nobis vel praedecessoribus nostris uel nostra ecclesia bracharensis cum...confirmatus uel institutus...curam animarum habere uel exercere nec ministrare ecclesiastica sacramente...per nos uel...bracharenses...quo est sita in nostra dioecesi...seu sedis apostolicae....Unde nos ad partes dicti...assignauimus infra quem abbati e conuentui monasterii Montis Rami predictis...ut nobis ostenderent priuilegia, exemptiones uel...ius...si quid...que habebant per que possent...supradicta. Et in termino asignato religiosus vir domnus frater Gundisaluus, abbas, et frater Fernandus ac dictus frater Dominicus, monachi dicti monasterii,per se et per conuentum eiusdem monasterii....mandatum sufficiens ostendebant coram nobis comparuerunt allegando quod locus ille de Cidones per religiosos viros Ordinis Cisterciensium consueuerat a tanto tempore cuius...memoria regi....et...ibidem sacramenta ecclesiastica ministrari ostendentes quodam trasumptum cuiusdam priuilegii et dicebantur Bonifacii...alia continebatur quod...ad dictum Ordinem spectantibus quas aliis conceserent uel concederent in posterum excollendas de quibus tamen decimas seu primicias aliquis non...nullus ab ipsis seu...quibuscumque aliis decimas seu primitias exigere seu ... praesumeret non tamen constabat per dictum trasumptum quod pro priuilegio producebatur...Praedictos abbatem e conuentum per se uel per monachos suos posse ministrare ecclesiastica sacramenta...dictam...fore a iurisdictione nostra totaliter exempla...non debemos in eadem ecclesia et ab ea iura pontificalia recipere et here....et in ea iurisdiccionem nostram omnimodam exercere prout....aliis nostre dioecesis ... altercationes et allegationes hinc inde propositas et allegatas, nos archiepiscopus supradictus cum consensu capituli nostri et dictus abbas Frater Fernandus et Frater dominum monachi supradicti...mandatum a dicto conuentu monasterii sui ad compositiones, conuentiones et pacta super hiis inhibendas per quoddam precatorium confectum manu et signatum signo Johannis Petri, notarii publici domini regis in terra de Caldelas, quod ostenderunt et obtulerunt coram nobis cuius tenor hic....adnotatur ad talem amicabilem compositionem finaliter deuenimus, videlicet quod presentetur per abbatem et conuentum dicti monasterii nobis et successoribus nostris aliquis monachus eiusdem monasterii...et ad presentationem ipsorum per nos et sucessores cura animarum ipsius ecclesiae comitatur taliter presentato qui ibidem vicarius perpetuus instituatur per nos et successores nostros qui...eidem ecclesiae laudabiliter seruiat in diuinis et in spiritualibus curam gerat et ministret etiam ecclesiastica sacramenta. Et uoluit monachus non debere esse solus quia si caderit non est qui subleuet eum, volumus et mandamus de consensu dictorum abbatis et conuentus quod associetur dicto vicario per dictos abbatem et conuentum alius monachus predicti monasterii quibus de redditibus et prouentibus dictae ecclesiae in...et uestitu competenter et congrue proueatur...quod uos de bonis dictae ecclesiae faciamus eis competemter et congrue prouidere. Et quod monachus qui in dicta ecclesia fuerit in vicarium institutus ueniat ad sinodum nostrum, et nobis ac successoribus nostris et nostrae ecclesiae bracharensis obediatur in licitis et honestis et ueniat...querelantibus respondere prout alii nostri subditi de nostra diocesi faciunt et exercent. Et quod habeamus in dicta ecclesia canonicam obedientiam, subiectionem et institutionem et correctionem et reformationem ecclesiasticam censuram iurisdictionem ad forum ecclesiasticum...penitencias et collationem omnium qui ad archiepiscopo de iure sunt uisitationem et correctionem synodum et nomine subiectionis duas libras de cera in die Cineris nobis uel procuratorii nostro et ratione visitationis viginti libras portugalensis monetae per precationem nostram cum visitabimus per nos uel per alium,pro quibus fructus, redditus et prouentus ad dictam ecclesiam et locum........sicut nobis penitus obligati. Ceteri vero fructus, redditus et prouentus et iura alia qui ad dictam ecclesiam et locum prestare noscuntur quos et....et que dicta ecclesia de Cidones consueuit abbas et conuentus predicti per se uel per alium seu alios im perpetuum percipiant et in pace et eos conuertant in usus suos et monasterii supradicti et pro uiribus ipsius ecclesiae agere possit. Et nos et successores nostri ac nostra ecclesia bracarensis a dicta ecclesia et loco nichil amplius exigamus uel habeamus nisi quod est expressum.Tenor uero dicti procuratori de quo supra fit mentio de uerbo ad uerbum talis:
“Sabeam quantos esta carta viren, que en presença de min Johan Péres, notario público del rey en Caldelas, e das testemuyas que adeante son escritas, estando en o moesteiro de Santa María de Montederramo, en o cabildo desse dicto monesteiro ajuntados os religiosos varones et don Frey Johan Péres e o conuento desse moesteiro otorgaron e ouueron por firme e por estáuil pra sempre iamays todalas composiçoes et aueencias e posturas e cada hua delas que don Frey Gonzaluo seu abbade e don Frey Fernando e Frey Domingo, prior de Cidoes, monges do dito moesteiro e qualquer deles feceren con o moyto onrrado Padre e señor don Gonçaluo, pela mercee de Deus e da yglexa de Roma arçebispo de santa yglexa de Braga razon de demanda que o dito señor fazia en a grania e iglexa de Santa María de Cidones. Et prometeron et obligaronse a estar a dita composiçon en todo en como era ou fosse feita daqui adeante pra sempre iamays por obligamento de todos seus bees e do dito moesteiro. Et rogaron a min notario sobredito que lles fezesse hun publico instrumento. Esto foy feyto en o cabideo de Montederramo noue días de janeiro, era de mill e CCCLXII e sete annos. Testemoyas que foron presentes: Martin Viuiaes, reytor da yglexa de San Pero de Gauin, Johan Saluadores, de Ualdarias.Pero Diogo e Johan Peres, moradores en Montederramo. Eu Johan Peres, notario sobredito, que esta carta a rogo do dito prior e conuento e meu signal ý fis que tal e en testemoyo de verdade. De quibus omnibus et singulis supradictis nos archiepiscopus et abbas et monachi supradicti fecimus fieri duas cartas eiusden tenoris per alphabetum diuisas per Dominicum Martini, tabelionem nostrum publicum bracarensis, eiusque signo signatas et ad maiori roboris firmitatem nos prefatus archiepiscopus sigillo nostro et sigillo nostri capituli bracarensis. Et nos dictus abbas pro nobis et conuentu nostro, cum nostro conuentu sigillum proprium non habeat, sigillo nostro fecimus sigillari. Datum...camera nostri archiepiscopi supradicti XIIII die mensis januarii anno domini a Natiuitate millº CCCº xx nono. Testes qui presentes fuerunt: Rodericus Stephani, canonicus, et Franciscus Johanis.......ecclesiae bracarensis...zamorensis dominus Frey Martinus Pelagius, abbas Castri Auellanarum. Frater Petrus Michael et frater Johanis de Bem, monachi dicti monasterii Montis Rami et alii. Ego Johan,tabelio memoratus, a peticione abbatis et monachorum predictorum coram dicto domino archiepiscopo....concessionibus, ratihabitionibus et dicti precatorii oblationi et ostensioni obligationi sigillorum domini archiepiscopi et abbatis premissas ac omnibus aliis et singulis prout supra legitur, una cum suprascriptis testibuset duas cartas eiusdem tenoris per alphabetum diuisas manu propria conscripsi, quarum una remansit penes dominum archiepiscopum supradictum et alia penes dominum abbatem. Et in qualibet earum, de mandato et ad preces predictorum, signum meum apposui consuetum.Actum loco,anno,die et mense quibus supra...lectas et diligenter inspectas coram vicario supradicto easdem non rasas nec abolitas,non viciatas nec in aliqua sui parte corruptas, ego Johanes Gundisaluus notarius supradictus ad instantiam dicti abbatis in presentia trasncripto de uerbo ad uerbum nil addens uel minuens fideliter transcripsi de mandato et...vicarii supradicti meoque signo et nomine roboraui. Actum fuit hoc Auriae anno, die, mense....anotatis....Fernando Sacta Andrea Johane Matie, Francisco Petri notis. Laurentio Johanis, dictus Piqueno, duplario ecclesiae auriensis, Fernando Pero Uitalis, monacho dicti monasterii, Pero Carrasedo....Et ego notarius predictus una cum predictis testibus presens fuy et in presentia transcripto signum meum apposui consuetum

Carpeta 1492. Nº 20                         Cabreiroá                             
Era de mill e trezentos e seseenta e sete annos e quatro días de feuereiro. Conosçuda cousa seia como eu Gonçaluo Mendes, morador en Monterrey, fillo de Martín Paez e de Sancha Yanes sua muller que foron, con outorgamento de mya muller María que está presente e outorgante, de mya propia voentade e sen premia nenhua, sen nenhun engano endezudo, dou a uós don Frey Gonçaluo, abbade do moesteiro de Montederramo, e a o conuento desse lugar, por jur derdade pra sempre a o moesteiro todolos bees que eu ey de parte de meu padre e de mya madre en Monterrey e en seu alfoz, asy de sas compras como de sua abeer, e asy viñas e casas e árvores e erdades e voentades e moynos como toda las outras cousas que eu agora ey de parte dos ditos meu padre e mya madre en Monterrey e en seu alfoz, a monte e a fonte, asy móvil como rayz. Et esto todo uos dou pola mya alma e pola de meu padre e de mya madre, que seiades teudos de rogar a Deus por nós.E se me eu finar en Monterrey ou arredor de Montederramo a dez legoas, que don abbade e o conuento do dito moesteiro seian teudos de enviar por min e de me deytar a par de meu padre....E demais que nos diades cada anno tan solamente en mia bida por esto que uos eu dou vynte e cinco moyos de pan e de viño, conben a saber: os doce moyos e meo de viño, e sacar a meatade deste viño de Enfestela et a meatade de Queyçaes e seeren noue moyos e meo de centeo e tres moyos de trigo [medidos] por teega dereyta de Monterrey e o viño por quarta dereyta deste lugar...Seeren o viño a dez e sete quartas por moyo, e dárdesmo na vila de Monterrey encubado na adega, e eu ou meu moordomo ylo ver medir o viño no lagar por bendimia e o pan na eyra quando mallardes. Et se eu non son na terra de Monterrey pra receber estos moyos, ou non leyxar quen os receba, que don abbade e o conuento que os dian a min ou a meu procurador ata dia de Caeendas Janeiras do ano que os eu non ouver e se o non demandar por día de Caendas Janeiras, que my o diades no nobo primeiro que se segir, que ou eu, ou meu procurador demandar. E demays, me diades por estos bees que uos dou hun rocín e seis centos marauedís de portugueses. da oyto en soldo cada marauedí, do qual rocín e dos ditos marauedís me outorgo por ben pagado. E demays, me diades hun bacelo con seu terreo que jaz termino de Cabreiroáa, o qual bacelo foy de Martín, çapateiro. E este bacelo entesta da vna parte na carreyra que vay para Cabreiroáa e da outra parte, na carreyra que vay pra Tedes e jaz a par de hun bacelo de Martin Saluadorez, dAllariz, e doutro de Paez, de Paaços. E se my alguen enbargar, que me defendades con el de quenquer que o demande, saluo de myas yrmaas Clara e Eynes e María. Et des este día endeante eu, o sobredito Gomez Martiz, me relevo de todo o dereyto e señorío e possissón, propiedade que eu ey en estos bees sobreditos que os dou e meto a vós don frey Gonçaluo, abbade sobredito, e a o conuento do moesteiro de Santa María de Montederramo pra sempre o dito moesteiro no jur e no señorío e na propiedade e en pacífica possissón, que os aiades pra sempre por jur derdade, pra vender, doar, e façades delo e en elo toda vosa propia voentade como de vosos erdamentos propios. E se uos alguen enbargar estos bees que uós eu Gonçaluo Mendez dou, vos fazendoo a min a saber, a min Gonçaluo Mendez, ou a meu procurador, oblígovos estes vinte cinco moyos que me averdes a dar cada ano, que uos entregue con elo a dereyto a todo tempo de quenquer que volo demande. Et nós don Frey Gonçaluo, abbade sobredito, por nós e por nosso conbento do moesteiro de Santa María de Montederramo, recebmos os ditos bees que nós uós Gonçaluo Mendez daades para o moesteiro dito, e obligamos a uós Gonçaluo Mendez os bees do dito moesteiro de vos faser dar cada ano os vinte e cinco moyos sobreditos, como sobredito he, e de uos comprirmos as condiços desta carta. Et demais, outorgamos que a o finamento de vós Gonçalvo Mendez...destes vinte cinco moyos sobreditos que uos debemos a dar cada anno en vosa vida, que fasades deles toda vossa propia voentade. Et outorgamos que aiades o bacelo sobredito que foy de Martín, çapateiro, vós e vosa voz para sempre e fasades dél toda vosa propia voentade como de vosos erdamentos propios. Et oblígo os bees do dito moesteiro pra vos amparar con él, como sobredito he. Et quen contra esto quiser passar, non posa e peyte a a parte quanto demandar doblado, e a a voz del rey cen marauedís, e a carta fique con sua fermidue. Et que esto seia certo e non venna en dubra, nós as partes sobreditas mandamos ende faser duas cartas partidas por A B C que teñamos ende as partes senas en testemuyo de verdade. Testemuyas: Johan André, de Berini; Johan Afonso, de Monte Rey; Frey Lopo, monge de Montederramo; Johán de Tioyra; Johan Rodeyro, omes do abbade; Gomes Paz, escudeiro, sobriño de Gomes Yanes Gago; Johán Leona, ome de don abbade de Junqueyra. Eu Durán Ferrans, notario público del rey, que esta carta fiz escriuir e en ela fiz meu signo que tal este.
  Carpeta 1493. Nº 1                                                           

Era de mill e trecentos e seseenta e sete annos, dez e seis dias de agosto. Conuzuda cousa seia como eu Gonzaluo Martís, fillo de Martín Peláez que foy morador en Monterrey, outorgo e conosco que recebí e soo ben pagado a toda mya voentade de seysçentos morauedis de portugueses de oyto en soldo cada hum marauedí e de hum roçín, os quaes morauedís e roçín me ouvo a dar don Frey Gonzaluo, abbade de Montederramo, polos bees que eu dey a el e a o dito moesteyro, segundo se contén en huma carta feita por Durán Ferrans, notario del rey en Monterrey. Et outorgo que nunca contra esto possa dizer o contrario por mim nen por outro; e se o feser, que me non ualla. Et por estos seyscentos morauedís e rozín me era obligado Frey Lourenço, frade do moesteiro sobredito, segundo se contén en huma carta feita pelo dito notario. Et dou a o dito abbade e os bees do dito moesteiro e o dito Frey Lourenço desto que dito he por liures e por quitos. Et renunçio a carta da obligaçón que me por ello mandou faser o dito Frey Lourenço se pareser que non ualla nen me possa della aiudar en nenhum tempo. Testemoias: Frey Martino, celareyro de Montederramo; Domingo do Campo, de Mouraços; Frey García, frade de Montederramo; Iohán Rodeyro, ome de dom abbade de Montederramo; Martín Fernans, çapateyro,morador en Oymbra. Eu Durán Fernans, notario público del rey en Monterrey, que esta carta fiz escriuir e en ela fiz meu signo que tal este (Hay un signo).
Tiene relación este número con el Nº 20 de Carpeta 1492.

Carpeta 1493. Nº 2                                                             

Era de mill e CCC e sesenta e noue annos, sesta feyra....dia....             
Conuszuda cousa seia a quantos esta carta viren como eu Fernan Méndes morador en Monterrey...que he no ual...moller do dito Fernan Méndez damos da nossa propia uoentade e sen premyo nihuma e sen nihum engano e de nossa boa uoentade damos a o moesteiro de Santa María de Montederramo todos quantos bees nós auemos e outros se....de nosso finamento en Monterrey e en seu alfoz non...fillos lydimos  saluo ende o quinto que reteemos en nós.Et esta doaçon damos a o dito moesteiro de Santa Maria de Montederramo por a moyta ajuda que nos deu e o abbade do dito moesteiro fez. Et nós ditos Fernan Mendes....en o çimiterio do dito moesteiro de Santa María de Montederramo a ora do nosso finamento. Et se nos finarmos....que o dito don abbade e o conuento do dito moesteiro...nos e nos teuen ora o dito moesteiro de Santa María de Montederramo ou o frade que estouo en a grania...a o dito moesteiro e nos deiten en o çimyterio....Et outorgamos...se que....dito he....por contrario nós nen outra por nós en...juycio nen fora del, e se o fizermos nós ou outro no nosso nome, outorgamos que nos non ualla, nen seiamos...ante...meyrino nen ante outro juyz, nen....o sobredito Frey abbade do dito moesteiro de Santa María de Montederramo Fernan Méndez e a sua moller María Martis por nossos....do dito moesteiro en quanto ben  ....en o dito moesteiro de Santa María de Montederramo. Et que esto seia certo, mandamos ende fazer carta a Lourenço Peres, notario de Monterrey, et que a desse a o dito moesteiro de Santa María de Montederramo.Testemoias que foron presentes chamados e rogados por esta... perlado  de...morador en...Johan Fernans...Johan de Naue, alfayate, Johan Martis,.Eu Lourenço Ruis, notario sobredito que esta carta escriuy e foý presente e en ela fiz meu signo que tal este...

Carpeta 1493. Nº 3                                                             

Sabean todos quantos esta carta viren, leeren, ouviren como na era de mill trecentos e seseenta e noue annos, dez dias de março, en presença de min Afonso Peres, tabelión del rey en Chaues, e das testemoias que adeante son escritas...que foy de García Peres, de Vilacide da par...e Johan García, fillo do dito García Péres mostraron a min tabelión e leer fezeron hua manda feita e escrita por mao de Gonçalo Martiz, tabelión que foy de Chaues, e asinaada de seu sinal, segundo en elha dezía e parecía, na qual manda, entre as outras cousas, he conteudo e escrito que dizía assy:
“Iten, mando a Santa María de Montederramo hun casal que está en Vilharinho o qual foy de...e os...Dominga...[fillo]do dito García Peres e sua testamenteira e o o dito Johan García, filho do dito García Peres e seu testamenteiro, segundo na dita manda dizía, era conteudo e escrito, e outrosí Johan García que e casado con a filha do dito Garcia Peres diseron que lhe outorgaua o dito casal asy como na dita manda dizía e era conteudo e escrito e que lho desembargaua, e que lhe mandaua a o dito moesteiro que entrase en pose del a monte e a fonte, feito e por fazer, asy como o dito García Peres avja e como lho leixou na dita sa manda. Das quaes cousas Frey Pero, frade do dito moesteiro de Montederramo, pediu a min tabelión hua....por outorgamento dos  susoditos cabeçeiras e filhos. Feita foy a carta en Chaues no día e era de suso dita, na Rua de Santa María. Testemoias que a esto presentes foron: Domingo Carualho, carniceiro  Domingo García, pregoeiro.e Johan Peres, peliteiro jenro de Martín Peres a Pinheira,todos de Chaues  Frey Pero outro frade do dito moesteiro e outros e eu Affonso Peres, tabelión del rey en Chaues, a esto presente foy e esta carta a rogo dos sobreditos por miha mao escriuí e meu sinal hy pugin que tal e. En testemuyo de uerdade. (Hay un singo)
(Abajo dice: X soldos pagan).

Carpeta 1493. Nº 4                                                  

In Dei nomine. Amen. Conoscan quantos esta carta viren, como eu Gonzaluo Fernandez, fillo de Fernan Esteuan e de María García, vendo e dono a Saluador por min e por myas bens gaanados e por gaanar a vos Fernán Garcia de Senha e a uossa moller dona María Lopes todos quantos erdamentos eu ey e meu padre e mya madre auían e de...nos perteecía en Rauaal...de Bergara e en todos seus termos, a montes e a fontes feyto e por fazer, con entradas e con seydas, áruores e terras....con todas sas perteencias,uos que o aiades por sempre iamays e façades nel como de uosso erdamento propio uós e todolos que uossos bees endeante[aian] por preço nomeado que a nós e a uós prougo por seys mill marauedís que de uós recebí e de que soy ben pagado, que nada non ficou por pagar. Et renunçio...dos ditos morauedís, que eu nen outro por min non possamos...e foron en meu poder todos...conosco ben que foý pagado deles. Et por esto seer mays firme e non viir en dúbida, rogey a Esteuo Fernans, tabelión del rey en Bergara, que fecesse ende esta carta con seu signal. Testemoias que presentes foron Mendes,Afonso Meendes e Fernán Meendes, seus fillos, García Fernans, seu yrmao, Domingo Peres, juys. Roy Migueles, Afonso Vidal, Johan Peres, çapateiro da correidoyra. Afonso Eanes, seu fillo, e outros moytos. Et eu Esteuoo Fernans, tabelión sobredito, por mandado do sobredito Gonçaluo Fernans, esta carta con mia mao propia escriuí e meu sinal en ella fiz que tal he. En testemuño de uerdade. Feito en Bregancia, dous días de setembro era Mª CCCª XXXX este treslado da carta sobredita a qual era escrita en purgameo et signada do signo de Esteueo Fernans, notario sobredito, segundo por ela aparecía, o qual treslado foy feyto en Allaris tres días de mayo,era de mill e CCC LXVIIII anos. Testemoias que foron presentes: Gonçaluo Eanes, juys dAllaris, Gonçaluo Martis e Pero Eanes, seu tyo, Gomes Martin, morador en Allaris. Et eu García Eanes, notario dAllaris e de Limia, en lugar de Afonso Eanes, notario del rey nos ditos lugares, que presente soo e o fiz escrivir en mya presença por mandado e autoridade de Pero Eanes, juys dAllaris, e a pedimento de Frey Pero, monge do moesteiro de Santa Maria de Montederramo, o meu singo ý fiz

In Dei nomine. Amen. Conoscan quantos esta carta viren que eu Saluador Meendes, de Rauaal, tutor de Fernán Neto e de María Peres, da Portela, e eu Aldora Peres, filla da sobredita María Peres e de Pero Johanis, vendemos e devemos asaluar por nós et por nosos bees et por llos beens dos ditos a uós Fernán García, de Seabra et a donna María Lopes,uossa moller,todo o que os....María Peres e de Pero Johannis.Et todolos que uossos bees erdaren e façades dela como de uosso erdamento propio por preço nomeado quareenta morauedís que de vós recebimos et de que somos ben pagados. Testemuyas: Pero Eanes,Roy Lourenço, escudeiro Fernán Fernans, escudeiro de Bregança, marido de María Peres, Fernán Peres Ares García, escudeiro, e outros moytos. Et eu Esteuo Ferrans, tabalión del rey en Bergança fis ende esta carta con o meu signal que tal he en testimoio de uerdade. Feyta en Bregança primeiro día dabril, era de mill e CCC e seseenta et VIII annos.Et este treslado da carta sobredita a qual era escrita en           
pergameo et signada do signo de Esteuo Fernans, notario sobredito, segundo por ela aparecía, o qual treslado foy feyto en tres días de mayo, era de mill e CCC LXIX annos. Testemoias: Gonçalo Eanes, juys dAllaris, Gonçalo Martis e Pero Eanes, seu tyo. Gomes Martís.Et eu García Eanes, notario dAllaris e de Limia en lugar de Affonso Anes, notario del rey nos ditos lugares, que presente foý e o fis escriuir en mya presença por mandado e autoridade de Gonçalo Eanes, juys dAllaris, e a pedimento de Frey Pero, monge do moesteiro de Santa María de Montederramo e  meu signo ý fiz

Sepan quantos esta carta viren como yo Gomes Martis, notario público del concello de la poba de Senabria, aché en o registro de Esteuan Péres, notario que foy deste lugar, una nota escrita por sua mano en a qual nota recontaua asy que Martín Dias uendera a Fernán García de Seabra e a sua moller donna María Tado quanto erdamento auya en Vilariño e en sus termos, cassas, terras con quantos ý a ela perteecentes e perteecer deue por vinte morauedis que a recebeo por ele,de que se otorgó por ben pagada e obrigárasse a saluar co dito a todo, tempo. Los omes que estauan presentes: Aluar Martis, Pero Fernans, Diego Dias, Pero García, de Santa Colomba, et el notario sobredito, de la qual nota Fernán García pedióme que poys Esteuan Peres, notario, era pasado e lle non dio carta,que lle sacasse yo ende esta con myo sygno et yo a su pidimento e porque mi la nota sobredita e so çierto por mandado de los ditos alcaldes la escriui e fis en ela myo signo tal por testemuyo de uerdade. Feyta foy la nota XXIII días de octubro, era de mill e CCC et trinta e quatro annos. Feyta esta carta quince días de setembro, era de mill e CCC e quarenta annos. Este he traslado da carta sobredita a qual era escrita en purjemeo e signada do sygno de Roy Martis, notario sobredito, segundo por ela apareçía, o qual treslado foy feyto en Allaris tres días de mayo, era de mill e CCC LXVIIII anos. Testemoias: Gonçalo Eanes, juys dAllaris, Gonçaluo Martís, Pero Eanes seu tyo, Gomes Martis, escriuan, morador en Allaris. Eu García Eanes, notario dAllaris et de Limia, en lugar de Afonso Anes, notario del rey nos ditos lugares,et o fiz escriuir en mya presença por mandado e outoridade de Gonçalo Eanes, juys dAllaris, e a pedimento de Pero, monge do moesteiro de Santa María de Montederramo e mey signo ý fis (Hay un signo)

In Dei nomine Amen. Sepan quantos esta carta viren como yo Domingo Machs,clérigo, per llo poder que ey de myo yrmao Gomes Machs. por una petiçon que del tengo, vendo a uós Fernán Gomez, de Senabria e a uostra muger doña María,duas terras Una jas hú dicen la Suella del Carrabone contra las de Pero con terra deste Fernan García que foy mya e con terra della yrmandade de Fernan Lopes de Castro et la outra terra yaz....que Fernan García auía de pared con este Gomes Machs. de parte con terra que foy de Esteuan Peres, notario. Estas terras asy pernumeradas uos uendo e uos outorgo por cento e sesenta e cinqo masrauedís que me destes port ellas de que me outorgo por ben pagado sen contradicón ninguna, e renunçio a excepción del mal engano e del....no reçebudo nin contado. Et desde oy día endeante de su jur e de su poderío sean desalidos e en lo uestro jur e no vestro poderío sean entrados, que fagades delos e en elos todolo que uós quiserdes asy como de lo uestro mismo. Se por auentura Gomes Machs. ou outro por nome dél contra esta uendiçom que uos yo fago quisiere passar ou venir en alguna manera, otorgo que uos peyte CCCXXX morauedís desta misma moneda por nome de pena et dobrare outro tanto quanto demandare en tan bon lugar ou en mellor, e la pena pagada, esta uendiçion permanesca firme pra todo tempo. Demás, obligo a Gomes Machs. e a todos sus bienes de uos estas terras saluar e defender de quenquer que uos llos demande; a todo tempo. Et porque esto sea firme, rogey a Payo Martis, notario público del concello della Puebla de Senabria, que uos fesiese ende esta carta con su sygno. Yo Payo Martis, notario ia dito, a su rogo e porque foý presente, la escrivi e fis en ela myo signo tal por testemoio de uerdade. Feyta primeiro día de stembro, era de mill e CCC e quarenta annos, presente Pero Peres, alcall., Roy Lco, Esteuan Ferrans, Diego Dies, Afonso Adrans, clérigos, Roy Martis, escudeiro. Este he treslado da carta sobredita. Foy feyta en Allaris, tres días de mayo, era de mill e CCC LXVIIII annos. Testemoias: Gonçalo Eanes, juys dAllaris, Gonçalo Mendes, Pero Eanes, seu tyo, Gomes Martis, escriuan, morador en Allaris. Eu García Eanes, notario en Allaris e na terra de Limia, en lugar de Afonso Anes, notario del rey nos ditos lugares, que presente foý e o fis escriuir en mya presença por mandado e outoridade de Gonçalo Eanes, juys dAllaris, e a pedimento de Frey Pero, monge do moesteiro de Santa María de Montederramo, e meu signo ý fis.

In Dei nomine.Amén. Sepan quantos esta carta viren como yo Johán Peres, escudeiro, morador en Quintaniella de Candrey, pello poder que eu ey que me dio Tereyia Ruis, mya moller, por sua carta pra uender vm casal de erdade que ela á en San Miguel de Bidueyra, e todo quanto outro erdamento ý auemos e en su término et pra receber la paga, vendo a uós Fernán García, de Seabra, e a uossa moller donna María este cassar e todo el outro erdamento sobredito que nós auemos en San Miguel de Bidueyra e en sus términos; estos erdamentos con casas e con solares, con terras, con pastos e con montes, con fontes, con deuisas, con entradas, con salidas e con quanto a nós ý perteece e perteecer deue, uos vendo e vos outorgo por tresentos e trinta marauedís que me destes por eles de la gerra a sete soldos e meo el marauedí, que distes por eles, de que me outorgo por muy ben pagado sen contradiçon ninguna, et renuncio la eyçepçon del mal engano e del....non recebido nin contado. Et des oy endelante, estos erdamentos asy pronomeados, de nostro jure e de nostro poderío sean salidos e en o vestro jure e en o uestro poderío sean entrados, que fagades delo e en elo todo lo que uós quiserdes como de lo vestro mismo. Et se por uentura nós mismos ou outro por nome de nós contra esta vendiçion que uos yo fago quiser pasar ou venir en alguna manera, outorgo que uos peytemos seys centos et sesenta marauedís desta misma moneda por nome de pena, e dobremos outro tanto quanto demandarmos en tan bon lugar o en mellor, e la pena pagada, esta uendyción remanesca firme pra todo tempo. E demays obligámosnos por nós e por todos nosos bienes de uos estos erdamentos saluar e defender a todo tempo de quenquer que uo los demande. Et porque esta uendición sea mays firme e non uenga en dubda, rogey a Esteuan Peres, notario público del concello della Pobla de Senabria, que uos fezese ende esta carta con su sygno. Et yo Esteuan Peres, notario del concello sobredito, a su rogo e porque foý presente a esta uendiçion, porque vy la carta sobredita la qual entregou Johán a Fernán García, escriuy esta carta por mya mao e fis en ela myo sygno tal, por testemuyo de uerdade. Feyta cinqo dias de oytubre, era de mill e CCC e XXX e tres annos, presentes Johan Peres e Alfonso Peres,clérigos, Diego Dias, Lourenço Pelaez, escudero.Et porque esto sea firme,rogey a Pay Martís, notario público del concello della Puebla de Senabria que nos feziese ende esta carta con su sygno. Yo Pai Martis, notario ia dito,a su rogo e porque foy presente la escriuy e fis en ela myo sygno tal por testemuio de uerdade. Feyta primeiro día de setembro, era de mill e CCC e quarenta annos presente Pero Peres alcall Roy....Esteuan Ferran,Diego Días Alfonso Adrans,clerigos Roy Martis escudeiro. Et este treslado da carta sobredita foy feyta en Allaris tres días de mayo, era de mill e CCC  LXVIIII annos. Testemoyas García Eanes juys dAllaris,García....Pero Eanes seu tyo Gomes Martis escriuan morador en Allaris. Eu García Eanes, notario en Allaris e en terra de Limia en lugar de Afonso Anes, notario del rey nos ditos lugares que presentes foron e o fis escriuir en mya presença por mandado e outoridade de García Gomes juys dAllaris e a pedimento de Frey Pero monge do moesteiro de Santa María de Montederramo e meu signo y fis.
Sabean quantos esta carta viren como eu Sancho Ruis, escudeiro, morador en Mana,vendo et deuo saluar por min e por todos mios bees móviles e rays a todo tempo a uós Fernan García, de Senabra, e a uosa moller donna María Lópes todo quanto erdamento eu aio en Prado de Caualos e en seus términos sú u sygno de Santa María de Viana e de Santo Andrey de Bembibre e de Santo Adriao de Solueyra;e todo este herdamento uos uendo e outorgo con todas suas dereyturas e perteenças a monte e a fonte por preço nomeado duzentos e trinta morauedís da moeda del rey don Fernando, de que me outorgo por ben pagado de todo, e non ficou por pagar. Et que esto seia firme e non vena en dulda, rogey a Martin Peres, notario público del infante don Filipe en Viana que desta uençion uos fezesse fazer ende hua carta e posese ý seu sygno en testemoyo de uerdade. Feita XXIIII dias de setembro, era de mill e CCCXL annos. Foron presentes: Johán Peres, de Viana, Johán Rois e Pero Peres, carniceiros, Pero Eanes, clérigo.Eu Pero Martin, clérigo, escriuí esta carta por mandado de Martín Peres, notario sobredito, et eu Martín Peres, notario que presente foý e a rogo do dito Pero Rois esta carta fis escriuir e pus en ela myo signo que tal este, en testemuyo de uerdade. Este treslado da carta sobredita a qal era escrita en pergameo e synada do sygno de Martín Peres, notario sobredito, segundo por ela apareçia, o qal traslado foy feyto en Allaris tres días de mayo, era de mill e CCCLXIX annos. Testemoyas: Gonzalo Eanes, juys dAllaris, Gonzalo Martis, Pero Eanes seu tio, Gomes Martis, escriuán, moradores en Allaris. Et García Martis, notario dAllaris e de Limia, en lugar de Afonso Anes, notario del rey nos ditos lugares que presente foý e fis escriuir en mya presença por mandado de Gonzalo Martis, juys dAllaris, e a pedimento de Frey Pero, monge do moesteiro de Santa María de Montederramo e meu sygno ý fis.

Sepan quantos esta carta virren como yo Martín Peres, de Trosso,de Bregançia, vendo a uós Fernan García, de Senabria e a uestra muller donna María una terra que ey en esa aldea e en ese término que ias en o lugar que dizen Peredo e departe con terra de Martín Johanis, de Oirreyro e de la otra parte con terra de don Tomey de Vila e de sus fillos e de la outra con Domingo Martis, clerigo e con la quintana que dizen de Fondo de Vila. Esta terra asy pronomeada vos uendo e outorgo por ciento e cinquenta morauedís, a VIII soldos el marauedí, que me destes de que me outorgo por ben pagado sen contradiçon; e des oy dia endeante do myo jure e do myo poderío sea salida e no uestro juro e no uestro poderío sea entrada, que fagades dela e en ela todo lo que uós quiserdes, asy como de lo uestro mismo e que lla aiades por uestra libre e quite pra sempre iamays, que yo nen outro por o nome de min uenga nen passe contra esta uendición en ninguna manera a todo tempo, e se contra pasase ou vesse, que uos peyte tresentos marauedís por nome de pena. E me obligo por min e por todos mios bens de uos esta terra saluar e defender de quenquer que uola demande, a todo tempo. E desto rogey a Pay Martis, notario público del infante don Filipe en a Pobra de Senabri que uos fezese ende esta carta con su sygno. E yo Pay Martis, notario ia dito, a so rogo e porque foý presente, la escriuy e fis en ela meu sygno tal por testemoyo de uerdade. Feyta XVI dias de nouembro, era de mill e CCC e quareenta e un annos. Presentes: Domingo Aparicio,Miguel Esteves,Johan Lasso, Tomey Pulles e Tomey Dias, de Outeiro, Lourenço Vermuys Martiño, fillo de Martín Peres, Johan García, de San Martiño, moordomo. Este he treslado da carta sobredita a qal era escrita en purgameo e synada do sygno de Pay Martis, notario sobredito, segundo por ela apareçia, o qal treslado foy feyto em Allaris tres días de mayo, era de mill e CCC LXIX annos. Testemoyas: Gonzalo Eanes, juys dAllaris. Gonzalo Martís. Pero Eanes seu tio. Gomes Martís, escriuan, moradores en Allaris. Eu García Eanes, notario dAllaris e de Limia en lugar de Afonso Anes, notario del rey nos ditos lugares, que presente foy e o fiz escriuir en mya presença por mandado e outoridade de Gonzalo Anes, juys dAllaris, e a pedimento de Frey Pero, monge do moesteiro de Santa María de Montederramo e meu sygno ý fiz.

Sabean quantos esta carta viren como yo Roy Martis, notario público del concello de la Pobra de Senabria, en os registros de Esteuan Peres, notario que foy deste lugar, una nota escrita por su mano. El tenor de la nota dizia asý, que María de Vilariño con outorgamento de su marido Fernan Paes, venderon a Fernán Garcia, de Seabra e a su muger donna María, todo quanto erdamento auían en Vilarino, e en Reatos, e en Tuy Verde e en seus términos, casas e terras deuissas, entradas e salidas quanto ý a ela perteece e perteeçer deue por setenta morauedís que recibió por eles, de que se outorgou por ben pagada, e obrigóse de le llos saluar por sý e por sus bees. Los omes que foron presentes: Diego Plls. alcall., Esteuan Fernans, Pero Bertolameu Esidro Peres, carniceiros, Pay Martís, notario sobredito. Feyta XXII días de março, era de mill e CCC XXXVI annos. Da qal nota, Fernan García pedióme que lle sacase ende esta carta, poys que Esteuo Peres era finado e non lle la dera. E yo, a su pedimento e porque vi la nota sobredita, fice ende carta e por mandado de llos alcaldes la escriuí e fiz en ela mio sygno tal, por testemoyo de uerdade. Feita XII días de setembro, era de mill e CCC e quarenta annos. Este e treslado da carta a qal era escrita en purgemeo e synada do sygno de Pay Martís, notario sobredito, segundo por ela apareçia, o qal treslado foy feyto en Allaris tres días de mayo, era de mill e CCC LXI annos. Testemoyas: Gonzalo Eanes. Gonzalo Martís. Pero Eanes seu tio. Gomes Martís, escriuán,moradors en Allariz.Eu García nartísnotario dAllariz e de limia,en lugar de Afonso Eanes,notario del rey nos ditos lugares que preenete foy e o fiz rdvtivir en mya presencia por mandado e outoridade de Gonzalo Martís,juyz dAllariz a pedimento de Frey Pero,monge do moeteirto de Santa María de Montederramo,o meu sygno ý fiz

Sepan quantos esta carta viren que eu Pero Johannis, de Viana,ensembra con mya moller María Lourença, vendemos e deuemos asaluar por nós e por todos nosos bens mobles e rays a todo tempo a uós Fernan García,de Seabra e a uosa moller donna María e a toda uossa uoz pra sempre, toda vna viña que nós auemos no lugar hú chaman O Val do Oso sú sygno de San Martiño de Çelaueente, como ias con seu baçello e con sua....da do monte e con quanto herdamento que nós ý auemos e con vna tynalla e con a meadade do lagar que nós ý fezemos. Toda esta viña sobredita con seu baçelar e con sua frontada do monte e con estas[herdades]sobreditas, uos uendemos e outorgamos por presso nomeado quatro mil morauedís da moeda del rey dom Fernando de oyto en soldo o marauedí, de que nos outorgamos por ben pagados de todo, que ren non ficou por pagar. Et que esto sea firme e non venga en dulda, nós os ditos Pero Johanis e María Lourença rogamos e mandamos a Martín Peres, notario público do Infante dom Filipe que         uos  fezese esta carta sú seu sygno. Feyta dez e sete días de março, era de mill e CCC e trinta e noue annos. Foron presentes: Pero Gomez,Rois, escudeiro, Pero Velasques e Fernán....Afonso Perez, de Çamora, Johan Peres e Pero Eanes, clérigos, Sauastiao Migueles, carniceiro. Et yo Johan Alfonso, notario de Viana, la escriuí por mandado del dicho Martín Peres notario. Et yo Martin Peres, notario ia dito que presente foý e a rogo dos  ditos Pero Johannis e María Lourença fiz escriuir esta carta e pus ý en ela myo sygno que tal est en testemuyo de uerdade. Este he treslado da carta sobredita a qal era escrita en purgemeo e sygnada do sygno de Martin Peres, notario sobredito, segundo por ela apareçía, o qal treslado foy feyto en Allaris, tres dias de mayo, era de mill e CCC LXIX annos. Testemuyas: Gonzalo Eanes, juys dAllaris, Gonzalo Martís e Pero Eanes seu tio, Gomes Rois, escriuán e morador en Allaris. Et eu Gonzalo Martís, notario dAllaris e de Limia, en lugar de Afonso Anes, notario del rey nos ditos lugares, que presente foý e o fiz escriuir en mya presença por mandado e outoridade de Gonzalo Anes, juys dAllaris e a pedimento de Frey Pero, monge do moesteiro de Santa María de Montederramo, e meu signo y fiz

Conuçuda cousa seia a quantos esta carta viren que eu Saluador de Man Feyta e eu Tereyia Rois sa moller uendemos e deuemos asaluar por nos e por nosos bees a....García,cauallero de Seabra,e a sa moller donna María todo aquel erdamento que nós auemos en Terroso e en seu termino a monte parte feyto e por fazer con sas entradas e seydas e con sas perteenças por seys centos morauedis que nós deles recebimos e de que somos ben pagados. E este erdamento lles uendemos que o aian por sempre et façan del todas sas uoentades como de seu erdamento propio.Testemoyas presentes foron Marchus Peres  Pero Aluares e Martín Mes,carniceiros de Bregança,Aparicio de Terroso, Diego Peres, de Colmelas, Jullanto (?) Dias, de Bergança. Et eu Fernan Lopes, tabalión del rey en Bergança, nesto presente foý e por mandado dos ditos uendedores esta carta escriuí e en ela pugen meu sygnal que tal he en testemuyo de uerdade. Feyta en Bragança XXI dias de mayo, era de mill e CCC XL e hum annos. Este e treslado da carta sobredita a qal era escrita en pergameo e synada do syno de Fernan Lopes, notario sobredito, segundo por ela aparecia, o qal treslado foy feyto en Allaris tres días de mayo, era de mill e CCC LXIX annos. Testemuyas: Gonzalo Eanes, juys dAllaris. Gonzalo Martís e Pero Eanes seu tyo, Gomes Martís, escriuán, moradores en Allaris. Eu Gonzalo Anes, notario dAllaris e de Limia, en lugar de Afonso Anes, notario del rey nos ditos lugares, presente foý e o fiz escriuir en mya presença por mandado e outoridade de Gonzalo Martís, juys dAllariz e a pedimento de Frey Pero, monge do moesteiro de Santa María de Montederramo, e meu sygno y fiz.

Conuçuda cousa seia a quantos esta carta viren que eu Martín Johanis, de Meyxeendo e eu María Johanis sa yrmaa, fillos de Johan Barenus e eu Johan Barrera con eles, uendemos e deuemos asaluar por nós e por nosos bees a Fernan García, cauallero, e a sa moller donna María, hua terra e o noso quiñón do monte que ias en termino do Leyros ú dizemos Val de Changado como departe con Antón Peres e con o bacelo que foy de Esteuan Leageyto e con o monte de Rauaal, por treenta marauedís que nós delles recebimos e de que somos ben pagados. Et este erdamento lles uendemos que elles que o aian e o posuyan pra sempre e façan dél todas sas uoentades como de seu erdamento propio. Testemuyas que foron presentes: Johan Lourenço, escudeiro de Bordía, Pero Gomez caualeiro de Giraldo, Anes Ferrans,caualeiro de Castrellos, Pero Lourenço, carniceiro, Diogo Johanis, de Chantacento. Et eu Fernán Lópes, tabalión del rey en Bragança, a esto presente foý e por mandato dos ditos uendedores esta carta escriuí e en ela pugen meu synal que tal he en testemuio de uerdade. Feyta onse días dabril, era de mill e CCC XL e dous annos. Este he treslado da carta sobredita a qal era escrita en purgameo e signada do sino de Fernán Lopes, notario sobredito, segundo por ela aparecía, o qal treslado foy feyto en Allaris tres días de mayo, era de mill e CCC e LXIX annos. Testemuyas: Gonzalo Eanes, juys dAllaris, Martin Martis, e Pero Eanes seu tyo, Gomes Martis, escriuan, moradores en Allaris. Eu Gonzalo Anes, notario dAllaris e de Limia en lugar de Afonso Martis, notario del rey nos ditos lugares, que presente foý e o fiz escriuir en mya presença por mandado e outoridade de Gonzalo Martís, juys dAllaris e a pedimento de Frey Pero, monge do moesteiro de Santa María de Montederramo, e meu sygno ý fiz.

In Dei nomine. Amen. Sepan quantos esta carta viren como yo Domingo Machs,clérigo, vendo a uós Fernan García,de Seabra e a uosa moller donna María todo herdamento que yo ey su campana de Santa María de la Pobra de Senabria e de Santa María de la Vega e en sos términos con quanto ý a min perteeçe e pertenecer deue por sitecientos morauedis a ocho en soldo o marauedí de que me otorgo por ben pagado sen outra contradicion ninguna. Et renunçio la eyçepcom del mal engano e del auer....non recebudo....endeante este erdamento e todo quanto yo ey en Megide asy pronumerado de myo jur e de myo poderio sea salido e en o jure e en o uestro poderio sea entrado que fagades del e en el todo asy como de lo uestro mismo. Se por ventura yo mismo o outro por nome de min contra esta venda que uós ý fago quisese passar o venir en alguna manera, outorgo que uos peyte mil e quatrocientos morauedis deste misma moneda por nome de pena e dobrar otro tanto quanto demandasse en tan bo lugar o en mellor. La pena pagada, esta vençon remanesca firme por todo tempo. Demays obligome por min e por todos myos bens de uos este erdamento saluar e defender de quenquer que uolo demande a todo tempo. Et que esto seia firme, rogey a Roy Martis, notario publico del conçello de la Pobra sobredita que uos feziese ende esta carta con su syno. Et yo Roy Martis, notario ia dito, a su rogo e porque foy predente,ls escriui e fiz en ela myo signo tal por testemuyo de verdade.Feuya XIX días ded junio,era demill e CCC e hun annos.Presentes Pero Pérez,alcalde,Pero Díaz,de castro e Fernan Días,Marcos Dias,carnicero e Diego Pelaes que foy alcalde,Esteuo Ferrans,clérigo.Este he traslado da carta sobredita a qal era escrita en pergameo sygnado co sygno de Roy Martís,notario sobredito,segundo por ela apareeía,o qal treslado foy feyto en Allaris s tres díss de mayo,era de mill e CCC LXIX annos.Testemuyas Gonzalo Eanes,juyz dAllaaris,Gonzalo Martís e....Eanes seu tio,Gomes Martís,escrivan,moradores en Allaris.Eu Gonzalo Martís,notario dAllaris e de Limia en lugar de Afonso Eanes,notario del rey nos ditos lugares,que presente foy e o fiz escriuir en mya presença  por mandado e outoridade de Gonzalo Martís,juyz dAllaris,e a pedimento de Frey Pero,monge do moesteiro de Santa María de Montederramo,e meu signo ý hiz

Conoscan quantos esta carta viren como eu Mayor Martís, muller que foý de Esteuan Fernans, caualeiro de Tacal, de meu...e sen prima nehúa, outorgo a uós Fernán García, de Seabra, e a uosa moller donna María, a uenda que a uós fez meu marido Esteuo Fernans, dúa viña que eu e él auiamos en Baçal asy como reconta en húa carta feyta por mao de Afonso Peres, tabalión de Bregança; e este outorgamento faço porque sóo ben certa que esta viña foy uendida pra pagar dévedas que eu e o mau marido Esteuan Fernans deuíamos e porque el foy ben pagado de todo o preço que en a dita carta se contiña et dou por firme e por estáuel a dita uenda da dita viña pra sempre. Et prometo.non contra ela uiir en ningún tempo por min que non valla et toda.....este outorgamento que eu faço e a uenda que fez o dito meu marido da dita viña,que fique firme e estáuel pra sempre. Testemuyas: Pero...,caualeiro de Seabra, Afonso Peres,caualeiro, Pero Eanes, alcalde de Baçal, Roy Martis, escudeiro, yrmao do dito donno Esteuo Fernans, escudeiro, Fernan Lopes, de Baçal. Et eu Fernán Eanes, público tabalión del rey en Bregança, a esto presente foý e por mandado da dita Mayor Martis esta carta escriuí e en ela meu synal fiz que tal es en testemuyo de uerdade. Este he treslado da carta sobrerdita a qal era escrita en purgemeo e synada do sygno de Fernán Martis, nota......a min perteeçe e perteecer deue por seys centos morauedis que me destes por ele de que me outorgo por ben pagado sen contradiçon ninguna,e renunçio la eyçeptoni del mal engano e del....non recebido nen contado et desde oy dia endeante de myo jure e de myo poderio sea salido et en o uestro jure et no uestro poderio sea entrado para que fagades del e en el todo lo que uós quiserdes asy como de lo uestro mismo.Se por uentura eu ou outro por nome de min contra esta uendiçon que uos yo fago quisese passar o venir en alguna manera,otorgo que uos peyte mill e dusentas desta.....de pena e dobrar outro tanto quanto demandasse en tan ben lugar o en mellor. Et la pena pagada,esta uendiçon remanesca firme pra todo tempo. Demas obligome por min e por todos mios bens de uos este erdamento saluar e defender con dereyto de quenquer que uo lo demande a todo tempo.E que esto seia firme,rogey a Pay Martis notario público del concello de la Pobra sobredita,que uos fezese ende esta carta con su sygno. Et yo Pay Martis,notario sobredito,a su rogo e porque foy presente la escriyí e fiz en ella myo signo tal por testemuyo de uerdade. Feyta XIX días de junio, era de mill e CCC e hun anno presentes Pero Peres alcalde  Pero Dias de Castro  Fernando Dias,Marcos Dias carnicero  Diego Pellaes que foy alcalde  Esteuo Ferrans,clérigo - Martin Marano Ferro. Este he treslado da carta sobredita a qal era escrita en purgemeo sygnada do sygno de Pay Martis,notario sobredito, segundo por ela apareçia o qal treslado foy feyto en Allaris a tres días de mayo, era de mill e CCC LXIX annos. Testemuyas Gonzalo Eanes juys dAllaris  Gº Martis e...Eanes seu tio  Gomes Martis escriuán,moradores en Allaris. Eu Gº notario dAllaris e de Limia en lugar de Afonso Eanes,notario del rey nos ditos lugares,que presente foy e o fiz escriuir en mya presença por mandado e autoridade de Gonzalo Martis,juys dAllaris,e a pedimento de Frey Pero,monge do moesteiro de Santa María de Montederramo,e meu sino y fiz......
Conoçuda cousa seia a quantos esta carta viren que eu Pero Días, e sa moller, con outorgamento de Tereyia Dias sa yrmáa, vendemos e deuemos saluar por nós e por nosos bens a Fernan García, caualleiro, de Seabra, e a sa moller donna Mar0ía, todo aquel erdamento que nós compramos da dita Tereyia Dias en Canygesa e en seu término, feyto e por fazer que lle a ela ficou de parte de Pero Reyxe seu marido que foy, tan ben de compra, como da rais, como de gaança, con entradas e seydas e deuisos e con todas sas perteenças, por duzentos morauedís que nós delles recebimos e de que somos ben pagados. Et este erdamento lles uendemos que elles que o aian e posuyan pra sempre et façan dél todas sas uoentades como de su erdamento propio. Testemuyas que presentes foron: Afonso Martís, alcalde de Scombade, Pero Peres, de Rauaal,carnicero, Pero Martís, criado de Afonso Yanes, de Meyxendo. Et eu Fernando Lopes, tabalión del rey en Bragança, a esto presente foý e por mandado dos ditos uendedores outorgantes e da dita Tereyia Dias esta carta escriuí e en ela puge meu sinal que tal he en testemoyo de uerdade. Feyta en Bragança sete dias de março, era de mill e CCC XL e tres annos. Este he treslado da carta sobredita a qal era escrita en purgameo e synada de sygno de Fernando Lopes, notario sobredito, segundo por ela apareçia, o qal treslado foy feyto en Allaris tres días de mayo era de mill e CCCLXIX annos. Testemuyas: Gonzalo Eanes, juys dAllaris  Gonçaluo Martís e Pero Eanes seu tyo. Gomes Martís, escriuan, moradores en Allaris. Eu Gonzalvo Martis, notario dAllaris e de Limia en lugar de Afonso Eanes, notario del rey nos ditos lugares, que presente foý e o fiz escriuir en mya presença por mandado e outoridade de Gonzalvo Martis Eanes, juys dAllaris, e meu signo ý fiz.

Sepan quantos esta carta viren como yo Roy Martis, notario publico del concello de la Pobra de Senabra, aché en os registros de Esteuan Peres, notario que foy deste lugar una nota escrita por su mano e el tenor de la nota dezía asy que Roy Dias e sua moller María Peres a Fernan García,de Seabra e a sua moller donna María todo quanto erdamento auian en Vilariño e en seus termios que foy de María Peres prima deste Roy Diaz todo este erdamento que esta María Peres auia en esta aldea e en sus termios casas, terras, entradas e saydas deste erdamento lles venderon e lles outorgaron por trinta e cinqo morauedis e obrigaronse de llo saluar por sy e por sas benes e otorgaronse por ben pagados dellos,Testigos que foron presentes Pero Mendes cauallero.Johan Lourenço,de Pedra Alua  Esteuo Ferrans clerigo  Diego Esteues  Pero Gil carnyceiros desta Pobra....e el notario sobredito....Fernan García pediome poys que Esteuo García notario era finado e lle non dera ende carta que lle sacasse ende esta carta con meu syno e yo asy su pedimento e porque vi lla nota sobredita e soo certo que non ouuera outra carta e por mandado dellos alcaldes la escrivy e fiz en ela my signo tal por testemuyo de uerdade, la qual carta foy feyta XV dias de agosto, era de mill e CCC XXXVI annos. Feyta esta carta doze dias de...era de mill e CCC XL annos. Este he treslado de carta sobredita a qual era escrita en purgemeo e synada do syno de Roy Martis notario sobredito segundo por ela apareçia, o qual treslado foy feyto en Allaris tres dias de mayo, era de mill e CCC XIX annos. Testemuyas Gonçaluo Eanes juys - Gonçaluo Mendes e Pero Eanes seu tyo Gomes Martis escriuan moradores en Allaris. Eu Gonçaluo Eanes notario dAllaris e de Limia en lugar de Afonso Eanes notario del rey nos ditos lugares que presente foy e o fiz ezcriuir en mya presença por mandado e outoridade de Gonçaluo Eanes juys dAllaris e a pedimento de Frey Pero,monge do moesteiro de Santa María de Montederramo,e meu signo ý fiz.

Sepan quantos esta carta viren como yo Eluira Peres, moller que foý de Vyvyán Peres, de Viana, ensembra con Martín Peres, clérigo meu fillo, vendemos e deuemos asaluar por todos nosos bees móvil e rayz, gaanados e por gaanar a todo tempo a uós Fernando García, de Seabra, moordomo mayor do Infamte don Filipe, e a uosa moller donna María Lopes e a toda uossa uoz pra sempre toda húa casa que nós auemos que está en o castello de Viana, a qual casa está entre húa casa de Johán Johanis e outra casa que foy de Pero Lópes, por preço nomeado duzentos trinta marauedís da moneda del rey dom Fernando, doyto en soldo o marauedí, que de uós recebemos e de que nos outorgamos por ben pagados de todo que ren non ficou por pagar. Et renunçiamos que non possamos ir por nós nen por outro en juyzo nen fora de juyzo, que pagandos non somos...et se o[quisermos quebrantar]que nos non valla nen seiamos oydos sobre ello en ninhua manera que seia. Et que esto seia firme et non vena en dulda, nós os sobreditos Eluira Peres e Martín Peres rogamos a Martín Peres, notario público do Infante don Filipe en Viana, que uos fezese vna carta desta uençon fecha sete días de setembro, era de mill e CCC XLIV annos. Testemuyas que foron presentes: Afonso,juys de Viana, Pero Veles, alcalde, Johan Lopes, escriuano, Diego Martin,Johán Jullaes, carnicero,Johán Péres, clérigo, Pero Arellan, todos moradores en Viana. Et eu Martín Peres, notario ia dito, que presente foý e a rogo das partes sobreditas fiz esta carta e pugen en ela mio signo que tal est en testemuyo de uerdade. Este he treslado da carta sobredita a qual era escrita en purgemeo e signada do syno de Martín Peres, notario sobredito, segundo por ela apareçia, o qual treslado foy feyto en Allaris tres días de mayo, era de mill e CCCLXIX annos. Testemuyas Gonzaluo Yanes, juys, Gonzaluo Martis e Pero Yanes seu tio, Gomes Martis, escriuano,moradores en Allaris. Eu Gonzaluo Eanes, notario dAllaris e de Limia en lugar de Afonso Anes,notario del rey nos ditos lugares, que presente foý e o fiz escriuir en mya presença por mandado e outoridade de Gonzalvo Eanes, juys dAllaris, e meu signo ý fiz.

Sepan quantos esta carta viren como eu Esteuan Ferrans caualleiro de Baçal vendo e deuo asalvar por min e por mios bees a uos Fernan García caualeiro de Seabra e a uosa moller donna María quantas viñas eu e mya moller Mayor Martis auemos en Baçal en o lugar que dizen O Villar con o prado que ý está como departe con Johan Peres e con Pero Rois e con a carreira por preço nomeado quatro mill marauedis de que foy ben pagado que ren non ficou por pagar. Estas viñas deuisadas le vendo con sas entradas e seydas daqui adeante lle dou o jur e possysen que faça delles toda sa uoentade como de seu propio et se pella aventura a dita mya moller ou algen por ela uos uereren a demandar as ditas viñas ou parte dellas que pellos outros mesus bees a salue as ditas viñas...como a dita mya moller sen contenda ninhua. Testemuyas que foron presentes Domingo Peres,Johan de Maço. Giral...Deanes,clerigo...tabalión,Lourenço...Et eu Lourenço Peres tabalión del rey en Bregança a esto presente foy e por mandado do dito Esteuan Ferrans con mya mao propia escriuí e en ela puge meu sinal que tal he en testemuyo de uerdade. Feyta en Bregança catorce días de juno, era de mill e CCC XL e tres annos. Este he treslado da carta sobredita a qual era escrita en purgemeo e sinada con syno de...Peres, tabalión segundo por ella apareçia o qual treslado foy feyto en Allaris tres días de mayo, era de mill e CCCLXIX annos. Testemuyas Gonçaluo Yanes, juys dAllaris  Gonçaluo Martis  Pero Yanes seu tio  Gomes Martis escriuan moradores en Allaris. Eu Gº Eanes,notario de Allaris e de Limia en lugar de Afonso Anes notario del rey nos ditos lugares,presente foy e o fiz escriuir en mia presença por mandado e outoridade de Gonçaluo Eanes juys de Allaris e meu signo y fiz.
In Dei nomine. Amen. Sepan quantos esta carta viren como yo Domingo Machs, clérigo vendo a uós Fernan García,de Seabra e a uosa moller donna María e en sos términos con quanto ý a min perteeçe e pertenecer deue por setecientos morauedis a ocho en soldo o marauedís de que me otorgo por ben pagado sem outro contradicion ninguno. Et renunçio la eyçepcom del mal engano e del auer non recebudo .....endeante este erdamento e todo quanto yo ey en Megide asy pronumerado de myo jur e de myo poderio sea salido e en o jure e en o uestro poderio sea entrado que fagades del e en el todo lo que....asy como de lo uestro mismo.Se por ventura yo mismo o outro por nome de min contra esta venda que uos y fago quisese passar o venir en alguna manera outorgo que uos peite mil quatrocientos morauedis deste misma moneda por nome de pena e dobrar otro tanto quanto demandasse en tan  bo lugar o en mellor. La pena pagada, esta vençon remanesca firme por todo tempo. Demays....        por todos myos  bens de uos este erdamento saluar e defender de quenquer que uolo demande a todo tempo. Et porque esto sea firme rogey a Roy Martis notario publico del conçello...que uos feziese ende esta carta con su syno. Et yo Roy Martis, notario iadito,a su rogo e porque foý presente, la escriui e fiz en ella myo syno tal por testemuyo de uerdade. Feyta VI dias por andar dagosto, era M e CCC e quareenta annos, presentes Gonçaluo Anes, presoneyro,Roy Lourenço, clerigo, Pero Martis, cauallero,Rodrigo Ferrans, escudeiro, Roy Gomez, escudeiro de Pero Lopes, Johan Yanes.Este he treslado da carta sobredita a qual era escrita en purgemeo e synada de syno de Roy Martis, notario sobredito, segundo por ela apareçia, o qual treslado foy feyto en Allaris tres días de mayo, era de mill e CCC  LXIX annos. Testemuyas: Gonçaluo Eanes, juys, Gonçaluo Martis e Pero Eanes seu tio, Gomes Martis, escriuano, moradores en Allaris. Eu Gonçaluo Eanes, notario dAllaris e de Limia en lugar de Afonso Anes, notario del rey nos ditos lugares que presente foý e o fiz escriuir en mya presença por mandado e outoridade de Gonçaluo Eanes, juys dAllaris, e a pedymento de Frey Pero, monge do moesteiro de Santa María de Montederramo, e meu signo ý fiz.

Sepan quantos esta carta viren como yo Roy Martis, notario pubrico del conçello de lla pobra de Seabra, aché en os registros de Esteuan Peres, notario que foy deste lugar, una nota escrita por su mano, fecha en esta manera
"In Dei nomine. Amen. Sepan quantos esta carta viren como yo Domingo Machs., clérigo, vendo a uós Fernán García, de Seabra e a uestra muger todo quanto erdamento yo ey en a Pobra de Seabra e en seu términos.(Es el mismo documento transcrito anteriormente)

Sepan quantos esta carta viren como yo Roy Martis, notario publico del conçello de la Pobra de Senabra, aché en o registro de Esteuan Peres, notario que foy deste lugar una nota escrita por su mano e el tenor de la nota dezia asy que Roys Dias e sua moller María Peres venderan a Fernan García, de Seabra e a sua moller donna Maria todo quanto erdamento auian en Vilariño e en seus termios que foy de María Peres, prima deste Roy Diego; todo este erdamento esta María Peres auia en esta aldea e en sus termios casas, terras[con suas]entradas e saydas...deste erdamento lles venderon e lles outorgaron por trinta e cinqo morauedis e obrigaronse dello saluar por sy e por sas benes, e otorgáronse por ben pagados dellos. Que que foron presentes: Pero Mendes, cauallero, Johan Lourenço, de Pedra Alua, Esteuo Ferrans, clérigo, Diego Esteues, Pero Gil, carnyceiros desta Pobra de Seabra e el notario sobredito. E desta nota Fernán García pedióme poys que Esteuo García, notario, era finado e lle non dera ende carta, que lle sacasse ende esta carta con meu syno, e yo asy su pedimento e porque vi lla nota sobredita e soo certo que non ouvera outra carta, e por mandado dellos alcaldes la escrivy e fiz en ela my signo tal por testemuyo de uerdade, la qual carta foy feyta XV dias de agosto, era de mill e CCC XXXVI annos. Feyta esta carta doze dias de....era de mill e CCC XL annos. Este he treslado da carta sobredita a qual era escrita en purgemeo e synada do syno de Roy Martis, notario sobredito, segundo por ela apareçia, o qual treslado foy feyto en Allaris tres dias de mayo, era de mill e CCC XIX annos. Testemuyas: Gonçaluo Eanes, juys, Gonçaluo Martis e Pero Eanes, seu tyo, Gomes Martis, escriuan, moradores en Allaris. Eu Gonçaluo Eanes, notario dAllaris e de Limia en lugar de Afonso Eanes, notario del rey nos ditos lugares, que presente foý e o fiz escriuir en mya presença por mandado e outoridade de Gonçaluo Eanes, juys dAllaris, e a pedimento de Frey Pero, monge do moesteiro de Santa María de Montederramo, e meu signo ý fiz...

Carpeta 1493, Nº 5
Fotocopia no legible

Carpeta 1493. Nº 6                                                             

Era de mill e trezentos e seseenta annos, quinta feira, dez e sete días de setembro, En presença de min Durán Fernans, notario público del rey en Monterrey, Johán de Naue, alfayate dessa mesma villa, estando preso con huma cadea na gargante e humos ferros noos pees, Antón Johanis Beya, alcayde de Monterrey por Roy Paes de Bema que o quería yr justo a a matar, a esta ora o dito Johan de Naue disso que fazía sua manda e que leyxaua o que avía todo a o moesteiro de Santa María de Montederramo et que mandaua sepultar seu corpo no dito moesteiro, et mandou que o leuassen aló a sypultar. Testemoias: Johán Beya, alcayde, Fernán Rodrígues, Domingo Pérez, notario, Domingo Fernans, clérigo, Afonso Aluares, Miguel Martis, clérigo, moradores en Monterrey a par da torre que está hú estuuo a alcaçaua. Eu Durán Fernans, notario sobredito, que esta carta escriy a pedimento de don Frey Gonçaluo, abbade de Montederramo, e por mandado do dito Johán de Naue e en ella fiz meu sino que tal he. Testemoias que foron presentes e viron o dito testamento: Esteuoo Pérez, morador en a rúa Doa Noua, Johán da Asta, morador en o Burgo, Lopo Peres Parella, Domingo Perez, de Villariño,...de Junqueyra Despadañedo. Feyta foy esta carta...dias de...era de mill e CCC e sesenta e hum annos. Et eu Johán Pérez, notario de Caldellas en lugar de Diego Gomes, notario público del rey en Caldellas, que presente foý o dito o meu signo aquí fiz traslada e... 
signo semellante do dito notario ý fiz que tal

Carpeta 1493. Nº 7                                      

En o nome de Deus. Amén. Era de mill e tres centos e seteenta e hun annos, vinte días de juno. Sabean quantos esta carta viren como eu Gonçaluo Mendes, fillo que foý de Martín Pelaes, de Monterrey e de Sancha Eanes, que foy sua moller, non costringido nen aducido por engano, mays de meu prazer e por mia boa voentade, vendo e por sempre firmemente outorgo e meto logo en jur e en possisón por esta carta pra sempre iamays a uós don Frey Gonçaluo, abade do moesteiro de Santa María de Montederramo e a o conuento dese mismo lugar, todos os vinte cinco moyos que me uós a min auíades de dar cada anno en saluo en a villa de Monterrey por unha carta demprazamento que eu convosco teno feita, os quaes vinte e cinqo moyos sobreditos me avíades de dar de cada anno en todos dias de mya vida. Todos estos moyos sobreditos de cada anno uos vendo, a qual venta uos eu ia fezera dez dias doytubro da era de mill e trezentos seteenta annos. Et des oi este día que esta carta he feita da qual outro que uollo ia vendera seian fora os ditos vinte e cinqo moyos de cada anno de meu jur e de meu poder e de quen veer en mya voz, e entrados en o voso jur e poder de uós o dito don abbade e do conuento pra o dito moesteiro. Outrosí, uos desembargo logo e vos entrego en corporal posisón en todollos herdamentos e terras e viñas e casas e voentades que eu conuosco emprazey, pollos quaes ditos herdamentos nin uós a min avíades de dar os vinte e cinqo moyos de cada anno que uos eu vendo. Et des oi este día que esta carta he feita fora de meu jur e de meu poder os ditos herdamentos e entrados en vosso poder pra o dito moesteiro pra sempre iamays, assy eles como os froytos deles, e pra fazerdes deles e en eles toda vossa propia voentade, assí como fagades ou poderades fazer das cousas que uós mays liures auedes ou poderades auer. Et recebí de uós en preço mil morauedís da moeda branca do nosso señor el rey dom Afonso, de que me outorgo por ben entregado e por ben pagado.
Et renunçio que depoys non possa dizer nin alegar eu nen outro por min que me estes morauedís sobreditos non foron dados e contados e mais recebidos e en meu jur passados, e se o diser ou alegar eu ou outro por min, que venna en mya voz todo renunçio que me non valla en juyzo nen fora del. Outrosí, renunçio a todo outro dito escrito e non escrito que eu ou outro por min aia pra yr ou passar contra esta uenda, ou pra dizer o contrario desta carta todo renunçio que me non valla. Outrosí, renunçio foro ou foros o treslado desta carta...e de consello e huso e custume e toda razón e eysseiçson e defenson que eu ou outro por min possamos auer ou alegar sobre todas estas cousas e cada hua dellas, que se conteen en esta dita carta todo renunçio que me non valla a ninhun tempo do mundo por escrito nen pra probança en juyzo nen fora del. Et se pella uentura mays ualen estos moyos e herdades caa este preço que me uós a min por eles dades, ofresco e doo en doaçon pra sempre iamays a uós o dito dom abbade e conuento sobreditos pra o dito moesteiro de Santa María de Montederramo, pra sempre iamays pollas almas dos ditos meu padre e mya madre e de min e que seiades sempre tiudos de rogardes a Deus por nossas almas. Et pra todas estas cousas e cada hua dellas que en esta carta son escritas, teer e guardar e conprir en todo     como sobredito he, faço juramento corporalmente a os santos euangeus con myas maos tangidas que nunca eu nen outro por min venna en mya uoz possamos yr nen passar nen demandar restituçon nen entrega desta dita uenda nen dizer o contrario desta carta. Et se pella ventura uos demandarmos, a demanda que uos eu ou outro por min fezermos que nos non ualla. Et demays, a uenda e juramento e esta carta seian firmes pra sempre. Outrosí, renunçio que pero que paresca a carta que eu conosco a via sobredita razón, outorgo que non vala nen aia firmedue contra min nen contra ninhun home que mya uoz pesuya pra uos demandar os ditos moyos nen ditos herdamentos que uos eu di por eles. Et demays, obrigo por min e por todos meus bees a uos anparar e defender todo tempo de direito con esta uenda sobredita. Et quen contra esto quiser pasar, peyte en pea mill morauedís da boa moeda, os meos a a uoz del rey e os meos a a parte querelosa, e a carta e venda e juramento valla e seia firme pra sempre iamays. Testemuyas que foron presentes chamados e rogados: Fernán Peres, prelado de Touçeda, Pero Esteuees, dEscornabois, Pero Peres, de Sampayo  Johan Alfonso, Pero Mendes, alfayante, natural de Teoyra, Fernan Mendes, de Gavin, Pero Beintos, home de don abbade, Afonso Rois, fillo que foy de Roy Ferrans, do Burgo, Pero Suuella, home de Afonso Lopes de Lanos, Frey Johán Grande Frey Diego, sancristán, Frey Pero Leona. Et eu Johán Pero, notario de Caldellas en lugar de Diego Gonsáles, notario público del rey en a dita terra que a todo dosto foý presente e esta carta a rogo deste dito Gonçaluo Eanes fiis escriuir en mia presença e juramento en os santos vangeos con suas maos tanguidas. Outrosí, esta.....      en mia presença e meu signo semellauel do dito notario ý fiz que tal e en testemoyo de uerdade.

Carpeta 1493, Nº 8
Ilegible la copia

Carpeta 1493. Nº 9                                                             

Era de mill e CCC LXXI anno, dez e noue días dabril. Sabean quantos esta carta viren como eu Marina Mendes, morador en Queirogaes e filla que foy de Martín Paes, de Monterrey, vendo a uós don Frey Gonçaluo, abbade do moesteiro de Santa María de Montederramo, e a o conuento dese lugar pra sempre, todos os herdamentos que eu ey e deuo auer de dereyto tan ben de comprar como de....en o alfoz de Monterrey, a monte e a fonte, saluo o que ey en Queirugaes e o de Berín que perteeçe al Cellanoua e o de Areas que vendyn a Johán Esteuo e a leira da Vaagen que he en campo...que parte con Montederramo e a viña que iaz a o Salgaron que iaz tras llas casas de Esteuo André e o meu...das viñas dos Toutes que parte André Gonçales, clerigo, todallas outras casas uos vendo con sas entradas e saydas, jures e perteenças pro huquer que as aian e deuan auer...e que uos fazades segun...al rey e daquellas...de auer por preço que de uós receby seyscentos morauedís de portugueses. de oyto en soldo,de que me otorgo por ben pagado. Et uós e o dito moesteiro pra sempre por jur derdade pra fazerdes dellas e en ellas como de uossos herdamentos propios. Et outorgo por min e por todos meus bees ganados e por ganar a uos amparar a todo tenpo con esta venda que uos faço de quenquer que uos demande. Et quen contra esto quiser passar, non possa, e peyte a parte quanto demandar dobrado e a uoz del rey cen morauedís. Testemoyas: Lopo Ruis, maordomo de Randín; Frey Domingo, prelado de Queirugaes; Arias Mendes, de Qeyçaos; Lope Peres, de Paaços; Esteuo Dias; Andre Dias, de Cabreyroá. Et eu Domingo Peres, notario por Gonçaluo Rois, notario público del rey en Monterrey e en Val de Laça que esta carta escriuy e en alla fiz meu signo que tal est.

Carpeta 1493, Nº 10

Sepan quantos esta carta viren como eu Pero Domingues, procurador...de los monges convento e confeso que recebí de Johan...o bello da gente de...

Carpeta 1493, Nº 11                         Pineira

Sabean quantos esta carta viren como nós don Frey Gonçaluo,abbade,e o conuento de Montederramo, fazemos foro e carta a uós Johan Vidal de Roçavales e a uossa moller María Mendes, esta con quen agora sodes casado, e a hun uosso fillo que seia dambos, a o qual o postrimeiro de uós leyxar esta carta, e a uós Pero García, de Linares e a uossa moller María esta con quen agora sodes casado, e a hun uosso fillo ou filla que seia dambos, a o qual o postrimeiro de uós leyxar esta carta,da nosa praça da...que iaz acima da carreira, a quel praça tiina aforada de nós Fernán Peres, de...a qual praça parte dun cabo con...García e doutro cabo parte con a de Martín Peres, clérigo, por tal preço que a lauredes e a paredes ben como non desfalesca por mingua de lauor e de boo paramento, e que nos diades della cada anno por nosso moordomo tercia de todallas cousas que Deus ý der, e meo dézemo, e daredes duas seyaras cada anno a a nossa graña de Piñeira quando uos chamar o frade que ý morar. Et darédesnos cada anno por día de San Martiño dous paes de senos diñeiros e señas galiñas.Et quando don abbade for a a terra, fazérdesle seruiço, e esso mesmo a o vistiario. Et uós teredes esta praça en todos uosos días e das persoas sobreditas. Et a morte de uós todos fique esta praça liure e quite en paz a o moesteiro de Santa María de Montederramo. Et quen contra esto passar, peyte C morauedís, os meos a el rey e os meos a a parte querelosa. Feyta en Montederramo XXVII dias de março, era de mill e CCC LXXII annos. Testemuyas: Frey Lourenço Peres, monge de Melón  Frey Pero de Santo Adriao  Frey Pero Loona  Domingo,home de Frey Pero de Santo Adriao. Johan Peres, de Saluador. Et eu Frey Domingo que o escriuy.

Carpeta 1493, Nº 12

Era de mill tescentos e sesenta e dous annos, doze días de junio. Sabean quantos esta carta viren que,estando no conçello Pero Peres e Johan Peres, juyces, Domingo Maron e Pero..,procuradores do Burgo de Caldellas, don Frey Gonçaluo, abbade do moesteiro de Santa María de Montederramo, mostrou hun...de noso señor el rey don Afonso[XI] (1311-1350]a quen Deus mantena por moytos annos boos, escrito en purgameo de coyro e aseellado con seu seello de plomo, colgado, en o qual se contina que vira hun privileio del rey don Sancho [IV] que Deus perdoe...el rey don Sancho que vira un privileo del rey don Afonso su padre que Deus perdone en el qual privileio se contina que en Viana...conçellos dellas pobras de Galizia que os abades da Orden do Cistel por sy e por sus...que demandaua a los....omes e a la...suas herdades liures e quitas de la Orden que....con ellos...el dicho señor enuiaua demandar...e que non...herdades por...e que lle...por...que mandase y lo que touiese por ben onde lles mandaua a todos e a cada hum delles en seus lugares que non demandasen talla[os omes]que moran en las suas erdades...que non pagasen con ellas saluo se teuesen herdade regalenga ou se....a pobra, o qual priuileio liudo....
Outrosí,este dito don abbade mostrou outro carta de Roy Peres, adelantado mayor por el rey en Galizia, en a qual enviaua mandar a o conçello do Burgo sobredito que vise o dito privyleio e lo comprisen e guardasen en todo...non pasassen...que non fezesen ende al su pea de cen morauedís da boa moeda, a qual carta liuda, o dito conçello e juyces e procuradores diseron que elles que...de Roy Peres e que as comprian en todo e....que o mostrarían a mercee del rey, sendo tenente....que el que...sobre ello o que fose sua mercee.Testemuyas:O conçello todo ajuntado por pregón a os....del rey. Eu Johan...notario en lugar de Diego Gomes, notario publico del rey en Caldellas, que a fiz e a pedimento deste dito don abbade....conçello...e meu sygno ý fiz que e tal semellauel a o de Diego, juyz, e foy testemuya o dito conçello.......

Carpeta 1493, Nº 14

Sabean quantos esta carta viren como nós don frey Gonçaluo,abbade, e o conuento de Montederramo, aforamos a uós Giral Peres e a uossa moller María esta con quen ora seedes casado, o quinón das nossas casas en que morou Frey Martín Pelaes,o qual quinón destas casas sobreditas nos a uos perteece....     Gonçaluo Mendes e de María Mendes fillos que foron de Frey Martín Pelaes por tal preço que ....por nossas cartas e que as mantenades en maneira que non desfalezcan por mingua de boo paramento et que nos diades dellas cada anno pola festa de San Martiño duas regeifas de hua tega e duas pixotas de sal. Et outrosí que nos tollades......cubas de viño en o nosso.......da adega se nos comprir que o ý queiramos e que nos llo guardedes ata que o nos metamos a nosso prol e quando nos comprea, et se don abbade ou algún ome dorden quiser pousar en o nosso quiñón destas casas sobreditas que nos colades en ellas. Et nós e nossa moller teermos estas casas por estas condiçoes sobreditas en nossos dias dambos et a nossa morte fiquen estas casas liures e quitas en paz con todas suas boas paranças a o moesteiro de Montederramo que o estrayedes o mays que uós poderdes e hu......a sua prol . Et quen contra esto pasar, peyte C morauedís, os meos a el rey e os meos a a parte querelosa e a carta seia firme e uala por todo seu tempo.Feyta a carta en Montederramo, XIII dias de juyo, era de mill e CCC  LXXIIII annos. Testemoyas: Frey Johan,prior  Frey Martin,suprior  Frey Johan,cellareyro  Frey Johan Eanes, morador en Ta[magos?] [...]Péres, coengo de Junqueira Dambía  Johan Roderico, ome de don abbade. Et eu Frey Domingo que a escriui.

Carpeta 1493. Nº 15                         Queizás                                 

Era de mill e CCC e seenta e cynqo annos, seys dias dabryl. Conosçuda coussa seia como nós Frey Marti Peres, de Monterrey, frade do moesteiro de Montederramo, confeso que estos son os herdamentos que eu tengo cujo cabeçal eu fiquey. Primeiramente logré Enfestela que é térmo de Cabreyroá duas peças de baçelo que foron de Pero Fernans e de sa moller Maria Eanes e outro baçelo que truge.....André e hua peça de baçelo que e su o meu baçelo grande que foy de Pero Eanes, e iaz entre lo que foy de Lourenço Mendes e de Gonçaluo Eanes, e unas peças de viñas que iacen en termio de Queiçaes e as duas iasen ú chaman Entre Carbalas Tarreyras e ias ý una de Fernan Mendes e outra ias ú chaman As Chaas e iase a sua de Martín Eanes e as outras iasen ú chaman Os Tarraes e ias una entre a que foy de Pero Meogo e outra que tragen os fillos que foron de Pero Meendes e a outra iaz en este termio sobredito e iaz entre la que trage Matheus Miguelez, que foy de Ruy Peres e a que trage Bartalomeu Eanes, e una cortiña que ias no termio sobredito, yndo pra a iglexa de Queiçaes,a qual cortiña foy de Pero Eanes e de Tereya Mendes,e hua peça de baçelo que entesta na carreyra de Cyma de Villa e ias da uha parte ú chaman Carral de Faya e entesta na viña que foy de Pero Mendes, da Reteyra.
Iten, hua leyra de terreo que iaz en Payo de Cabreriroá ú chaman Ferran de.....todo a herdade que Ferrán Yanes, fillo de Vyvyana Ferrans, tabalión que foy de Chaues en Tamagoos, saluo dos teegas en semeadura que eu dey a o moesteiro de Montederramo. Et esto que sobredito he...no espital e na albergaría que eu e María Eanes, miña moller que foy, fesemos na vila de Monterrey...e delos herdamentos que foron de Fernan Yanes, fillo que foy de Vyvyana Ferrans e tabalión que foy de Chaves que iasen de la Leyra Longa de Montederramo ata aforo dos Linares. Iten, lle dou hua leyra que ias a a Qnde. de Oporto do Sarchendo e ias entre a de André Fernans e a miña.
Iten, lle dou outra leyra que foy do dito Fernán Yanes que ias en Campo Grande que ias entre a outra miña que comprey de Maria....e a de André Ferrans.
Iten, lle dou hun baçelo que foy de Martín Peres, çapateyro, e ias termio Cabreiroá e entesta na carreyra que vay pra Cabreyroá e na outra carreya que uay pra Olledes. Iten, lle dou todolos herdamentos que foron de Pero Berthalomeu e de María Rois sua moller que foy, que son en Berín, saluo o baçelo que foy da dita María Rois e saluo hun paradeyro que está a par das miñas casas de Beryn, e saluo os terreos que foron da dita María Rois que iasen redor da miña leyra ú chaman O Paço e salvo os que iazen de lo regueyro de Caldelas Noyma e saluo os que iazen na uerga a aqende contra Monterrey et saluo esto que sobredito he e do cal que foron dos ditos Pero Bertholameu e María Rois,como sobredito he...no sobredito espytal e albergaría polas almas dos pasados. Iten, mando que os....de Monterrey a foro das casas mando que os dian a a sobredita albergaría.
Iten, mando que o que deve de dar Johán de...o dia a a dita albergaría pola alma do sobredito...Yanes.Testemoyas: Gonçaluo Peres, capelán de Monterrey - Vyvyan;       ..... e Johan Eanes,moradores en Monterrey; Johán Yanes, dito Rocha  Pero......Dourense. Eu Durán Ferrans, notario del rey en Monterrey que esta carta fiz escriuir e en ela fiz meu signo que tal este.

Carpeta 1493, Nº 16

Sabean todos que en presença de min Afonso Eanes, notario de Pontevedra jurado, e dos testemuyas que aquí son escriptos, Frey Domingo, monge do moesteiro de Santa María de Montederramo, diso e frontou a Fernan Eanes de Soutomayor, caualeiro, en esta guisa:
“Fernán Eanes, ben sabedes en como por ante don Pero Fernans de Castro, pertigueiro mayor da terra de Santiago, eu en nome do dito moesteiro cuio procurador soo, quereley de uós por razon da força e enbargo que fazíades a o dito moesteiro sobre razón do seu casal que chaman de Cara, con todas suas perteenças que ha en a frigesia de Santa Marina de Bora e sobre do couto de San Tomé de Piñeyro que he en terra de Morraço, asy en igligario como en leigario, e sobre lo casal Detença e de Çepele e de Broullón, con suas dereyturas e perteenças que son en terra de Morraço e en como por ante o dito dom Pedro e por seu mandado del que uos mandou porque soubes que era isto e he do dito moesteiro uós partistes do enbargo que sobre esto a o dito moesteiro faziades e a min en seu nome, por tal maneira que o dito moesteiro e sua uoz dese a uós cada anno hun moyo de pan e en como depoys disto por uós e por uossos hommes e por uosso consyntemento e por uosso mandado forçades e tomades estos ditos casares e couto e rendas e dereytos e fruytos deles a o dito moesteiro e a min en seu nome non aguardando o que uos sobre esto o dito dom Pedro mandou dígovos e afronte por este notario e testemoyas so escriptas que alçedes a força que sobre esto fazedes e fazades por uós e por outros a o dito moesteiro e a min en seu nome e que me entregedes os fruytos e dereyturas que ende ouvestes e leuastes, et eu presente faço en nome do dito moesteiro de uos dar e pagar o dito moyo de pan cada anno que ficou por ante dom Pedro que uós do dito moesteiro desem e en outra maneira non o querendo uós asy fazer presto en nomo do dito moesteiro de querelar de uós sobre esto a noso señor el rey e a os outros de seu señorío por hu entender que o dito moesteiro e eu en seu nome podemos seer amparados e defesos de uós con os ditos casares e couto con as suas dereyturas e perteenças e pra nos alçaren a forza que nos sobre estos fazedes e pra nos entregar os fruytos e dereyturas que ende leuastes e leuades por nós e por outros pra nos forçadamente e contra dereyto,e desto pido a este notario hun testemoyo pra o mostrar a nosso senor el rey”.
Et a dita fronta? liuda, Fernan Eanes pidio treslado e diso que daría a esto sua resposta. Isto foy en Pontevedra vinte dias de juyo, era de mill e CCC LXXVI annos. Testemoyas: Fernán de Uarzaa  Martin de Soleyros  Rodrigo Eanes, escudeyro do dito Fernan Eanes e Johan Rois, morador en Pontevedra, fillo de Pero Rois que foy. E depoys desto vinte e hun días do dito mes de juyo, era sobredita,o dito Fernan Eanes respondeu e dise que se o abbade e conuento ou o dito Frey Domingo lle quisesen arrendar a él ou a outro en seu nome o que auia en estos lugares por C morauedís asy como o arrendaua a Pedro Aluares, que llo arrendaría pra ello e lle daría rendeiro que lle pagasse isto en paz e en saluo muy ben na villa de Pontevedra, et se isto non quisesen e o quisesen pobrar por sy e teer e leuar os fruytos por sy,que o teuesen e que desen a el hun moyo de pan e os homees que ý morasen que lle pagasen suas maderas e o seruisen como seus uasalos e el que os anpararía e defendería como seus uasalos, mays dizia que o abbade e conuento nen o dito frey Domingo nen outro por elles que non arrendasen isto a outro ninhun et deste anno que dizia o dito frey Domingo que ende Fernan Eanes ouuera por sy e por seus homees dise o dito Fernan Eanes que quanto achasen que ende le leuara e ouuera, que le ficaua tiudo pra pagarllo e pra llo coller e recebir en sua....do moyo de pan que lle auyda de dar. Isto foy en as casas em que mora Johan Guyro en Pontevedra, na era e quando de susodito. Testemoyas: Ruy Peres,das Cortiñas  Gonçaluo Eanes  Chito de Fragoso  Johan Guyro. Ruy de Salnés  Johan Balea  Aras Peres, fillo que foy de Pedro Cubeta, e outros mays. Eu Afonso Eanes, notario sobredito, a isto fuy presente e en mya presença o fis escriuir e confirmo e pono ý meu nome e meu sinal que tal he

Carpeta 1493, Nº 16                         Pineira

Sabean quantos esta carta viren como nós dom frey Johan, abbade do moesteiro de Santa María de Montederramo, e o conuento desse mesmo lugar, fazemos foro e carta a uós Pero Paes e a uossa moller María Peres, aquesta con quen agora seedes casado, e a uossos fillos Domingo Peres e Afonso Peres e Johan Peres e a uós Domingo Paes e a uossa moller María Iso aquesta con quen agora seedes casado, e a dous fillos que seian dambos os quaes nomear o postrimeiro de uós a seu finamento, das nossas praças de monte que nós auemos en o Aveledo, que de nós teuo Pais Dias, uosso padre, e Domingo Dias da...se he liure de dereyto da hua parte con praça que de nós ten Dominga, Migeer e Johan Migees seu irmao, e da outra parte con praça que de nós ten Afonso Martis e frey Johan, nosso monge, e en fondo pela carreyra que uay pra grania e ençima pela carreyra que uay pra Trasmonte, por tal preyto e su tal condiçon que as lauredes e paredes ben como non desfalesca por mingua de lauor e de boo paramento, e que nos diades delas cada anno por nosso moordomo quinta parte do viño que Deus ý der, e de anta e de legumea e proueerdes a o moordomo quando fora a o lagar; e os primeiros fillos que ficasen en estas uoses, dian quarta, e os que fueren en a terceyra nos dían terça; e passados quatro annos primeiros dardes por dereytura cada anno dous paes e hua galina e dous dias de seara a a nossa grania de Piñeira quando chamar o que ý por nós esteuer, e fazerdes serviço a dom abbade hua vez en o anno quando for a essa terra; e a morte de uós as presoas sobreditas fiquen as praças a o moesteiro sobredito con todas suas benfeitorías e boas paranças. E quen contra esto passar, peyte en pea C morauedís da boa moeda, os meos al rey e os meos a a parte querelosa, e a carta fique firme e ualla por en todo tempo. Feyta a carta en Montederramo (sic) XII dias de jullo, era de mill e treszentos e nouenta e quatro annos. Testemoyas: Frey Johan, prior. Frey Lourenço, suprior. Frey Padron. Frey Pero  Ruy Gomes. Afonso Peres, carneceyro. Gomes Peres, moradores en Monforte. Domingo Migees, de Uilacha e eu frey Lopo que a escriui por mandado das partes.

Carpeta 1493, Nº 17

Sabean quantos esta carta viren como nós don frey Johan, abbade do moesteiro de Santa María de Montederramo, e o conuento desse mesmo lugar, aforamos a uós Laurenço Peres morador en a frigesia de San Payo, e a uosso muller,esta con quen agora seedes cassado, e a hun uosso fillo ou filla que seia dambos o qual nomear o postrimeiro de uós a seu finamento, o nosso herdamento que nós auemos en Jorla, en a freegesía de Santa María de Jorla, a meatade do casar do Mato que ias su sino de Santa María de Jorla, e a meatade do casar de Trala fonte que fui Damdré Peres, a monte e a fonte e perteenças pro ú quer que as aia e deua auer de dereyto se son liures de dereyto auagante(?) de cartas ou....agora, por tal preyto e su tal condiçon que o lauredes e paredes ben como non desfalesca por mingua de lauor e de boo paramento e nos            diades dela cada anno por dia de Pascoa de Surreyçon en paz e em saluo......e quarta de XXVII soldos o marauedi e que seiades uasalos seruentes e obedientes a nós e a nosso moesteiro e se dom abbade acaecer en essa terra, que o recebades en....e lle façades seruiço e a o oucecal(?)quando for polos dineyros, e a morte de cada hun de uós daredes por loytosa hun marauedí e por paraçon; e eu Lourenço Peres sobredito....meus bees gaanados e por gaanar e a pagar e comprir as cousas susoditas, e nós dom abbade e conuento sobredito, a uos defender a dereyto con este aforamento que sobredito he.......sobreditas fiquen os herdamentos e casares sobreditos liures e quitos e desenbargados con todas suas benfeitorías e benparanças. E quen contra esto passar, peyte en pea cen morauedis da boa moeda, os meos al rey e os meos a a parte querelosa e a carta fique firme e ualla por en todo seu tempo. Feyta a carta en Montederramo VI dias dabril, era de mill e trecentos e nouenta e VI annos. Testemoyas que presentes foron: Frey Johan, prior - Frey Lopo - Frey Seruan Barca - Frey Padrón - Frey Pero, çapateiro - Johan Areas,de Soutullo - García Ferrans - Pero Dias, homes de dom abbade, e eu Frey Lourenço que a escriuy por mando das partes sobreditas.

Carpeta 1493, Nº 17(?)

Sabean quantos esta carta viren como nós Ares Mendes......e eu Johan Meogo de Seoan o Vello e eu Pero Fiz,da iglexia de Sanmamede todos tres presentes, recebemos carta de...Lopes de...aseelada con seu seelo en que nos deu que podesemos...e demandar o monte que ias entre...sobre...os bees de...e os de....da qual carta o tenor e tal:
"A uós Mendes e Johan Meogo e Pero Fiz eu Afonso e vos mando que façades ben e partades hua contenda...homes de Pradomao e os de Vereego sobre...de hun monte ca eu e dom abbade de Montederramo vos damos ý por homes boos...sen e como achardes por dereito e en....que vos garde. Et que testo....esta mya carta seelada con meu seelo nas costas. Et vos...e achades por uerdade eu...por esta carta que eu...qatorze dias de juyo, era de mill e CCC LXXVI annos.
Outrosí,nós os sobreditos Ares Mendes e Johan Mooge e Pero Fiz,recebemos...de outra date....Don Frey Gonçaluo, abbade do moesteiro de Montederramo, por sy e en nome do seu conuento e do seu moesteiro....que nos deu todo seu liure e comprido poder que podesemos parar e demarcar e marcos por en o dito monte que está entre Pradomao e Vereego.
Outrosí, que podesemos sobre uerdade de homes boos sabedores......monte e sobre os deuisos por hu....e toda cousa e de...y fezesemos sobrestas...que el o outorgaua todollos bees do dito moesteiro....elloa todo tempo....e Johan Meogo por pararmos contenda e juyzo....don abbade e os homees...a concordia....e que cada hun....e talar en aqueles lugares que deuesen...recebemos o preço en...Et otorgasemos por...posemos termino....uos en o dito monte....XVII dias de juyo et o dito don abbade...estando todos presentes nos...ditos....nos homes....se abian carta o...algua....Caldellas....entre os de Vereego e os de Pradomao. Et ells mostraron carta de aforamento en que se contiña que don...e don Sancho Peres, clérigo de...aforaron Verego pra estes...que serán ditos que son entre Pradomao...asy...de forada da Esperella....pello rigueiro das Aruias e ende a o porto das Cabanas. Et por sobre mays uerdade chamamos logo frey...Montederramo a...Vasques de Perafita e a Pero Mendes, de Celleyroos e a Miguel Johanis, moradores en Pedrouços e a Pero Pega e a Johan Dias, morador en Nuga, fillo que foy de Domingo Peres, de Veredo e a Domingo Dias, morador en....e a Domingo Peres do...jurados,e perguntados sobre santos evangeos que posesen os pees e deuisasen os ditos termios e eles foron por os pees cabo do porto de...chao e ende a o rigueiro das Turuias, e por llas juras que fezeron diseron que por aquí partían os ditos termios do dito monte...ditos de Mamos en nos prazo a que veesemos poer marcos e deuysós en o dito monte entre os...homes de Pradomao e de Vereego....de agosto de era sub escripta. Et o termio sobredito vido o dito Domingo, abbade, seendo presente e os homes de Pradomao e dous homes de Vereego, presentes nós os sobreditos...e Pero Fiz presentes fomos a dita demarcaçon dos ditos termios e mandamos chantar hun marco a par...do porto das Cabanas, e mandamos chantar outro a par do Rigueiro das Turuias? e entre estes marcos ambos da par do porto das Cabanas e do rigueiro das Turureyras? mandamos chantar qatro marcos, e mandamos fazer tres cruzes en tres pedras nadias que están entre estes ditos marcos.
Outrosí, mandamos que estes ditos homes de Pradomao que lauren e fazan sua prol dellos ditos marcos contra Pradomao e os homes de Vereego que lauren e façan sua prol de los ditos marcos contra Vereego. Feyta dos dias de agosto, era de mill e trescentos e seseenta e seys annos. Testemoyas que foron presentes: Pero Vidal - Martin, moradores en Vereego - Afonso Martins, Mendes de Villar - Pero Mendes, ome de Pero Fis - Johan Eanes, de Val de Meotos - Johan San Mamede, fillo de Johan Miguéles, de Villarino - Johan, fillo de Johan Eanes, de Viris - Fernando, fillo de Johan Péres - Tristán Johanis e Johan dos Santos e...homes de don abbade.Frey Johan...     Gomes...de Pombeiro ome do dito - Arias Meendes,morador en Forcas, et eu Johan Peres, notario público de Segura e en terra de Caldellas por don Pero, que esta carta fiz escriuir en mia presença e foy presente quando estos ditos marcos chantaron e a pedimento de dom frey Gonçaluo, abbade de Montederramo, e por mandado destes ditos Aras Mendes e Johan Meogo e Pero Fis meu signo ý fiis que tal e en testemoyo de uerdade

Carpeta 1493, Nº 18

Era de mill e CCC LXXVII annos....dias de abril. Sabean quantos esta carta viren...do qual testamento o tenor he a tal
"Era de mill e treszentos e sesenta....dias de abril. Sabean quantos esta carta de testamento viren como eu....filla que foy de Fernan Johanis e de María García, que foron naturaes de San Miguel...pero avendo todo meu siso e memoria....tal qual....e temendo a Deus e doéndome dos meus pecados, faço meu testamento que sea valedeiro apús mya morte pra sempre iamays.
Primeiramente dou a alma de min a Deus e a Virgen e a San Miguel o angeo que ma receba quando me da carne sayr. E mando soterrar meu corpo na igreja de Santa María de Montederramo e mando ý comigo a este dito moesteiro a meatade de toda quanta herdade eu ey de meu padre Fernán Johanis e de mya madre María García,a qual herdade eu teno en San Martiño de...e en Santa María...e en seus termios...con todos seus dereitos e perteenças e con entradas e seydas asy en vida como en morte e por jur de herdade pra sempre iamays. Et a outra meatade que me......por mya alma a Santa María de Montederramo e a San Martiño de..,a qual herdade mando a estos lugares....as quaes herdades...sobrinos que foron da....et esta herdade sobredita mando a estes ditos lugares en tal que rogen a Deus por min. Et se outro testamento figen en algún tempo,quero que non ualla, et este testamento[que agora faço]quero que vala, e se non ualer como testamento,que valla como codicillo, e senón valer como codicillo que vala como outro escritura qualquer que seia feita a jus....mya.....este dia que este testamento he feito....fora de meu jur e de meu poder e entradas e saidas en o jur e posiçon e propiedade destes ditos lugares de Santa María de Montederramo a meatade e de San Martiño e de Santa Maria a outra meatade. Et quen contra esto quiser pasar*******

Carpeta 1493, Nº 19

Sabean quantos esta carta viren como en presença de min Johan Peres, notario publico en Caldellas por dom Pero, e das testemoyas que[no fondo]desta carta son escritas, estando en o moesteiro de Santa María de Montederramo ante Domingo Peres.....abbat e conuento de Montederramo en o dito couto,dom Frey Gonçaluo, abbade do moesteiro de Santa María de Montederramo, mostrou e fiz leer por min notario o treslado de hun testamento que diz que fora liudo por Martín Andrés, notario jurado publico del rey en Monterrey, o qual treslado sacou de dito testamento Frey Domingo.......por min o dito Johan Peres, notario en o dito couto; o qual testamento liudo, este dito dom abbade diso que por este dito testamento entendía a demandar herdamentos e outras cousas que se en él contiñan que perteencian a él e a o dito conuento do dito moesteiro, et pedio a o dito juys que de seu hofficio mandasse a min notario que sacase o dito traslado do dito testamento e lo tornasse en pública forma su meu signo, e me dese sua autoridade pra elo, et o dito juys, ueendo que era dereyto esto que o dito dom abbade pedía, mandou a min notario sobredito que lle tresladase o dito treslado do dito testamento e lo tornasse en pública forma su meu signo, e deume sua autoridat pra ello, del qual treslado o tenor he a tal:
Era de mill e trescentos e quareenta e seis annos seis dias de feuereyro. Esta he a manda que eu Sancha Lopes faço iazendo en a prison de Deus e temendo a ora do meu pasamento.
Primeiramente dou a mia alma a Deus e a Santa María sua madre et mando a mia carne supultar en Seoanne de Seruoy e mando ý comigo quanto eu ey en Guldufes e hua viña en Nozedo que ias en Carualeda a que chaman a viña Redonda e duas colchas e hun chumaço e dous mayos entre...e viño por raçon....
Iten, mando a Lourenço Rois meu primo o meu que eu ey en Abbedes e en su termio et mando que uendan a outra meatade e as mias cossa de Monterrey et o que eu ey en Feces et de ende a os de Callos de Monterrey vinte morauedis et trinta morauedis a Santa María de Monterrey et os outros que ficaren que os dean a quen me diga mysas por mya alma e de meu padre e de mia nana.
Iten, mando ho meu baçello de Monterrey que trage Martín Domingues que aia ende Johan de Março os foros e o viño que ende eu auia dauer ata que seia....de que lle deu meu padre e mia madre, e des que for entrego,fique a Martin Anes meu tyo o bacello e foros del.
Iten, mando o que eu ey con mias yrmaas em Nocedo e en Flarís que o aian ellas liure e quite. Iten, mando a mia leyra de Villa....a Fernan Mendes, clérigo, meu primo.
Iten, mando a Martin Aras meu primo o que eu ey en Tamagoos.E se o uenderen del por dereyto aia o meu quiñón de Castrelo.
Iten, mando a mina ama hua saya e hua touca e quito a Fernan Péres meu amo.......que de min teuo e quitolle...e que...por min a Santa María...    
Iten, mando a Martín Anes, meu tyo, o meu casar de....e o meu quiñón dos dizemos que eu ey en as montanas.
Iten, mando a Marina Rois seys moyos de centeo. Iten, mando a Eynes Mendes quatro moyos de centeo.
Iten, mando a....Mendes seys moyos de centeo
Iten, mando a Marina Mendes, mia prima, as mias casas de Noçedo e o meu quiñón da...
Iten, mando a Rodrigo Rois, meu primo, o meu casar Darcucelos.
Iten mando a...meu tyo a mia viña de Lamas e a mia cuba grande.
Iten, mando a Gonçaluo Mendes, meu primo, o meu bacello dos carpos.
Iten, mando a San Saluador de Nozedo a mia leyra longa da Estrada.
Iten, mando a Martin García hua leyra en Barreyros que foy Deluira Lourenço.
Iten, mando a Gonçaluo Fiis, mio primo, o outro herdamento que eu ey en Nozedo de lauor.
Iten, mando a...Rois o meu baçello da Figra do...e hun chumaço.
Iten, mando a Clara Meendez hua cuba.
Iten, mando a...dous moyos de centeo.
Iten, mando a Eluyra, sua yrmaa, hu meo de centeo.
Iten, mando a Eluyra Aras hu moyo de centeo e hua sauaa.
Iten, quito a Roy Meendes, clerigo, quatro moyos.
Iten, quito a Pero Rois hun moyo de centeo que me deue e leyxo á sua filla Tereya tres quartos de.....
Iten, mando a Orraca cinqo teegas de centeo.
Iten, mando a María Lourenço.......quartos de centeo.
Iten, mando a Maria Matus hun moyo de centeo.
Iten, mando a Maria Domingues dous moyos de centeo e o meu pelote
Iten, mando a María a mia saya.
Iten, mando a Santa María de Montederramo ho meu casar de Caban e o meu quiñón do casar de Cuedello.
Iten, mando a Roy.....moyos de centeo.
Iten, mando a Maria Dias a mia viña que de min trage.
Iten, mando que desque oa mandas e as deuedas que eu deuo foren pagadas con esta carta...o que ý ficar do meu,mando que o aya Martin Eanes, cauallero de Nozedo meu tyo todo caanto eu leyxo.
Iten, mando a a ponte de Ourense des morauedis.
Iten, mando a Santa María de Giesta e a Santa María de Ginosso e a Santa María de Iuso senos morauedis.
Iten, mando que non tomedes a quen eu leyxo os erdamentos os nouos delles ata que seian estas mandas pagadas que eu mando et faço mios cabeçaes e compridores desto que eu mando Martin Eanes,cauallero de Nozedo meu tyo,e Roy Mendes, clérigo. Testemoyas: Roy Meendes - Vyvyan Meendes, clérigos, e Pero Eanes,caualleiro - Pero Rois, escudeiro e Domingo Uyuyaes todos de Nozedo. E eu Gonçaluo Ferrans, clerigo de Estebesinos que esta manda escriui por mandado de Martín Andrés, notario jurado publico del rey em Monterrey e en Flor de Rey e en Ual de Laça e a todo fuy presente. Eu Martín André, notario sobredito, a o dito Domingo Ferrans esta carta en meu lugar mandey escriuir e en ela fis meu signo que tal é este. Testemoyas que viron ho testamento donde esta carta sayu Frey Johan Grande, prior - Frey Johan Villariño, suprior - Frey Johan, cellereyro - Frey Johan dOurens Frey Pero Vidal, todos monges do moesteiro de Santa María de Montederramo. Testemoyas que estavan presentes quando o dito Domingo Peres, juys, mandou esta carta trasladar: Viçente Yanes, retor da yglexa de Santa María de Nagan - Domingo Peres, morador en Casares - Pero Mendes,de Çelleyros, morador en Montederramo - Frey Miguel, camareyro. Feyto este treslado treze dias de mayo era de mill e trezentos e seteenta e sete annos. Et eu Johan Peres, notario sobredito que por mandado deste dito Domingo Peres, juys, e a pedimento de dom Frey Gonçaluo, abbat sobre dito, este treslado deste dito testamento aquí fiis tresladar todo de verbo ad verbum segundo que....dar treslado que o dar frey Domingo tresladar e meu signo ý fiis que é tal.

Carpeta 1493, Nº 20                         Villa Ester

Sabean quantos esta carta viren como nós don Frey Gonçaluo, abbade e o convento de Montederramo, aforamos a uós Pero Dias, de Villa Ester e a uossa moller Tereyia Johanis, esta con quen ora seedes casado e a hun uosso fillo ou filla que seia dambos a o qual o postrimeiro de uós leixar esta carta a uossa morte, o nosso casar de Villa Ester en que morou uosso padre Domingo Rois a montes e a fontes, por tal preito que o moredes por uosos corpos e que o lauredes e podedes ben como non desfalesca por mingua de lauor e de boo paramento e que nos diades dél cada anno por nosso moordomo quarta de toda graa que Deus ý der e de syrgo se y o criardes. Et dardes cada anno terça de viño das viñas que ora están feitas. Et uós Pero Diego sobredito dardes cada anno tan solamente en uossa vida das viñas que chantardes de nouo quarta de viño que Deus en ellas der por nosso moordomo,e as persoas que ficaren apus uós dian terça, asi como sobredito he et prouerdes a o moordomo quando uos fora a o lugar como he husso da terra. Et dardes por dereita (?) cada anno per la festa de San Martiño hun morauedí da boa moeda e seerdes nossos vasallos seruentes e obedientes et leaes, sen outro señor. Et dardes loytosa como he huso da terra. Et fazerdes seruiço a dom abbade cada anno de hua boa porcalla et de dez soldos de paa branca da moeda del rey don Afonso e duha bolsa de viño de seys açumbres et fazerdes seruiço a os homes boos da casa quando aló chegaren. Et a morte de uós todos,fique este casar liure e quito en paz con todas suas boas paranças a o moesteiro de Montederramo. Et quen contra esto pasar, peyte cen morauedis da boa moeda, os meos al rey e os meos a a parte querelosa e a carta fique firme e ualla por todo seu tempo. Feita en Montederramo XXIX dias de juyo, era de mill e CCC LXXVII annos. Testemoyas: Frey Johan Grande, prior - Frey Johan, cellareiro - Frey Johan Eanes, sancristán - Afonso Peres de San Jurgo, morador en as Cabanas - Lourenço Mendes, alfayate, morador en Segura. Et eu Frey Gonçaluo que a escriuy.

Carpeta 1494, Nº 1                           Pineira

Sabean quantos esta carta viren como nós dom Frey Gonçaluo, abbade, e o conuento de Montederramo,aforamos a uós Sancho Peres, morador en o Toural.....do sulynar que de nós teuo García Gonçalues como parte con o baçello que de nós ten Martín Peres, clérigo, e uay ferir en a carreyra de Lamas, e do outro cabo.como uen ferir a o rigueyro de Muyñox de Piñeira. Et outrosí, uos aforamos a outra praça que iaz a o Auelendo, que parte dun cabo pella praça que de nós...outro cabo con a outra praça que de nós ten Payo de Villamarín e ven ferir a a carreyra do lagar que de nós ten Francisco Anes, por tal pleyto que as lauredes e as paredes ben como non desfalescan por mingua de lauor e de boo paramento, e que nos diades dellas cada anno por nosso moordomo quarta de viño que Deus ý der...e meo dízimo. Et dardes cada anno por la festa de San Martíño dous...e hua galiña e dardes cada anno a a nosa grania[de Piñeira cando]uos chamar o frade que ý mora. Et a morte de uós Sancho Peres fiquen estas praças sobreditas a dous uossos fillos ou fillas que seian de uós hun depús hun,e se non ouuerdes fillos ou fillas, que fiquen a hun uosso yrmao que uós nomeardes a a ora de uossa morte, et a morte de uoso irmao,fiquen a hun uosso sobriño qual nomear este uosso yrmao a sua morte, et a segunda persoa que ficar apús uós, dia cada anno por nosso moordomo quarta do que Deus ý der e meo dizimo e dous dias de seyara cada anno na nossa grania de Piñeira e cómprea os condiçoes desta carta sobredita et dardes quarta de viño que Deus ý der por nosso moordomo e meo dízimo e dous dias de seyara cada anno a nossa grania sobredita e compra as condiçoes sobreditas et se quiserdes vender ou supinorar,dardes ante a nós, e se nós non quisermos, venderdes ou supinorardes a tal ome que non seia de mayor condiçon ca nós, nen seia cauallero nen escudeiro, nen clérigo, nen ome dorden, nen amo, nen moordomo aleo, nen ome de trasmuro et seia a a tal ome que faça estos foros en paz a o moesteiro sobredito. Et a morte de uos todos,fiquen estas praças sobreditas con todas suas boas paranças liures e quitas en paz a o moesteiro de Montederramo. Et quen contra esto pasar,peyte cen morauedis, os meos a el rey e os meos a a parte querelosa e a carta fique firme e ualla por todo seu tempo. Feita en Montederramo viente dias de janeiro, era de mill e CCC LXXVIII annos. Testemoyas: Frey Johan Grande, prior - Frey Johan, cellareiro - Frey Lourenço,- Frey Pero,.Johan Dias e Fernan Dias, moradores en Maçaayra et eu Frey Domingo que a escriuy.

Carpeta 1494, Nº 2
Ilegible la copia

Carpeta 1494. Nº 3                           Abedes                                  

Estevan Vidal, testamentario de Sancha Pérez, mujer de Juan Pérez, estando junto a la iglesia de Abedes hizo entrega a Fray Pedro Vázquez, procurador de Montederramo, de una casa al lado de la dicha iglesia de Santa María de Abedes y de un casar sito en la aldea de Abella bajo el signo de San Juan de Limia, según cláusula testamentaria de la dicha. Era de 1378 (1 de agosto).

Carpeta 1494, Nº 4

Era de 1379 (20 de enero). Testimonio notarial de los privilegios reales a favor de Olivar.

Carpeta 1494, Nº 5
Sobre la tierra del Olivar.

Archivo Histórico Provincial de Orense, Nº 4                                Año 1436

Sabean quantos esta carta virem como nós Don Frey Johan, abad do mosteiro de Santa María de Monte de Ramo do convento dese mesmo lugar, sendo todos juntados en noso cabidoo por campana tangida segund que o avemos de husu et de costume fazemos foro et carta a vós Rodrigo Yanes, clérigo de...apús vosa morte que seian nomeadas hun despus outro que seendo nomeados aqueles que mays de derecto hereda vosos bees sucesive, conben a saber: que vos aforamos o noso lugar do Lombo que está nas Quintanas et o lugar da casa tellada que están ambos su o sino de Santa María de Chan da Iglesia, con todos meus soutos e cortiñas et arvores et herdades et casas, dereytos et pertenencias a montes et a fontes,con todas suas entradas et seydas, auguas correntes et vertentes et que as aia et deua de auer de dereito. Os quales ditos lugares et casas et soutos et herdades nos leyxou Diego León,o escudeyro et (Ignacio) Francisco, clérigo, por Deus et por suas almas. Así uollo aforamos como dito he et con esta condición, que mantenades ben as casas et herdades et boos paramentos de podia et de coliano(?) et de madeyra et que enxertedes et rocedes et debouquedes os ditos soutos como se non desfalescan por mingua de boos paramentos et que nos diades en cada hum anno tres quarteiros de castañas secas et limpias et escoleytas medidas por teega direita do couto d Chan  de Iglesia et que nos(diades)por San Martiño dous maravedís por dra(dereitura?).et por loytosa cada persoa al tempo do seu finamento X maravedís. Et seredes vasallos serventes et obedientes con este dito foro a o dito monesteiro e se o quiserdes vender ou sopinorar este dito foro,que frontedes ante a nós, et se o nós non quisieremos mercar por lo justo preço,vendedeo a tal home que seia voso semellavel que pagar todo o contido da dita carta. Et quen contra esto pasar, peyte por nome de pena cen maravedís de boa moeda, os meos a voz del rey et os meos a parte querellosa. et a carta fique firme et valla pra todo seu tempo. Feyta a carta e no dito moesteiro a VIII dias andados do mes de nobenbro anno do nascemento do noso Señor Jhu. Xpo. de mill et CCCCtos et XXX et VI annos. Testigos que foron presentes: Frey Estevao, prior, et Frey Rodrigo de Mellón et Frey Diego de Meyra et Frey Alvaro et Frey Roys et Frey Lope et Fernando e Frey Pedro de Frey Gerónimo, monjes do dito monesteiro, et Marcos et Juan da Porta, homes do dito abade. Et para esto mandamos fazer duas cartas, partidas ambas por A-B-C et ambas en hum tenor. Et eu o dito abad que as escriví et firmey de meu nome. (Hay una rúbrica y firma que dice: Abas Mont Rami).
Dorso: No ay memoria desto.Sépase ques el foro viejo. No vale. Del lugar do Lombo que está en as Quintas y del lugar de Casa Tellada. Año de 1436. Chandr(ex)a. Nº DVIII.C Nº 14
Pergamino en Archivo Histórico Provincial de Orense.
Este soto había sido dejado en testamento por Alfonso García al monasterio de Monte de Ramo. Comprendía las aldeas de Bustelos, Fonteira, San Cristóbal, Paredes y Queixa. Sobre este soto hubo un pleito entre el monasteiro de Montederramo y el de Sampayo de Abeleda. El pleito se celebró en Monforte el 5 de agosto de 1461 y ganó Montederramo. (Archivo Histórico Provincial de Orense, Legajo 120). Contiene datos interesantes.
Existe un foro de un molino en Chandreja hecho en 1552. (A.H.P. Orense, Legajo 120).

Archivo Histórico Provincial de Orense, Nº 15                  Año 1476

Sepan quantos esta carta virem como nós Dom Frey Gonçalo de Queiroga, abbade do mosteiro de Santa María de Mont de Ramo, con outorgamento de Frey Gómez, prior et de Frey Juan de Pradomao e de Frey Juan de Orto et de Frey Pedro de Sanlou e de Frey Juan de Uzeira, monjes do dito noso mosteiro, sendo todos juntados en noso cabido segund o que o abemos de uso e de custume de nos juntar por son de campana tangida, fazemos foro et carta a vós Mee(...)Fernández de Xtosende e a vosa muller Maria Fouso e a tres fillos de ambos a la dese de hum consun e, non abendo fillos nen fillas, que seian tres amigos ou amigas que erden vosos benes de direito ou aqueles que vos nomeardes a voso finamento. E se vós o dito Mee Fernández e vosa muller sobredita falecerdes sem generaçon, que este foro se torne a quen mandar o dito Mee Fernández ou a quen herdase seus bes por direito. Comben a saber: Que vos aforaamos as nosas cabanas da Costa que están na costa de Xposende con o lugar do Outeiro e con outro lugar de Pedro de Pol que son so o sino de San Salvador de Xposende. Et estas cabanas vos aforamos con entradas e saydas a montes e a fontes, agoas correntes e vertentes, asy como a elas pertenece de dereito e asy como as vos foy traje con tal pleyto e condiçon, que nos pagedes en cada hum anno por prenda destas sobreditas cabanas huma fanega de centeo et se....de dereitura et loytosa dada persoa a seu finamento dez e oito maravedís vellos, et vós e vosa moler et duas voces pagaredes a sobredita fanega de pam et a derradeira persona que page huma e medea. E eredeis estas cabanas en boo reparo como se non perdan por myngua de boo paramento. E faredes servyço a nós Dom Abbade en dia de Santo Adriao cada hum anno et con o serviço que trouxerdes, trajeredes pam et viño. Et seredes noso vasallo servente et obedientes con este dito foro. Et seredes en prol e onrra de nosso mosteiro et de nós e dos monjes del. E se quyserdes vender ou sopinorar este dito foro, que frontedes ante a nós.et nós non no querendo por lo justo prezo, que entón o posades vender a tal home que seia voso semellante, que cumpra ben as condiçons na dita carta et non seia scudeiro nen home poderoso. Et con estas condiçones vos aforamos este dito foro nós dom abbade et prior et combento. Et eu Mee Fernández que presente soon asy o reçibo de vós don abbade et prior et combento et obligo a myn e a meus beenes de comprir todo o contido.Asy volo outorgamos et neste dito foro. Et nos Don Abbade et prior et combento obligamos a nós et a os benes do dito noso mosteiro de vos defender por dereito con este dito foro. En verdade do qual mandamos fazer duas cartas,ambas de de hum tenor et partidas por A-B-C et firmadas do noso nome. Que foy feyto et outorgado este dito foro no noso mosteiro dentro no noso cabido a III dias do mes de juyo anno de mill CCCC e setenta e seis annos. Testigos que forom presentes Arias de Goo et Lopo de Labaste et Juan do Freixo et outros.
Dorso: “Foro. Fray Gonzalo de Quiroga afora a Mee Fernández de Christosende y a tres boces la cavaña da Costa sita en la costa de Christosende y el lugar de Oteiro y el lugar de Pedro de Pol en la feligresía de San Salvador de Christosende. Anno 1476. X. Christosende. Ay otro foro nuebo. Nº CCCCLX.

Carpeta 1494, Nº 6

El abad Gonzalo y el convento de Montederramo aforan a Juan Francisco de Tamagoos y a su esposa María Pernas y a un hijo o hija de ambos el casar de Abata por la cuarta de pan y la tercia de vino, diez sueldos, diez huevos y otros derechos al uso de la tierra. Era 2 de abril de 1379.

Carpeta 1494,Nº 7

García Rois de Villameá y su esposo dan por firme una sentencia dictada por el canónigo de Orense Martín Diego,vicario general del obispo Vasco entre él y el abad Gonzalo sobre el casar de Arcucelos.Era 8 de septiembrer de 1369

Carpeta 1494, Nº 8

En 4 de febrero de la era de 1379 el notario Juan Peres,lugarteniente del notario público de Caldellas Juan García por don Pedro Fernandez de Castro,trasladó el documento presentado por el abad de Montederramo Gonzalo del era 28 de mayo de 1322 y encartada otra carta de Lopo Rois, de Nocedo,donando su heredad de Abeledos y su término e en Cerdedelo. Es de fecha 13 de mayo de 1322.


Carpeta 1494, Nº 9
El abad Gonzalo y convneto de Montederramo aforan a Martín Juan y su esposa Dominga Gómez y a un hijo o hija el casar o Casar de Arriba por tres cuarteiros de pan anuales. Era de 1331.

Carpeta 1494. Nº 10                                                           

Martín Perez, dito Calvelos, vende al monasterio y al abad Gonzalo una viña en Parco, de Tamagos, por 25 moravedis. Era 2 de junio de 1381.

Carpeta 1494 Nº 11

El abad Gonzalo aforó a Alfonso Pérez y a un hijo o hija y a Martin Juanes y a un hijo o hija y a su hermana Aldonza la plaza de Olivares y la de la Fari por la tercia de vino y quarta de todo grano y una plaza en Val dos Guerreros por la tercia de vino y la cuarta de grano y medio décimo de todo y pan blanco.Era 12 de julio de 1382

Carpeta 1494, Nº 13

Una vecina de Monterrey vende al monasterio de Montederramo toda su heredad en Queiruganes y Tamagos, Mouraces y Cabeiroá por 50 maravedís. 25 de febrero de la era 1383. Notario Gonzalo Rois, en Monterrey.

Carpeta 1494. Nº 14                                                           

Gómez Paez dio al abad Juan Martinez y al convento de Montederramo, parte de su casar sito en Nozedo en lugar denominado O Barrio, el mismo que había mandado Lopo Rois al monasterio. Era 6 de abril de 1384.

Carpeta 1494, Nº 15

Foro a varios vecinos de Nocedo de terrenos alí existentes, uno en el lugar denominado O Cepo y otro A Ponte. 13 de enero de 1385.

Carpeta 1494,Nº 8

En 4 de febrero de era 1379 el notaro Juan Pérez lugarteniente del notario público de Caldelas Juan García por don Pedro Fernández de Castro trasladó el documento presentado por el abad de Montederramo Gonzalo de la era 28 de mayo de 1322 y encartada otra carta de Lopo Rois,de Nocedo,donando su heredad de Abeledos y su término en Cerdedelo.Fecha 13 de mayo de 1322

Carpeta 1494,Nº 12

Testimonio de Juan de Raval,escribano público del rey en Caldelas dando fe de haber sido presentado documento de donación del emperador Alfonaso VI en 1126





Carpeta 1494,Nº 13

Una vecina de Monterrey vende al monasterio de Montederramo toda su heredad en Queirugás y Tamagos,Mourazos y Cabreiroá por 50 maravedís.25 de febrero de era 1383.Notario Gonzalo Rois en Monterrey

Carpeta 1494, Nº 15

Foro a varios vecinos de Nocedo de terrenos allí existentes,en el lugar O Capo y otro en lugar Ponte 13 de enero de 1385

Carpeta 1494, Nº 16
No se lee bien

Carpeta 1494, Nº 17

Cláusula del testamento de Martín Dias hecho en 10 de octubre de la era 1385 sacada en 23 de febrero de 1386 por Alfonso Rodríguez en Monforte a pedimento del monasterio de Montederramo. Decía: Et mando a Santa Maria de Montederramo todo quanto herdamento eu ey en Qyroga polla mia alma e de Martín Johanis e de María Martiz e de todos aquelles a quen son tiudo, en tal condiçom que digan cada anno duas missas pollas nossas almas. Et se o asy fezeren, ajudeos Deus, se non que llo. Et mando....dian logo a mea da carta que eu ey...Pero Yanes. Et dou a o altar e a o conuento do dito moesteiro todo meu liure....que possam demandar e leuar logo do dito Pero...os ditos herdamentos pra o dito moesteiro por raçon que me non pagou o dito Pero Yanes....dos ditos herdamentos passa por cinqo anos.

Carpeta 1494,Nº 18

Elvira López,hija de Lopo Alfonso,de Allariz donó al abad Gonzalo toda su heredad en Ferreirós y sus términos bajo el signo de San Juan de Condelle y en Avelenda su signo de Santa Maria y en Allariz de San Pedro y todo lo que tenía en tierra de Lemos y todo lo de Sanmamed de Villachá de Salvador.16 de enero era 1386

Carpeta 1494,Nº 19

El abad Gonzalo y convento dce Montederramo aforan a  Domingo...... y su mujer María Pérez y a un amigo o amiga el casar de Villa Vicente llamado Do Pazo bajo el signo de Santa María de Volmente por la tercera parte del ceteno y del vino y la cuarta del serodio,eiradiga y porcadallas y 16 maravedís anuales y tres capones y tres gallinas.Era 26 de enero de 1386

Carpeta 1494, Nº 20

El abad Juan aforó a un matrimonio y a un hijo o hija la heredad de Lagas y dos fincas de Castilleo, una casa y una cortiña por tercia de vino y medio décimo y tres dias de seara a la granja de Piñeira y otros derechos. 12 de abril de era 1387.


Carpeta 1494, Nº 11

El abad Gonzalo aforó a Alfonso Pérez y a un hijo o hija y a Martiz Juanes y a un hijo o hija y a su hermana Aldonzo la plaza de Oliueras y la de la Fari por tercia de vino y quarta de todo grano y una plaza en Val dos Guerreros por tercia de vino y cuatra de grano y medio décimo de todo y pan blanco. Era 12 de julio, de 1382.

Carpeta 1494, Nº 12

En era de jueves 15 de setiembre de 1382 en presencia de Juan Péres, notario de Caldelas por don Fernando, presentes el abad de Montederramo Gonzalo y el abad de Santa María de Torveo, Pedro Leal, hixo leer el de Montederramo una carta del vicario del obispo de Orense Alvaro, el Lorenzo Yañes. Este decía haber recibido carta del obispo de Lugo dom Juan que se examinaran las heredades dejadas a Montederramo por Alfonso Mendez Martín (a) Myrón en Caldelas. La carta fue leida el 13 de setiembre de 1382. Fue redactada por el notario de Monforte Miguel Yánez el 3 de septiembre de 1382.
Clausula: “E mando a Santa María de Montederramo todo quanto herdamento e uoz eu ey en Caldelas a montes e a fontes hú quer que...saluo o foro de Surriba e que digan por mi e por Maria A o...pra sempre hua mysa cada dia e...digan logo por min e por Maria Ios....dous trentanarios e que tomen pra elo hua cuba e hua tinalla que eu ý teño en Caldelas e que....viño que se...cuba. E se esto non quisesen comprir a...mando a meu cabeçal que o uenda e o dia por nossas almas.
Había dos casas en Torveo y un solar, una casa en Soutullo, un casar en Morameá y otro en Vilardaa, pueblo de Lama.

Carpeta 1494, Nº 18

Elvira López, hija de Lopo Alfonso,de Allariz,donó al abad Gonzalo toda su heredad en Ferreirós y sus términos su signo de San Juan de Condelle y en Avelenda su signo de Santa María y en Allariz de San Pedro y todos los que tenía en tierra de Lemos y todo lo de San Mamed de Vilachá de Salvador. 16 de enero era 1386.

Carpeta 1494, Nº 19

El abad Gonzalo y el convento de Montederramo aforan a Domingo y su mujer María Peres y a un amigo o amiga el casar de Villa Vicente llamado Do Pazo, bajo el signo de Santa María de Volmente por la tercera parte de centeno y de vino y la cuarta del seródeo, eiradiga y porcadallas y 16 maravedís anuales y tres capones o tres gallinas. Era de 26 de febrero de 1386.

Carpeta 1495, Nº 1
Era 12 de mayo de 1388.

Carpeta 1495, Nº 2

El abad Juan afora a Juan Mígueles, clérigo el casar que trajo Vivían López. 22 de agosto de la era 1388.

Carpeta 1495, Nº 3

Era 6 de setiembre de 1388. Pocer dado en Porqueira el 1 de agosto de la era 1383. Poder dado por Fernan Vello y Gonzalo Vello a su madre Mayor González para obrar en sus nombres en el coyi de San Juan y en el de Montederramo sobre la heredad de Sancha Núñez madre de Mayor. Carta hecha en Milmanda 6 de setiembre de era 1388. Rodrigo Eanes notario publico del rey en Milmanda. En virtud de los poderes que Domingo Lorenzo tenía de Mayor González vendió al abad Juan todo lo que ella tenía o podía tener en Seoane de Macenda por 1.000 maravedis.

Carpeta 1495, Nº 4

Poder dado por el abad y monasterio de Montederramo de provurador a fray Lorenzo, celareiro. Era 1389.

Carpeta 1495, Nº 5

Mal legible.

Carpeta 1495, Nº 6

No legible la copia.

Carpeta 1495, Nº 7

El abad Juan afora a Rodrigo Yanes una viña. 2 de noviembre de la era 1390.

Carpeta 1495, Nº 8

Poco legible la fotocopia.

Carpeta 1495, Nº 9

El abad Juan afora a Domingo Juanes y a sus hijos Francisco y Estefanía o casar de Trasmonte donde moró Juan Seyoanne por cuarta de grano. Era de 1391.

Carpeta 1495, Nº 10

El abad Juan afora a Juan Perez y su mujer Dominga Perez y a un hijo o hija una finca en Aldieyra. 2 de mayo era de 1391.

Carpeta 1495, Nº 11

El abad Juan emprazó a Vicente Estevez el casar de Cara en la feligresía de Santa María de Bora y Santa María de Mourente. 7 de mayo era 1391.

Carpeta 1495, Nº 12
Era 1391.

Carpeta 1495, Nº 13

Cesión al convento de un casal en Las Trauadas. Era de 1393.

Carpeta 1495, Nº 14

Foro en Monterrey(No se lee bien)                 26 de mayo era 1393.

Carpeta 1495, Nº 15

El abad Gonzalo afora una fincas y viñas. 16 de mayo era 1393.

Carpeta 1495. Nº 18                                                           
No legible la copia

Carpeta 1495. Nº 19                                                           

Mandas a San Miguel de Refoyos de Castro y a Montederramo

Carpeta 1495, Nº 20

El abad Juan afora a Arias Fernans y su mujer María Vidal y a un hijo o hija tieras en San Mamed de Vilachá. 8 de mayo era de 1397.

Carpeta 1496,Nº 1            Piññeira

El abad Juan aforó a Juan Alfonso y su mujer y a un hijo de ambos toda la heredad de Grandas y de Figueiras en val de Frade por        quinto de todo y por trabajo en la granja de Piñeira.28 de mayo era 1398

Carpeta 1496,Nº 2                           Piñeira

El abad Juhna aforó a Juan de San Juan y a un hijo o hija después de el la heredad de Castiñeira por quinto de todo y dos días anuales de trabajo a la granja de Piñeira. 4 de enero era 1399

Carpera 1496,Nº 3                                        Tamagos

El abad Juan aforò a Juan y su mujer y un hijo o hija el casar de Vences de Cal que había tenido Juan Vázquez por tercia de vino y cuarta de pan y un día de trabajo en la granja de Tamagos.5 de abril era de 1399

Carpeta 1496,Nº 4

El abad Juan aforó a Gómez Yáñez y su mujer Mayor Yáñez y a un hijo o hija o amigo el casar de Paderne llamado Ascheo.20 de octubre.era 1399



Carpeta 1496,Nº 5

El abad Juan aforó a Arias Fernández y mujer María Estévez y un hijo o hija la viña de Enfesta llamada Das Esmolnas?.2 de febrero.era 1400

Carpeta 1496,Nº 6

Donación temporal al monasterio de Monteerramo de Tamagos

Carpeta 1496,Nº 7

Nombramiento de vicario de la iglesia de Cidiones por el obispo de Braga Juan.28 de septiembre era 1368
Carpeta 1496,Nº 8

Sentencia del canónigo de Orense García Rois sobre la iglesia de San Cibrao da Pena y Domingo Martís morador en el coto de Chandrexa por un casar en la feligresía de Sanmamed de forcas.Era 1400

Carpeta 1496,Nº 9

El cura de San Cibrao da pena....Trata deL casar del número anterior

Carpeta 1496,Nº 10

El abad Juan aforó a Francisco Dos y su esposa Aldonza Pérez y un hijo o hija el casar de Trasmonte que ya tenía su padre Diego Iois. por cuarta de todo grano y por dereeitura trece dineros y la viña de arriba del riego que fue de Juan Cebolemi por tercio de todo 13 junio era  1407

Carpeta 1496,Nº 11

El abad Juan aforó a un matrimonio y un  hijo o hija el casar de Trasmonte que había tenido su padre.13 abril era 1403

Carpeta 1496,Nº 12

Sentencia en Orense 18 de ... era 1403

Carpeta 1496,Nº 13

Era 1404,miércoles febrero.Gonzalo López y su mujer Urraca Sánchez donan toda su heredad en Trasiglesia por dos moyos de pan y dos de vino anuales en Queirugás, Abedes y Caldelas y Baronceli y otras dos fincas en Queirugás,la dsl Lombo y la de Bueiro,Morarían  en ella de por vda




Carpeta 1496,Nº 14

El abad Juan aforó a Gonzalo Yáñez y mujer Sancha Lourenzo y un hijo o hija un casar en Monterrey junto a otro que tenía aforado del convento Roy Méndez por 20 maravedís anuales.2 de diciembre.era 1403

Carpeta 1496,Nº 15

El abad Juan aforó a Miguel Fernández y a su hija Teresa Rois el casar de de Palín Jusaco en santa Baya de Vences po cuarta de pan y vino y cuatro dias de seara en la granja de Tamagos.18 de mayo era 1414

Carpeta 1406,Nº 16

Fernando Rodrigo vendió en Nocedo una finca al abad Gil.25 de enero.era 1412

Carpeta 1496,Nº 17

Foro en 1414

Carpeta 1496,Nº 18

El abad Pedro aforó en Monterrey a Juan Fernández y mujer María Pérez y un hijo o hija una viña en Enfestela que había traido aforada Maria Estevez en San Salvador de Cabreiroá.1 de mayo 1414

Carpeta 1496,Nº 19

El abad Pedro aforó a Juan Fernández y María  Pérez  su mujer y un hijo o hija una viña en Enfetela que había tenido aforada María Estevez en San Salvador de Cabreiroá.1 de junio era 1414

Carpeta 1496,Nº 20

El abad Pedro aforó a Juan Yáñez,clérigo capellán de Villachá,y         a dos amigos una plaza en Pena de Valvoa en Piñeira para que plantaran viña nueva y dieran tercia del vino.12 de enero era 1417

Carpeta 1497, Nº 1

El abad Pedro afora a Diego Perez y mujer María Fernandez y un hijo o hija un casar en Perrelos (Santa María de) por tercia de todo grano y de lino y seis maravedis anuales de direitura. 25 de febrero, era 1417.

Carpeta 1497, Nº 2                           Trasmonte

El abad Pedro afora a Alfonso Núñez, de Trasmonte y mujer María Dominguez, hijo o hija y a Al Arias Fernández de Vila Marita y mujer Maria Vidal, hijo o hija el tercio de la heredad que había tenido aforada Domingo                   Dominguez, de Trasmonte, su suegro en San Mamede de Vilachá por tercia de vino y una seara a la granja de Piñeira y a los primeros la viña de Pendela do Gardador. 4 de abril, era 1417.

Carpeta 1497, Nº 3                           Pineira

El abad Pedro afora Juan Miguélez de Vilachá y mujer María Perez hijo o hija la plaza de Valboa que tuvo aforada Alfonso do Pazo por quinta de vino y la viña llamada do Aveledo, dos gallimas y tres serras y la granja de Piñeira y tres fincas por tercia de vino y el monte del capellán por quinto de vino y que le prestara el lagar a fray Juan para vindimiar en Piñeiriña. 29 de enero, era 1418.

Carpeta 1497, Nº 4

El abad Pedro afora a Alfonso López de Couco y a mujer, hijo o hija la plaza que le había dado su hermano Juan López. 29 enero, era 1418.

Carpeta 1497, Nº 5

Era 1418, 6 de setiembre. En presencia de Fernando dos Castaños notario público en Ribadavia presetó el abad Pedro un pergamino.

Carpeta 1497, Nº 7

Privilegio real sobre las heredades de la Costa de Sadur. Era 1419. Derechos en Sadur que estaba fuera del coro de Montederramo.

Carpeta 1497, Nº 8

Traslado del privilegio del número anterior.

Carpeta 1497. Nº 9                                                             

El abad Pedro afora a Avias Perez unas casas en Monterrey. Era 1419.

Carpeta 1497. Nº 10                                                           

El abad Pedro afora a Fernando Yañez de Ferreira de Queiroganes toda la heredad en Queiruganes. Año 1385.

Carpeta 1497. Nº 11                                                           

Año 1385. Habla de unos molinos

Carpeta 1497. Nº 12                                                           

El abad Pedro afora la casa de Monterrey. Año 1388.

Carpeta 1497. Nº 14                                                           

Bula pontificia

Carpeta 1497. Nº 15                                                           

El abad Gonzalo afora a Juan dos Santos el lugar de Trasmonte que tuvo Francisco Alvelo y de su padre Eiro Alvelo por tercia del vino y cuarta del grano y dos dias de seara a la granja de Piñeira y el monte del capellán por quinto del vino y dos dias de sear a Piñeira. 26 de abril de 1392.

Carpeta 1497. Nº 16                                                           

El abad Gonzalo y su mujer, hijo o hija o amigo afora la viña de Valboa. Año 1393.

Carpeta 1497. Nº 17                                                           

No legible la copia.

Carpeta 1497. Nº 18                                                           

Privilegios reales. 1393.

Carpeta 1497. Nº 19                                                           

El abad Gonzalo afora a Alfonso de Piñeira y mujer y tres hijos el sexto del coto de Vilaboa en tierra de Nendos, feligresía de Santa María de Rutes dejado por doña Mayor Rois, mujer de Alfonso López de Lemos. Año 1394.

Carpeta 1497, Nº 19

El abad Juan afora al clérigo Alvaro Alfonso y a dos amigos la viña y monte de Valboa por sesma de vino y tinta. 24 de febrero de 1427.

Carpeta 1497. Nº 20                                                           

El abad Gonzalo afora a Alvaro González y mujer María López y dos amigos después de ellos el casar do Campo en Salcedo que tuvo Miguel en Seoane. Año 1394.

Carpeta 1497, Nº 20

El abad Juan afora a Pedro Ares de Linares y a dos amigos la viña del Pazo del Oso y otra de Yvedo por quinto de todo vino y tinta. 25 febrero de 1427.

Archivo Histórico Provincial  de Orense, Nº 13                 Año 1408

Sepan quantos esta carta viren como nós don Frey Gonçalo, abad del monesterio de Santa María de Montederramo et conuento deste mesmo lugar,façemos foro e carta a uós Juan das Nouas, çapateiro, morador en o Castro de Caldellas et a uossa moler Tereyga Eanes con quen ora sodes casado et a dous fillos ou fillas que aiades ambos de consún,et sy non ouierdes fillos ou fillas que seian otras dos persoas quales nomeades el postrimeiro de uós a su finamiento e si non foren nomeadas, que sean quales erdaren os vosos bees de direito, do nosso Souto do Lobo que foi de Diego Lope et dos nossos castros et soutos et herdamentos que nós avemos en o couto de Chan de igresia et nos leyxou Juan Francisco, clérigo, a seu finamento por Dios et por sua alma. Et esto vos aforamos con entradas et salidas et con todos sus derechos et pertenencias, por tal pleito et su tal condición que mantenades o castro de pedra et de madera et de tela et de colmo et cortedes et rocedes os soutos como non desfalescan por mingua das cosas sobreditas et que dedes cada anno por día de San Martiño tres quinteiros de castañas secas et limpas por tega dereita do couto de Chan de igresia et por loytosa a voso finamento, seys marauedís. Et las personas que veeren depús de vos o dito Juan das Nouas et pola dita vossa moller que den dos marauedís. Et vós, complido todo esto, como sobredito he, averedes este dito foro, como dito he, en o dito tempo. Et vós non pagando o foro et non complido as costas de susoditas, que o conuento possa tomar seus soutos et castros et erdamentos sen embargo nenguho et que possa dello fazer toda sua voentade asy como de uma cosa propia. Et a o finamento das persoas sobreditas, fiquen os castros et soutos et herdamentos libres e quitos syn embargo ninguo a o dito moesteiro con todas suas benfeytorías et boas paranças. Et si quiserdes vender ou supinorar, frontaredes primeiro al señorío et si él non quier, entón o vendede o sopinorade a tal persona que non seia de maior condición que vós, que compla et pague cada anno todo lo contenido en esta dita carta en paz. Et obligamos os bes do dito convento a volo fazer todo de paz a dereito. Et quen contra esto pasar, peyte en pena cen marauedís da boa moneda, los meos a voz del rey et los otros meos a parte querelosa. Et a carta sea firme e valga en todo seu contenido. Feyta a carta en Montederramo dies e seys dias de junio anno do nascemento do noso Señor Jesuchristo de mill quatro cientos e ocho annos. Testigos que presentes foron: Frey Pedro Peres et Fray Juan Novo e Frey Estevo et Pero Correlas, fraires do dito monesteiro et Ferrán Díaz, morador en o dito Castro Caldelas et Alonso Çapato, morador no dito monesterio et Juan Vigoestos, mordomo do dito abade, testigos.
Dorso: "Carta do souto de Lobo de Juan das Nouas, morador en o Castro. Foro. Fray Gonzalo a Juan dos Nouas en el Castro, del soto de Lobo. Paga 3 quinteros de castañas secas. 1408. Chandreja - Caldelas. Soto do Lobo. Nº CCCLIIII-S".
Parte superior del pergamino partida por A B C D. Mide 14 x 19 cms.

Carpeta 1498. Nº 1                                                             

El abad Gonzalo afora a Gonzalo Fernández, clérigo de Razavalles y a dos amigos después de él uno pos otro la plaza de Piñeira llamada Pena de Valboa con su monte por quinta de vino y un día de seara a Piñeira. 9 de mayo de

Carpeta 1498. Nº 2                                                             

El abad Gonzalo afora a Gomez Fernandez y mujer Marina Pérez.Año 1393 (?)

Carpeta 1498. Nº 3                                                             

El abad Gonzalo afora a Gomez Peres y a su mujer Mayor Alfonso, hijo, hija o amigo el lugar de Trasmonte. 1392 (?)



Carpeta 1498. Nº 4                                                             

El abad Gonzalo afora a                                              y dos amigos la viña de Piñeira por cuarta de vino y tinta (?).......

Carpeta 1498. Nº 5                                                             

El abad Gonzalo afora a Juan López, mujer, hijo o hija o amigo las viñas del Real y de Aveledo por quinto y tinta y dos dias de seara a Piñeira y dos fincas. Año 1399.

Carpeta 1498. Nº 6                                                             

El abad Gonzalo afora a Domingo de Lorenzo y esposa Maria Fernandez, y un amigo la plaza de chouza de Piñeira por quinto de vino. 22 de octubre de 1399.

Carpeta 1498. Nº 7                                                             

Pago hecho por el abad de Castro de Rey

Carpeta 1498. Nº 8                                                             

El abad Gonzalo afora a Alfonso

Carpeta 1498. Nº 9                                                             

El abad Juan afora a Alvaro de Veiga, hijo de Juan de Veiga y a tres voces más una viña en Peso en Eybedo que  había tenido aforada Juan de Veiga por sexto de vino y de tinta y las otras personas quinta y otra viña en Eybedo da Castiñeira,pagadero todo a la granja de Piñeira.

Carpeta 1498. Nº 10                                                           

Lista de fincas

Carpeta 1498. Nº 11                                                           

El abad Gonzalo afora a Lopo Alfonso de Rezavales y dos amigos uno en pos otro la viña de Pazo de Oso...por quinto de vino y un día de seara a Piñeira.

Carpeta 1498. Nº 12                                                           
No es bien legible la copia

Carpeta 1498. Nº 14                                                           

El abad Gonzalo afora a Juan Dieguez el casar de Noceledo en San Martc de Fiodes por tercia de pan, trigo, de millo, habas y medio de vino. 11 de febrero, era de 13.....?



Carpeta 1498. Nº 15                                                           

El abad Gonzalo afora a Rodrigo Ares y dos amigos la viña de Olivedo que tenia aforada Rodrigo da Vila. 6 de abril de 1401.

Carpeta 1498. Nº 16                                                           

El abad Gonzalo afora a Pedro Alfonso, mujer y dos hijos una casa en Monterrey. 22 de mayo 1403.

Carpeta 1498. Nº 17                                                           

El abad Gonzalo afora a tres voces de la fraga del Olivedo llamada a Salamanca junto al Sil. 9 de julio de 1403.

Carpeta 1498. Nº 18                                                           

El abad Gonzalo afora a Rodrigo Alfonso hijo de Alfonso Fernandez da Porta y a dos amigos la viña y la fraga de Yvedo llamada A Salamanca que fue de Lopo Rois y una finca en Yvedo. 9 de mayo de 1404.

Carpeta 1498. Nº 19                                                           

El abad Gonzalo afora a Gomez Gomez de Quierogás y a tres personas el lugar de Queirogás que tuvo aforado Roy Gomez de Queirogás su padre y la finca de Padrón y cuatro fincas. 27 de abril de 1405.

Carpeta 1498. Nº 20                                                           

El abad Juan afora a Roy Zapateiro da cortiña y mujer Mayor Yañez la viña del lagar de Yvedo. 25 de mayo de 1407.

Carpeta 1499. Nº 1                                                             

El abad Gonzalo afora a Sancho Perez y esposa Teresa Yañez y a dos hijos o hijas o amigos la casa de Monterrey na rua de Quezaes que tuvo Gomez Ares. 7 de mayo de 1407.

Carpeta 1499. Nº 2                                                             

El abad Gonzalo afora a Lopo Alfonso hijo de Alfonso Rois, esposa, hijo o hija o amigo la viña de Val dos Guerros que tuvo su padre por quinto a Piñeira de vino. 26 de mayo de 1407.

Carpeta 1499. Nº 3                                                             

El abad Gonzalo afora a Juan de Goariza y dos amigos las viñas en Yvedo y Val de Gueros que ya tenían aforados. 20 de febrero de 1499.

Carpeta 1499. Nº 4                                                             

El abad Juan afora a Juan Domínguez y dos hijos y a Lopo Nuñez y dos hijos de la plaza de Piñeira que tuvo Domingo de Mayor y esposa Dominga Caldelá por quinto de todo y los hijos tercia y un dia de seara a la granja de Piñeira. 9 de agosto de 1409.

Carpeta 1499. Nº 5                                                             

El abad Gonzalo afora a Francisco André y a tres amigos las casas de Monterrey en la rua de a Porta do Sol que tuvo antes aforadas Fernando Manteigado y la cortuna de las casas por 20 maravedis. 3 de octubre de 1409.

Carpeta 1499. Nº 6                                                             

El abad Gonzalo afora a Fernan Lopez de Trasmonte y a dos amigos la viña de Aveledo. 11 de febrero de 1410.

Carpeta 1499. Nº 7                                                             

El abad Gonzalo afora a Alfonso de Rabella y esposa Mayor Pérez hijo o hija o amigo la viña de Val dos Gereiros. 6 de febrero de 1409.

Carpeta 1499. Nº 8                                                             

El abad Gonzalo afora a Juan López de Vilachá y esposa Teresa Perez y dos hijos o hijas o dos amigos la viña de Piñeiriña en San Martín de Piñeira por cuarto del vino y un día de seara a la granja de Piñeira. 6 de agosto de 1410.

Carpeta 1499. Nº 9                                                             

El abad Gonzalo afora a Fernán López y esposa María Yañez e hijos dos o dos amigos las viñas do Real y de Aveledo y las fincas de Yvedo y la casa de Trasmonte y la casa de Trasmonte que tuvo aforada Esteban de Ribeira y dos días de seara a Piñeira. 11 de setiembre de 1410.

Carpeta 1499. Nº 10                                                           

El abad Gonzalo afora a Francisco Fernanande y mujer Maria Fernandez y a cuatro personas la casa se Monterrey.

Carpeta 1499. Nº 11                                                           

El abad Gonzalo afora a Pedro Alfonso y mujer Maria Alfonso la viña de Enfestela y de Las Gándaras. 25 de octubre de 1416.

Carpeta 1499. Nº 12                                                           

El abad Pedro afora a Francisco Peres y manceba Dominga Perez hijo o hija una casa en Monterrey en la rua de la Carnicería y que tuvo Martín Dominguez por cuatro maravedis. 15 de diciembre, era de 1417.

Carpeta 1499. Nº 13                                                           

Lorenzo Rodríguez de Vilartan hijo de Lorenzo Yañez y de Giomar Gonzálvez vende a Juan Sobriño morador en Requeixada, coto de Montederramo, todo lo que tenía y podía tener en Tamaguelos. 25 de julio de 1418.

Carpeta 1499. Nº 14                                                           
Copia del número anterior, 13

Carpeta 1499. Nº 15                                                           

El abad Gonzalo afora a Gonzalo do Couto y al hijo Juan nieto de Alonso da Cal y dos amigos la viña Do Pal como la había tenido Alonso da Cal por quinta de vino y tinta y una seara a Piñeira. 11 de julio de 1422.

Carpeta 1499. Nº 16                                                           

El abad Juan afora a Rodrigo Alfonso criado de Rodrigo Alfonso de Cabaga la viña Da Castiñeira que tuvo María López por quinta de vino y tinta y un día de seara a Piñeira. 14 de febrero de 1424.

Carpeta 1499. Nº 17                                                           

El abad Juan afora a Diego Lopez de Masma y esposa Violante Vazquez y otras dos personas el casar del Canal en San Salvador de Lumeares sin hacer daño a la granja de Santa Marta por de Fontao por 15 maravedis. 1 de marzo de 1426.

Carpeta 1499. Nº 18                                                           

El abad Juan afora a Rodrigo Alonso, clérigo de San Esteban de Nocedo y dos personas un monte en Eyvedo en Salamanca, ribeira do Sil y la viña que tuvo Juan Alonso de Grandas por un canado de vino nuevo a Piñeira. 13 agosto, 1426.

Carpeta 1500. Nº 1                                                             

Cláusulas testamentarias del testamento del notario de Monterrey Alfonso Yañez. Dejó varios terrenos, uno encima de Fonte Arnaes. Las claúsulas fueron sacadas el 21 de mayo de 1427.

Carpeta 1500. Nº 2                                                             

El abad Juan afora a Diego de Torres y esposa Inés González y otra persona el lugar de Fondo de Vila en...Gomez de Fondo de Vila por dos cuarteiros de centeno y 5 maravedis y la viña de Souto que tenía aforada Gomez de Fondo da Vila por un moyo de vino y una seara a Piñeira. 16 de setiembre de 1427.
Carpeta 1500. Nº 3                                                             

El abad Juan afora a Esteban Rodríguez y esposa María Yañez, moradores en Retorta  y sobrino Juan Rodríguez medio casal de Racio con la tercera parte en Santa Marina de Retorta por quinto de todo el grano y un día de poda a la granja de Tamagos. 15 de ener de 1428.

Carpeta 1500. Nº 4                                                             

El abad Juan afora a Peralonso da Redreira, de Monterrey, y esposa María Alfonso y cuatro amigos una viña en Enfestela que foi de Pero Nono, de Cabreiroá en San Salvador de Cabreiroá por sétimo del vino y otra viña de Pero Fernández que está en Nugueiriña por quinto de vino. 17 de enero de 1428.

Carpeta 1500. Nº 5                                                             

El abad Juan afora a Pedro Yañez y esposa Inés Rodriguez y dos amigos la tierra en Vila Ester llamado de Velairán en San Miguel de Montefurado por 25 maravedís. 15 de agosto de 1428.

Carpeta 1500. Nº 6                                                             

El abad Juan afora a Martín Cereijo y a cuatro amigos de la plaza de Piñeira donde se dice A Pena de Valboa por quynter de vino. 15 de octubre de 1429.

Carpeta 1500. Nº 7                                                             

El abad Juan afora a...y dos personas las viñas que tuvo aforadas Roy Gomez en Val Toril en Santiago de Ambas Mestas por 22 maravedis a Piñeira. 9 de enero de 1430.

Carpeta 1500. Nº 8                                                             

El abad Juan afora a Leonor Rois del coto de Cereixa y dos personas la viña y monte en Archón de Piñeira. 9 de febrero de 1430.

Carpeta 1500. Nº 9                                                             

El abad Juan afora a Rodrigo Alonso, clérigo de Villamarín y dos amigos la viña de Castiñeira con sus tierras que fue de Juan do Frade y está en la fraga de Eibedo en San Martín de Piñeira por dos canados de vino anuales a Piñeira. 10 de agosto de 1430.

Carpeta 1500. Nº 10                                                           

El abad Juan afora a Roy López una viña en Piñeira por tercio de vino y tinta y un día de seara a Piñeira. 28 de octubre de 1430.




Carpeta 1500. Nº 11                                                           

El abad Juan afora a Teresa Yáñez de Rozabales y dos amigos cuatro fincas en Ibedo por quinto del vino y tinta

Carpeta 1500. Nº 12                                                           

El abad Juan afora a Teresa Yañez y dos amigos la viña                                  por quinto de vino y tinta a Piñeira. Agosto de 1432.

Carpeta 1500. Nº 13                                                           

El abad Juan afora a Alvaro Fernandez de Monterrey y esposa y cuatro hijos o hijas o cuatro amigos una viña dejada por Alfonso Yáñez, notario, yendo al puente de Verín por sétimo de vino y una cortiña junto a Porta do Sol por un par de pescados o cinco maravedis y por la viña un par de coelos o una rigeifa. 6 de febrero de 1431.

Carpeta 1500. Nº 14                                                           

El abad Juan afora a Juan Dacal de Monterrey y esposa Teresa Fernandez una casa en la rua de la Ferrería de Monterrey por 20 maravedis. 20 de febrero de 1435.

Carpeta 1500. Nº 15                                                           

El abad Juan afora a Juan Blanco de Trasmonte y tres amigos las cinco fincas situadas en Monte en Ybedo una en Val dos Gerreiros por quinto de vino y tinta y la viña de Souto y la cabaña de Trasmonte con su cortiña por cuarto del vino y tinta...y 9 maravedis. 4 de mayo de 1437.

Carpeta 1500. Nº 16                                                           

El abad Juan afora a Gomez Yáñez de Casanova y esposa Inés Gomez y tres hijos o hijas o tres amigos la tercera parte de Barreiro, feligresía de Santa Cristina de Villariño con sus viñas y demás una dobla de oro o 60 maravedis. 22 de noviembre de 1437.

Carpeta 1500. Nº 17                                                           

El abad Juan afora a García de Gandaras y dos amigos la viña de Castiñeira por quinto de vino y tinta y dos dias de seara a Piñeira. 28 de diciembre de 1437.

Carpeta 1500. Nº 18                                                           

El abad Juan afora a Roy Lopez de Trasmonte y dos amigos la viña de Valboa que ya traia por cinco canados de vino anuales. 4 de mayo de 1438.

Carpeta 1500. Nº 19                                                           

El abad Juan afora a Fernan Perez, capellán de Vilachá de Salvador y tres amigos la viña del Real y otra viña en Piñeira por quinto de vino y tinta y dos días de seara a Piñeira. 20 de agosto de 1438.









No hay comentarios:

Publicar un comentario